Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Tupolev Tu-154 (Rusça: Туполев Ту-154) Rus yapımı orta menzili üç motorlu yolcu uçağıdır. Boeing 727 benzer bir tasarıma sahiptir. Rusya, Doğu Avrupa, Küba, Çekoslovakya ve daha pek çok ülkede kullanılan Rusya'nın en çok üretilen jet yolcu uçağıdır.[] Üretilen yolcu uçaklarının çoğu Aeroflot'da (Rus Hava yolları) hizmet verdi. Hâlen 17 değişik havayolu şirketinde yılda 138 milyon yolcuyu taşımaktadır. Tasarımı sayesinde toprak ve buzul pistlere inebilir. Kuzey kutbu gibi aşırı soğuk ortamlardan etkilenmeden kalkış için bekleyebilir. Tu 154, 1 mach sürate ulaşabilen en hızlı yolcu uçağıdır.
| Tupolev Tu-154 | |
|---|---|
 Tupolev Tu-154 | |
| Türü | Yolcu uçağı |
| Ulusal köken |  Sovyetler Birliği |
| Üretici | Tupolev |
| İlk uçuş | 4 Aralık 1968 |
| Hizmete giriş | 9 Şubat 1972, Aeroflot |
| Hizmetten çıkış | Etkin hizmette |
| Ana kullanıcı | Aeroflot |
| Üretim aralığı | 1968- |
| Üretim sayısı | 1015 |
| Birim maliyeti | 45 Milyon $ (2008) |
Tasarımı
Tu 154 Aeroflot hizmet veren eski Tu 104 uçaklarının yerini doldurmak için tasarlanmıştı. Aeroflot, Sovyet uçak tasarımcılarından 16-18 ton yük taşıma kapasiteli, 2500–4000 km menzil, operasyonel hızı 900 km veya 6 ton yük taşıma 7000 km ye kadar menzil 850 km uçuş hızına sahip yeni bir model dizaynı talep etti. Tasarlanan uçağın tam yükle 2500 metrelik pisten kalkış yapabilmesi de bir diğer şartları olmuştu.
Ana tasarım modeli
- 3 Turbojet motoru
- Yüksek güçteki Motorları taşıyabilecek sağlam iskelet yapı. Daha güçlü hücum kenarları, flap, kuyruk kanatçıklar, hava frenleri.
- İlk tasarım versiyonunda yüksek kademeli geri saptırıcılar (motor reverseleri) yapıldı. Bu durum güvenliği düşürüyordu.
- İlk tasarım versiyonunda gericevrimi olmayan 3 kanallı hidrolik sistem mevcuttu.
- Ana iniş takımları 6 tekerli ve hızı düşürmek için kendinden fren sistemine sahipti.
- İlk tasarımlarda auxiliary power unit (apu) motorlarını çalıştırabiliyordu. Ayrıca dışarıdan ekstra güç ünitesine bağlanabilme özelliği vardı.
- Uçak elektrik ihtiyacını karşılamak için birbirine paralel 2 adet ac jeneratöre sahipti.
- Güvenliği artırmak için uçuş sırasında Motorların geri takat yapması (saptırıcıların açılması) sağlandı.
- Tüm modellerde otomatik pilot ve otomatik iniş sistemi mevcuttur.
Kullanıcı Ülkeler
Sivil Kullanıcılar
Ağustos 2006 tarihinde tüm versiyonlarından 435 adet tu-154 yolcu taşımaya devam ediyordu. Ana kullancı hava yolları şirketleri: Iran Air Tours (12), (10), Aeroflot (26),Air Koryo (4), Azerbaijan Airlines (10), (6), Belavia (17), (8), (6), Kavminvodyavia (10), (7), (15), (10), Alrosa Mirny Air Enterprise (6), (25), S7 Airlines (31), (8), (9), Ural Airlines (16), UTair Aviation (16), Uzbekistan Airways (13), (12) and Yakutia Airlines (12). 2006 ağustos ayı itibarı ile az sayıda tu154 sahibi diğer kullanıcı operatörler
Charter uçan ve az sayıda tu 154 sahibi firmalar.
, , , Aeroflot, Aeroflot-Don, , , , , , , , , Air Koryo, , Air Moldova, , , , , , , Albanian Airlines, Alak, , , , Armenian Airlines, , Atlant, , , , Aviaprad, , , , , Azerbaijan Airlines, , Bulgaria Air, , , , Belavia, , , , CAAC, Caspian Airlines, , , , , , , , , , CSA, , , , , , , , , , , , Iran Air Tours, , , , , KrasAir, , Kuban Airlines, Kyrgyzstan Airlines, , , LOT Polish Airlines, , Mahan Air, Malév Hungarian Airlines, , , , , , , , , , , , , , , Samara Airlines, , , , , Sichuan Airlines, , , , , , , , , , Tesis, , , , , Türkmenistan, , , Ural Airlines, UTair Aviation, Uzbekistan Airways, Vietnam Airlines, , Vladivostok Air, , Yakutia Airlines, , .
Askeri Kullanıcılar
- Uçağın Nato kod Adı Careless
Ülkeler
![image]()
Azerbaycan![image]()
Çin![image]()
Kazakistan![image]()
Kuzey Kore![image]()
Polonya- 2 Tu-154M
![image]()
Rusya![image]()
Slovakya![image]()
Ukrayna![image]()
Bulgaristan
Eski Kullanıcıları
![image]()
Küba- (Kullanımdan çıkarıldı)
![image]()
Çekoslovakya- (Kullanım ömrünü tamamladı)
![image]()
Çekya- (yerine Airbus a320 a319 model uçaklar alınarak emekliye ayrıldı )
![image]()
Doğu Almanya- (Kullanım ömrünü tamamladı)
![image]()
Almanya- (1 adeti düştü diğerleri Kullanım ömrünü tamamladı)
![image]()
Sovyetler Birliği- (Kullanım ömrünü tamamladı)
Teknik Özelikleri(Tu-154B-2)
Genel özellikler
- Mürettebat: 3 veya 4
- Kapasite: 114 ila 180 yolcu
- Uzunluk: 48,0 m (157 ft 6 in)
- Kanat açıklığı: 37,55 m (123 ft 2 in)
- Yükseklik: 11,40 m (37 ft 5 in)
- Kanat alanı: 201,5 m2 (2.169 ft2)
- Boş ağırlık: 50.700 kg (111.774 lb)
- Maksimum kalkış ağırlığı: 100.000 kg (220.462 lb)
- Güç kaynağı: 3 × turbofan, her biri 103 kN (23.000 lbf) itme - aslen 10.500 kgf olarak ölçüldü.
Performans
- Maksimum sürat: 950 km/sa (590 mph, 510 kn)
- Menzil: 2.500 km (1.600 mi, 1.300 nmi) Maksimum kalkış ağırlığı ile
- Azami irtifa: 12.100 m (39.700 ft)
- : 0,32
Yaptığı Başlıca Kazalar
-3 Temmuz 2001 tarihinde Rus Tupolev Tu-154 tipi uçak Sibirya'nın Irkutsk kenti yakınlarında 136 yolcusu ve 9 kişilik mürettebatı ile düştü. Kazadan kurtulan olmadı.
-Ekim 2001 tarihinde İsrail'den havalanan Rus Tupolev Tu-154 tipi uçak, tatbikat sırasında fırlatılan Ukrayna füzesinin isabet etmesi sonucu Karadeniz'e düştü, 78 kişiden kurtulan olmadı.
-12 Şubat 2002 tarihinde İran Havayolları'na ait Tupolev Tu-154 tipi uçak, İran'ın batısındaki dağlık kesime düştü. 119 yolcu ve mürettebattan kurtulan olmadı.
-1 Temmuz 2002 tarihinde Rus çocuklarını tatil için İspanya'ya götüren Başkır Havayollarına ait Tupolev Tu-154 yolcu uçağı, Almanya'nın güneybatısında Constance Gölü yakınlarında bir Alman Boeing 757 kargo uçağıyla çarpıştı, 52'si çocuk 71 kişi öldü. Kazadan kurtulan olmadı.
-Şubat 2006 tarihinde İran Airtour'a ait Rus yapımı Tupolev Tu-154 tipi yolcu uçağı Tahran'da iniş yaptığı sırada düştü. Uçakta bulunan 148 kişiden 29'u hayatını kaybetti.
-10 Nisan 2010 tarihinde Polonya Devlet Başkanı Kaczynkski ile eşi Maria’nın yanı sıra Genelkurmay Başkanı Franciszek Gagor, Merkez Bankası Başkanı Slawir Skrzypek, Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrej Kremer ve birçok milletvekilini,1940 yılında gerçekleşen 22 bin Polonyalı'nın kurban gittiği katyn katliamının 70.yıldönümü için Rusya'ya götürmek için havalanan Tupolev Tu-154 tipi yolcu uçağı Rusya’nın Smolensk havalimanına yaklaşırken yoğun sis nedeniyle ormana çakıldı. Uçakta bulunan 96 kişi hayatını kaybetti. Kazada kurtulan olmadı.
-25 Aralık 2016 tarihinde Soçi'den kalkan Rus ordusuna ait Tu-154 Karadeniz açıklarında düştü.
Teknik Özelikleri(Tu-154M)
Genel özellikler
- Mürettebat: 3 veya 4
- Kapasite: 114 ila 180 yolcu
- Uzunluk: 48,0 m (157 ft 6 in)
- Kanat açıklığı: 37,55 m (123 ft 2 in)
- Yükseklik: 11,40 m (37 ft 5 in)
- Kanat alanı: 201,5 m2 (2.169 ft2)
- Boş ağırlık: 55.300 kg (121.916 lb)
- Maksimum kalkış ağırlığı: 104.000 kg (229.281 lb)
- Güç kaynağı: 3 × turbofan, her biri 103 kN (23.000 lbf) itme - aslen 10.500 kgf olarak ölçüldü.
Performans
- Maksimum sürat: 950 km/sa (590 mph, 510 kn)
- Menzil: 3.900 km (2.400 mi, 2.100 nmi) maksimum kalkış ağırlığı ile
- Azami irtifa: 12.100 m (39.700 ft)
- : 0,30
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tupolev Tu 154 Rusca Tupolev Tu 154 Rus yapimi orta menzili uc motorlu yolcu ucagidir Boeing 727 benzer bir tasarima sahiptir Rusya Dogu Avrupa Kuba Cekoslovakya ve daha pek cok ulkede kullanilan Rusya nin en cok uretilen jet yolcu ucagidir kaynak belirtilmeli Uretilen yolcu ucaklarinin cogu Aeroflot da Rus Hava yollari hizmet verdi Halen 17 degisik havayolu sirketinde yilda 138 milyon yolcuyu tasimaktadir Tasarimi sayesinde toprak ve buzul pistlere inebilir Kuzey kutbu gibi asiri soguk ortamlardan etkilenmeden kalkis icin bekleyebilir Tu 154 1 mach surate ulasabilen en hizli yolcu ucagidir Tupolev Tu 154Tupolev Tu 154TuruYolcu ucagiUlusal koken Sovyetler BirligiUreticiTupolevIlk ucus4 Aralik 1968Hizmete giris9 Subat 1972 AeroflotHizmetten cikisEtkin hizmetteAna kullaniciAeroflotUretim araligi1968 Uretim sayisi1015Birim maliyeti45 Milyon 2008 TasarimiTu 154 Aeroflot hizmet veren eski Tu 104 ucaklarinin yerini doldurmak icin tasarlanmisti Aeroflot Sovyet ucak tasarimcilarindan 16 18 ton yuk tasima kapasiteli 2500 4000 km menzil