Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Tendürek Dağı, Türkiye'de Doğubayazıt ile Çaldıran arasında bulunan volkanik dağ. Büyük Tendürek (3533 m) ve Küçük Tendürek (3291 m) adlı ikiz volkanik koniden oluşan, belirgin koni ve kraterlere sahip, kuvaterner yaşlı, fazla koni ve kraterin bulunduğu bir stratovolkandır.
| Tendürek | |
|---|---|
 | |
 | |
| En yüksek noktası | |
| Yükseklik | 3.533 m (11.591 ft) (Büyük Tendürek) |
| Çıkıntı | 3.291 m (10.797 ft) (Küçük Tendürek) |
| Listelenme | Ultra zirve |
| Koordinatlar | 39°21′36″K 43°52′12″D / 39.36000°K 43.87000°D |
| Coğrafya | |
| Konum | Doğubayazıt, Ağrı, Türkiye |
| Jeoloji | |
| Kayaç yaşı | Kuvaterner |
| Dağ türü | Stratovolkan, Tektonik |
| Son patlama | 1855 |
  Türkiye' deki konumu | |
Jeoloji
Küçük Tendürek'in zirvesinde 400 m çapında bir krater gölü bulunur. Krater kenarından 1–2 m derinliğindeki çukurlardan 50 °C sıcaklığında buhar çıkmaktadır. Büyük Tendürek'in 200 m derinliğindeki kraterinde su bulunmaz. Kraterden buhar ve bazı gazlar çıkmakta, H2S ayrışıp, kükürt birikmektedir.
Volkandan çıkan lav ve tüflerin çevredeki Neojen yaşlı göl çökellerinin üzerine gelmiş olması, dağın Neojen sonları kuvaterner başlarında meydana gelmiş olduğunu göstermektedir. Yapısında çoğunlukla bazaltlar bulunan Tendürek Dağı'nın kraterinde çıkan sıcak buhar, dağın volkanik faaliyetin henüz tam olarak sona ermediğini göstermektedir.
Dağın doğusunda bulunan ve çapı yaklaşık 500 metre olan kraterden sıcak su buharları ve hidrojen sülfür gazları çıkar bu gazlar kraterin kenarlarında, sarı renkli bir mineral olan kükürt oluşumunu sağlar.
Tendürek'in güneyindeki Çaldıran merkezinden, zeminden CO2 çıkmaktadır. Az üzerinde yapılan araştırmalarda magma kökenli olduğu anlaşılmıştır. Dağın çevresindeki soğuk su kaynaklarında Tendürek sisteminden kaynaklı flor zenginliği tespit edilmiştir.
Canlı hayatı
Kraterler çevresinde fazla bitki örtüsü bulunmaz. Dağın kuzeydoğusunda Doğubayazıt Ovası, güneyinde Çaldıran Ovası yer alır. Doğusunda İran toprakları bulunur. Dağın güneyindeki taşlık yamaçlarda dağ stepleri bulunur. Otlatma baskısının azaldığı yerlerde kısa çalı toplulukları görülür.
Gökkuzgun, çobanaldatan, kirazkuşu ve kara alınlı örümcek kuşu bu bölgede üremektedir. alanda ürediği düşünülmektedir. ve gibi kelebek türleri ve gibi sürüngenler önemli türlerdir. Çevrede meralarda aşırı otlatma ile ağaç kesme bitki örtüsünü tehdit etmektedir.
Volkanizma
Tendürek Dağı, Ağrı Dağı'nın güneyinde İran sınırına yakın Doğubayazıt ovası üzerinde yükselen uzun bir kalkan yanardağdır. Tendürek yanardağı, batıdaki kraterinden gelen hareketli lav akıntılarının 500 kilometrekare'lik bir alanı kapladığı dönemde gelişti . Zirvede kaldera oluşumundan sonra, KG yönelimli çatlaklardan çok sayıda yan patlama meydana gelmiş ve lav domları ve akışlarının yanı sıra 10–20 km boyunca Kuzey ve Güney yönünde uzanan akışkan bazaltik pahoehoe akışları üretmiştir. En son aktivite(1855), iki büyük bazaltik lav akışını oluşturmuştur. NE ve SE kanatlarında büyük koniler oluşmuştur. Yaklaşık 2500 yıl önce güneydoğu kanadındaki bir havalandırma deliğinden patlama meydana geldiği tahmin edilmektedir ve 1855 yılında da son aktivitesini gerçekleştirmiştir. Bu aktivitede ise gaz ve kül patlaması gerçekleşmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c ERCAN, Tuncay ve diğ. (1990). "DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU NEOJEN-KUVATERNER VOLKANİTLERİNE İLİŞKİN YENİJEOKİMYASAL, RADYOMETRİK VE İZOTOPİK VERİLERİN YORUMU" (PDF). MTA Dergisi. Erişim tarihi: 17 Mart 2019.[]
- ^ Sahin, Cemalettin, "Türkiye Fiziki Coğrafyası", 4.Baskı, Ankara, 2005.
- ^ UĞUZ, A., APAYDIN, C., ENGİN, D., ERLAT, E., AKGÜNER, E., YÜKSEK, O., ... & DEMİR, M. (2007). TÜRKİYE’DEKİ VOLKANLAR.