operasyonel hizi 900 km veya 6 ton yuk tasima 7000 km ye kadar menzil 850 km ucus hizina sahip yeni bir model dizayni talep etti Tasarlanan ucagin tam yukle 2500 metrelik pisten kalkis yapabilmesi de bir diger sartlari olmustu ait Tu 154 Munih Havalimani ndaait Tu 154M Moskova HavalimanindaAeroflot Tu 154Aeroflot Tupolev Tu 154 Uluslararasi HavalimanindaAeroflot Tupolev Tu 154Bulgar VIA hava yollarina ait Tupolev Tu 154M Dusseldorf Havalimani nda 2003Tu 154MPolonya Askeri Kuvvetleri Tu 154M ile 36nci ozel hava tasima alayi transportu sirasindaAna tasarim modeli 3 Turbojet motoru Yuksek gucteki Motorlari tasiyabilecek saglam iskelet yapi Daha guclu hucum kenarlari flap kuyruk kanatciklar hava frenleri Ilk tasarim versiyonunda yuksek kademeli geri saptiricilar motor reverseleri yapildi Bu durum guvenligi dusuruyordu Ilk tasarim versiyonunda gericevrimi olmayan 3 kanalli hidrolik sistem mevcuttu Ana inis takimlari 6 tekerli ve hizi dusurmek icin kendinden fren sistemine sahipti Ilk tasarimlarda auxiliary power unit apu motorlarini calistirabiliyordu Ayrica disaridan ekstra guc unitesine baglanabilme ozelligi vardi Ucak elektrik ihtiyacini karsilamak icin birbirine paralel 2 adet ac jeneratore sahipti Guvenligi artirmak icin ucus sirasinda Motorlarin geri takat yapmasi saptiricilarin acilmasi saglandi Tum modellerde otomatik pilot ve otomatik inis sistemi mevcuttur Kullanici UlkelerSivil Kullanicilar Agustos 2006 tarihinde tum versiyonlarindan 435 adet tu 154 yolcu tasimaya devam ediyordu Ana kullanci hava yollari sirketleri Iran Air Tours 12 10 Aeroflot 26 Air Koryo 4 Azerbaijan Airlines 10 6 Belavia 17 8 6 Kavminvodyavia 10 7 15 10 Alrosa Mirny Air Enterprise 6 25 S7 Airlines 31 8 9 Ural Airlines 16 UTair Aviation 16 Uzbekistan Airways 13 12 and Yakutia Airlines 12 2006 agustos ayi itibari ile az sayida tu154 sahibi diger kullanici operatorler Charter ucan ve az sayida tu 154 sahibi firmalar Aeroflot Aeroflot Don Air Koryo Air Moldova Albanian Airlines Alak Armenian Airlines Atlant Aviaprad Azerbaijan Airlines Bulgaria Air Belavia CAAC Caspian Airlines CSA Iran Air Tours KrasAir Kuban Airlines Kyrgyzstan Airlines LOT Polish Airlines Mahan Air Malev Hungarian Airlines Samara Airlines Sichuan Airlines Tesis Turkmenistan Ural Airlines UTair Aviation Uzbekistan Airways Vietnam Airlines Vladivostok Air Yakutia Airlines Askeri Kullanicilar Ucagin Nato kod Adi CarelessUlkeler Azerbaycan Cin Kazakistan Kuzey Kore Polonya 2 Tu 154M Rusya Slovakya Ukrayna BulgaristanEski Kullanicilari Kuba Kullanimdan cikarildi Cekoslovakya Kullanim omrunu tamamladi Cekya yerine Airbus a320 a319 model ucaklar alinarak emekliye ayrildi Dogu Almanya Kullanim omrunu tamamladi Almanya 1 adeti dustu digerleri Kullanim omrunu tamamladi Sovyetler Birligi Kullanim omrunu tamamladi Teknik Ozelikleri Tu 154B 2 Tupolev Tu 154 Genel ozellikler Murettebat 3 veya 4 Kapasite 114 ila 180 yolcu Uzunluk 48 0 m 157 ft 6 in Kanat acikligi 37 55 m 123 ft 2 in Yukseklik 11 40 m 37 ft 5 in Kanat alani 201 5 m2 2 169 ft2 Bos agirlik 50 700 kg 111 774 lb Maksimum kalkis agirligi 100 000 kg 220 462 lb Guc kaynagi 3 turbofan her biri 103 kN 23 000 lbf itme aslen 10 500 kgf olarak olculdu Performans Maksimum surat 950 km sa 590 mph 510 kn Menzil 2 500 km 1 600 mi 1 300 nmi Maksimum kalkis agirligi ile Azami irtifa 12 100 m 39 700 ft 0 32Yaptigi Baslica Kazalar 3 Temmuz 2001 tarihinde Rus Tupolev Tu 154 tipi ucak Sibirya nin Irkutsk kenti yakinlarinda 136 yolcusu ve 9 kisilik murettebati ile dustu Kazadan kurtulan olmadi Ekim 2001 tarihinde Israil den havalanan Rus Tupolev Tu 154 tipi ucak tatbikat sirasinda firlatilan Ukrayna fuzesinin isabet etmesi sonucu Karadeniz e dustu 78 kisiden kurtulan olmadi 12 Subat 2002 tarihinde Iran Havayollari na ait Tupolev Tu 154 tipi ucak Iran in batisindaki daglik kesime dustu 119 yolcu ve murettebattan kurtulan olmadi 1 Temmuz 2002 tarihinde Rus cocuklarini tatil icin Ispanya ya goturen Baskir Havayollarina ait Tupolev Tu 154 yolcu ucagi Almanya nin guneybatisinda Constance Golu yakinlarinda bir Alman Boeing 757 kargo ucagiyla carpisti 52 si cocuk 71 kisi oldu Kazadan kurtulan olmadi Subat 2006 tarihinde Iran Airtour a ait Rus yapimi Tupolev Tu 154 tipi yolcu ucagi Tahran da inis yaptigi sirada dustu Ucakta bulunan 148 kisiden 29 u hayatini kaybetti 10 Nisan 2010 tarihinde Polonya Devlet Baskani Kaczynkski ile esi Maria nin yani sira Genelkurmay Baskani Franciszek Gagor Merkez Bankasi Baskani Slawir Skrzypek Disisleri Bakan Yardimcisi Andrej Kremer ve bircok milletvekilini 1940 yilinda gerceklesen 22 bin Polonyali nin kurban gittigi katyn katliaminin 70 yildonumu icin Rusya ya goturmek icin havalanan Tupolev Tu 154 tipi yolcu ucagi Rusya nin Smolensk havalimanina yaklasirken yogun sis nedeniyle ormana cakildi Ucakta bulunan 96 kisi hayatini kaybetti Kazada kurtulan olmadi 25 Aralik 2016 tarihinde Soci den kalkan Rus ordusuna ait Tu 154 Karadeniz aciklarinda dustu Teknik Ozelikleri Tu 154M Genel ozellikler Murettebat 3 veya 4 Kapasite 114 ila 180 yolcu Uzunluk 48 0 m 157 ft 6 in Kanat acikligi 37 55 m 123 ft 2 in Yukseklik 11 40 m 37 ft 5 in Kanat alani 201 5 m2 2 169 ft2 Bos agirlik 55 300 kg 121 916 lb Maksimum kalkis agirligi 104 000 kg 229 281 lb Guc kaynagi 3 turbofan her biri 103 kN 23 000 lbf itme aslen 10 500 kgf olarak olculdu Performans Maksimum surat 950 km sa 590 mph 510 kn Menzil 3 900 km 2 400 mi 2 100 nmi maksimum kalkis agirligi ile Azami irtifa 12 100 m 39 700 ft 0 30Kaynakca 25 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2016 Arsivlenmis kopya 26 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2016