- ^ a b (PDF). dogadernegi.org. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2019.
- ^ "https://volcano.si.edu/". 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2023.
|başlık=dış bağlantı ()
 | Ağrı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Van ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Bir dağ veya dağ grubu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tendurek Dagi Turkiye de Dogubayazit ile Caldiran arasinda bulunan volkanik dag Buyuk Tendurek 3533 m ve Kucuk Tendurek 3291 m adli ikiz volkanik koniden olusan belirgin koni ve kraterlere sahip kuvaterner yasli fazla koni ve kraterin bulundugu bir stratovolkandir TendurekEn yuksek noktasiYukseklik3 533 m 11 591 ft Buyuk Tendurek Cikinti3 291 m 10 797 ft Kucuk Tendurek ListelenmeUltra zirveKoordinatlar39 21 36 K 43 52 12 D 39 36000 K 43 87000 D 39 36000 43 87000 CografyaKonumDogubayazit Agri TurkiyeJeolojiKayac yasiKuvaternerDag turuStratovolkan TektonikSon patlama1855Turkiye deki konumuJeolojiKucuk Tendurek in zirvesinde 400 m capinda bir krater golu bulunur Krater kenarindan 1 2 m derinligindeki cukurlardan 50 C sicakliginda buhar cikmaktadir Buyuk Tendurek in 200 m derinligindeki kraterinde su bulunmaz Kraterden buhar ve bazi gazlar cikmakta H2S ayrisip kukurt birikmektedir Volkandan cikan lav ve tuflerin cevredeki Neojen yasli gol cokellerinin uzerine gelmis olmasi dagin Neojen sonlari kuvaterner baslarinda meydana gelmis oldugunu gostermektedir Yapisinda cogunlukla bazaltlar bulunan Tendurek Dagi nin kraterinde cikan sicak buhar dagin volkanik faaliyetin henuz tam olarak sona ermedigini gostermektedir Dagin dogusunda bulunan ve capi yaklasik 500 metre olan kraterden sicak su buharlari ve hidrojen sulfur gazlari cikar bu gazlar kraterin kenarlarinda sari renkli bir mineral olan kukurt olusumunu saglar Tendurek in guneyindeki Caldiran merkezinden zeminden CO2 cikmaktadir Az uzerinde yapilan arastirmalarda magma kokenli oldugu anlasilmistir Dagin cevresindeki soguk su kaynaklarinda Tendurek sisteminden kaynakli flor zenginligi tespit edilmistir Canli hayatiKraterler cevresinde fazla bitki ortusu bulunmaz Dagin kuzeydogusunda Dogubayazit Ovasi guneyinde Caldiran Ovasi yer alir Dogusunda Iran topraklari bulunur Dagin guneyindeki taslik yamaclarda dag stepleri bulunur Otlatma baskisinin azaldigi yerlerde kisa cali topluluklari gorulur Gokkuzgun cobanaldatan kirazkusu ve kara alinli orumcek kusu bu bolgede uremektedir alanda uredigi dusunulmektedir ve gibi kelebek turleri ve gibi surungenler onemli turlerdir Cevrede meralarda asiri otlatma ile agac kesme bitki ortusunu tehdit etmektedir VolkanizmaTendurek Dagi Agri Dagi nin guneyinde Iran sinirina yakin Dogubayazit ovasi uzerinde yukselen uzun bir kalkan yanardagdir Tendurek yanardagi batidaki kraterinden gelen hareketli lav akintilarinin 500 kilometrekare lik bir alani kapladigi donemde gelisti Zirvede kaldera olusumundan sonra KG yonelimli catlaklardan cok sayida yan patlama meydana gelmis ve lav domlari ve akislarinin yani sira 10 20 km boyunca Kuzey ve Guney yonunde uzanan akiskan bazaltik pahoehoe akislari uretmistir En son aktivite 1855 iki buyuk bazaltik lav akisini olusturmustur NE ve SE kanatlarinda buyuk koniler olusmustur Yaklasik 2500 yil once guneydogu kanadindaki bir havalandirma deliginden patlama meydana geldigi tahmin edilmektedir ve 1855 yilinda da son aktivitesini gerceklestirmistir Bu aktivitede ise gaz ve kul patlamasi gerceklesmistir Ayrica bakinizTurkiye deki daglar listesi Turkiye deki yanardaglarKaynakca a b c ERCAN Tuncay ve dig 1990 DOGU VE GUNEYDOGU ANADOLU NEOJEN KUVATERNER VOLKANITLERINE ILISKIN YENIJEOKIMYASAL RADYOMETRIK VE IZOTOPIK VERILERIN YORUMU PDF MTA Dergisi Erisim tarihi 17 Mart 2019 olu kirik baglanti Sahin Cemalettin Turkiye Fiziki Cografyasi 4 Baski Ankara 2005 UGUZ A APAYDIN C ENGIN D ERLAT E AKGUNER E YUKSEK O amp DEMIR M 2007 TURKIYE DEKI VOLKANLAR a b PDF dogadernegi org 7 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2019 https volcano si edu 16 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2023 baslik dis baglanti yardim Agri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Van ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Bir dag veya dag grubu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Turkiye cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz