Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Birinci Dönem Büyük Millet Meclisi ya da kısaca Birinci Meclis, 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanmış, 1 Nisan 1923'te yeni seçim kararı alarak 15 Nisan 1923'te son oturumunu yapmıştır. Yeni Türk devletinin kurucu meclisi olarak kabul edilir. Meclis'in açılış günü olan 23 Nisan, Türkiye'de millî bayram olarak kutlanmaktadır.
Meclisin açılış aşamasında Osmanlı Devleti hâlâ İstanbul'da hüküm sürmekteydi. Meclis, açılış gününde sultan ve halife VI. Mehmet'e bağlılık yemini etmiş, ancak uygulamada İstanbul'daki iktidardan tamamen bağımsız olmuş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla Osmanlı Devleti'ne son vermiştir. Yeni devletin nihaî şekli olan Cumhuriyet, 29 Ekim 1923'te İkinci Meclis tarafından ilan edilecektir. Bu iki tarih arasında TBMM, yasama, yürütme ve yargı yetkilerini tek elde toplayan bir ihtilâl meclisi görünümü sergilemiştir.
Meclisin kuruluşu
4-11 Eylül 1919 tarihlerinde toplanan Sivas Kongresi'nden sonra, Mustafa Kemal yönetimindeki Heyet-i Temsiliye, Anadolu'da idareyi fiilen ele almıştı. 30 Eylül'de Osmanlı hükûmeti, Heyet-i Temsiliye'nin talebi doğrultusunda, Mebusan Meclisi seçimlerini yapma kararı aldı. Heyet-i Temsiliye'de Mustafa Kemal Paşa'nın dahil olduğu çoğunluk, meclisin Anadolu'da toplanmasından yana idi. Ancak 28 Kasım 1919'da yapılan toplantıda Kâzım Karabekir'in ısrarı ve Rauf Orbay'ın desteğiyle meclisin İstanbul'da toplanması kararlaştırıldı. Seçilen mebuslar Anadolu'ya çağrılarak kendilerine Heyet-i Temsiliye'nin görüşleri tebliğ edildi.
Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı. Ancak 140 küsur mebusun üçte biri kadarı çeşitli nedenlerle Meclis'e katılmadılar. Büyük çoğunluğu Millî Mücadele taraftarlarından oluşan meclis, Misak-ı Millî beyannamesini kabul etti. Mart ayında ana hatları belli olan Sevr Antlaşması'na karşı keskin bir muhalefet tavrını benimsedi. 16 Mart 1920'de bir İngiliz askerî birliği Meclis'i basarak Rauf Orbay başta olmak üzere bâzı mebusları tutukladı. Bunun üzerine 18 Mart'ta toplanan mebuslar, yasama dokunulmazlığının ortadan kalktığı gerekçesiyle meclisi süresiz tatil etme ve Ankara'da toplanma kararı verdi.
İstanbul meclisinin bütün üyeleri otomatik olarak Ankara'daki meclise katılma hakkına sahipti. Bunlardan Ankara'ya gelmek istemeyen birkaçı istifa etmiş sayıldı. Sonuçta (gecikenlerle birlikte) Mebusan Meclisi üyelerinden 92'si yeni meclise katıldı.
19 Mart 1920'de Mustafa Kemal Paşa vilayetlere, müstakil livalara ve kolordu kumandanlarına gönderdiği bir tebliğ ile her livadan Meclis'e beş temsilci seçilmesini istedi. Seçim, liva merkezi ve kazalardaki ikinci seçmenler, vilayet idare meclisleri, belediye meclisleri ve Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti idâre heyeti üyelerinden oluşan bir heyet tarafından yapılacaktı. Vakit darlığından ötürü birinci seçmenlere müracaat edilmedi. Uygulamada tüm livalarda Müdafaa-yı Hukuk cemiyetlerinin önerdiği veya kabul ettiği adaylar seçildi. İstanbul Meclisi üyeleriyle birlikte 66 seçim bölgesinden toplam 436 temsilci Meclis'e katıldı. Bu sayıya 1922'de Malta Sürgünü dönüşü Meclis'e katılan 14 kişi dahildir.
Meclisin adı evvelâ Millet Meclisi iken İstanbul Meclisi üyelerine ek olarak seçilen temsilciler nedeniyle ("genişletilmiş meclis" anlamında) Büyük Millet Meclisi adı kabul edildi. 1921'de Türkiye kelimesi eklenerek Türkiye Büyük Millet Meclisi adı resmîleştirildi.
Önemli kararlar
TBMM I. Dönemi'nin özellikleri arasında olağanüstü şartlarda faaliyete geçmiş olması, ihtilâl meclisi olması, kuvvetler birliği esasına dayanması (yargı, yasama ve yürütmeyi şahsında toplaması), bakanları ayrı ayrı tayin etmesi ve azletmesi en başta sayılabilir. Meclis Başkanı (Mustafa Kemal Paşa) aynı zamanda yürütmenin başıdır.
Üstlendiği misyonun yanı sıra I. Dönem Meclisi, demokratik ve parlamenter hasletlerinin derinliği ile de dikkat çekmektedir. Öncesinde iki ayrı tarih kesitinde Meşrutiyet'e dayalı parlamenter sistem tecrübesi olduğu, hattâ Tanzimat'tan itibaren Danışma Meclisi tarzı yapılanmaların Osmanlı devlet kültürüne girdiği dikkate alınırsa 1920'lerde Türk insanının meclis yolu ile yönetme ve yönetilme birikiminin mevcut olduğu da burada belirtilmelidir.
İlk TBMM'nin çalışma esasları
- TBMM’nin üstünde bir kuvvet yoktur.
- Hükümet kurmak gereklidir.
- Geçici olmak kaydıyla bir başkan ve padişah vekili atamak uygun değildir (hükûmet devamlılığı).
- TBMM yasama ve yürütme yetkilerine sahiptir (güçler birliği ilkesi).
- Padişah ve halife bulunduğu baskıdan kurtulduktan sonra meclis tarafından belirlenecektir (saltanat ve halifeliğin kaldırılmasının yasal dayanağı).
TBMM'nin önemi ve özellikleri
- Bu önerge 20 Ocak 1921 anayasası kabul edilinceye kadar meclisin çalışma esaslarını belirlemiştir.
- TBMM "Kurucu Meclis" özelliğindedir. Olağanüstü yetkilere sahip bir ihtilal meclisidir.
- Meclis hükûmeti sistemi esas alınmıştır.
- Güçler birliği ilkesi esas alınmıştır.
- Mustafa Kemal Paşa meclisin, hükûmetin ve yeni devletin başkanıdır.
- TBMM üstünde güç yok denilerek İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır.
- Meclis inkılapçı değildir. Yaptığı tek inkılap saltanatın kaldırılmasıdır.
TBMM döneminde gerçekleştirilen başlıca faaliyetler
- Hıyanet-i Vataniye Kanunu kabul edildi.
- İstiklâl Mahkemeleri kuruldu.
- İsyanlar bastırıldı.
- Batı Anadolu'da düzenli ordu kuruldu.
- Doğu, Batı ve Güney cephelerindeki zaferlerle Anadolu işgalden kurtuldu.
- 1921 Anayasası ile İstiklâl Marşı kabul edildi.
- Saltanat kaldırıldı.
- Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı.
- Lozan görüşmelerine başlandı.
TBMM 1. dönem milletvekilleri
Günümüzde ilçe olan Biga, Ergani, Gelibolu, Genç ve Şebinkarahisar'ın (Şarkikarahisar) o dönemde seçim bölgesi merkezi oldukları unutulmamalıdır. Günümüzdeki Ağrı ilinin o dönemdeki merkezi ise Bayazıt'tı. Samsun ili Canik adı ile anılmakta ve Ordu ilini de kapsamaktaydı. Kırşehir günümüzdeki Nevşehir ilini kapsamaktaydı. İçel, yalnızca Silifke ve civarını kapsamaktaydı, Mersin ayrı bir bölgeydi.
1. dönem milletvekillerinin 288'i yükseköğrenim görmüş, 94'ü orta öğrenim mezunu kişilerden oluşmaktaydı. Meslek dağılımı şu şekildeydi: 162 serbest meslek, 133 devlet memuru, 54 asker, 32 din adamı, 30 aşiret reisi, 7 teknik eleman, 16 sağlık görevlisi, 2 Reji görevlisi. Toplam 436 milletvekilinin 162'si bir veya birden fazla yabancı dil biliyordu. Meclis üyeleri zamanla, kişisel ve fikri konumlarına göre, kabaca 3 temel gruba ayrılmıştır. Kalpaklılar, yeni bir devlet ve hükûmet kurma düşüncesi içinde olanlar; Sarıklılar, Şeriat hükümlerinin idareye hakim olması düşüncesi içinde olanlar; Fesliler, Osmanlı hukukunun korunması düşüncesi içinde olanlar bu gruplaşmalara verilen tanımlardır.
Kaynakça
- TBMM Albümü4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Em.Tuğg.Yrd.Doç.Dr. Halil Şimsek, araştırma ve yazılar4 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Milli Mücadelede Türk Basini ve Sivas İrade-i Milliye Gazetesi - Mevhibe Gül Keskin4 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türkiye Büyük Millet Meclisi İnternet Sitesi24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dipnotlar
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. () |
- ^ MSB sitesindeki Fotoğraflarla Atatürk albümü 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 18 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Uluğ İğdemir, Heyet-i Temsiliye Tutanakları (16-28 Kasım 1919), TDK 1989. Ayrıca Rauf Orbay, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e (Hatıralar), III.294-299 ve IV.415-417.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Ankara'ya gelmeden istifa etti.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca Son Osmanlı Meclis-i Mebusan üyesidir.
- ^ a b 28 Aralık 1920 tarihinde müstafi sayıldı.
- ^ Mazbatasının tanziminden önce istifa etti.
- ^ Uzun süre meclise katılmaması üzerine müstafi sayıldı.
- ^ 20 Ocak 1921 tarihinde Milletvekilliğinden müstafi sayıldı.
- ^ Meclis'e gelirken öldürüldü.
- ^ Kırşehir'den seçilen Sadık Bey'in istifa ettiği varsayımıyla, 24 Nisan 1920'de Meclis'e kabul edildiği, ancak Sadık Bey'in kesin olarak istifa etmediğinin anlaşılması üzerine Sadık Bey'in mebusluğunun kabulü ve Bekir Efendi'nin mebusluğunun düşürülmesi 6 Aralık 1920'de Hey'et'i Umûmîye tarafından onandı.
- ^ Seçildikten kısa süre sonra öldü.
- ^ Kaymakamlığı tercih edip istifa etti.
- ^ Meclis'e gelmeden önce Hendek İsyanı'nı bastırırken Sakarya'nın Hendek ilçesi civarında öldürüldü.
- ^ 6 Temmuz 1920 tarihinde istifa etti.
- ^ 27 Ekim 1920 tarihinde mebusluğu düşürüldü.
- ^ Meclis-i Mebûsan'da Oltu Şura Hükümeti temsilcileri. 17 Mayıs 1920'de Oltu'nun anavatana katılmasıyla mebus kabul edildiler.
- ^ 6 Temmuz 1920 tarihinde meclise gelmeden istifa etti.
- ^ Seçildi, mazereti dolayısıyla meclise katılamadığından yerine Mustafa Vasfi seçildi.
- ^ Yeşil Ordu konusu meselesi nedeniyle Mayıs 1921'de milletvekilliği düşürüldü ve İstiklal Mahkemesince 15 yıl hapse mahkûm edildi.
- ^ Mebusluğu esnasında Topal Osman tarafından öldürüldü.
- ^ Meclis'e gelirken eşkıya tarafından öldürüldü.
- ^ a b Uzun süre Meclis'e gelmediğinden 9 Ekim 1920'de müstafi sayıldı.
- ^ a b Meclis'e gelmediğinden müstafi sayıldı.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Donem Buyuk Millet Meclisi ya da kisaca Birinci Meclis 23 Nisan 1920 de Ankara da toplanmis 1 Nisan 1923 te yeni secim karari alarak 15 Nisan 1923 te son oturumunu yapmistir Yeni Turk devletinin kurucu meclisi olarak kabul edilir Meclis in acilis gunu olan 23 Nisan Turkiye de milli bayram olarak kutlanmaktadir Basta Mustafa Kemal ve Rauf Orbay olmak uzere TBMM 1 Donem milletvekilleri 28 Mayis 1922 Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin ilk uyeleri Meclisin acilis asamasinda Osmanli Devleti hala Istanbul da hukum surmekteydi Meclis acilis gununde sultan ve halife VI Mehmet e baglilik yemini etmis ancak uygulamada Istanbul daki iktidardan tamamen bagimsiz olmus ve 1 Kasim 1922 de aldigi kararla Osmanli Devleti ne son vermistir Yeni devletin nihai sekli olan Cumhuriyet 29 Ekim 1923 te Ikinci Meclis tarafindan ilan edilecektir Bu iki tarih arasinda TBMM yasama yurutme ve yargi yetkilerini tek elde toplayan bir ihtilal meclisi gorunumu sergilemistir Meclisin kurulusu4 11 Eylul 1919 tarihlerinde toplanan Sivas Kongresi nden sonra Mustafa Kemal yonetimindeki Heyet i Temsiliye Anadolu da idareyi fiilen ele almisti 30 Eylul de Osmanli hukumeti Heyet i Temsiliye nin talebi dogrultusunda Mebusan Meclisi secimlerini yapma karari aldi Heyet i Temsiliye de Mustafa Kemal Pasa nin dahil oldugu cogunluk meclisin Anadolu da toplanmasindan yana idi Ancak 28 Kasim 1919 da yapilan toplantida Kazim Karabekir in israri ve Rauf Orbay in destegiyle meclisin Istanbul da toplanmasi kararlastirildi Secilen mebuslar Anadolu ya cagrilarak kendilerine Heyet i Temsiliye nin gorusleri teblig edildi Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920 de Istanbul da toplandi Ancak 140 kusur mebusun ucte biri kadari cesitli nedenlerle Meclis e katilmadilar Buyuk cogunlugu Milli Mucadele taraftarlarindan olusan meclis Misak i Milli beyannamesini kabul etti Mart ayinda ana hatlari belli olan Sevr Antlasmasi na karsi keskin bir muhalefet tavrini benimsedi 16 Mart 1920 de bir Ingiliz askeri birligi Meclis i basarak Rauf Orbay basta olmak uzere bazi mebuslari tutukladi Bunun uzerine 18 Mart ta toplanan mebuslar yasama dokunulmazliginin ortadan kalktigi gerekcesiyle meclisi suresiz tatil etme ve Ankara da toplanma karari verdi Istanbul meclisinin butun uyeleri otomatik olarak Ankara daki meclise katilma hakkina sahipti Bunlardan Ankara ya gelmek istemeyen birkaci istifa etmis sayildi Sonucta gecikenlerle birlikte Mebusan Meclisi uyelerinden 92 si yeni meclise katildi 19 Mart 1920 de Mustafa Kemal Pasa vilayetlere mustakil livalara ve kolordu kumandanlarina gonderdigi bir teblig ile her livadan Meclis e bes temsilci secilmesini istedi Secim liva merkezi ve kazalardaki ikinci secmenler vilayet idare meclisleri belediye meclisleri ve Mudafaa yi Hukuk Cemiyeti idare heyeti uyelerinden olusan bir heyet tarafindan yapilacakti Vakit darligindan oturu birinci secmenlere muracaat edilmedi Uygulamada tum livalarda Mudafaa yi Hukuk cemiyetlerinin onerdigi veya kabul ettigi adaylar secildi Istanbul Meclisi uyeleriyle birlikte 66 secim bolgesinden toplam 436 temsilci Meclis e katildi Bu sayiya 1922 de Malta Surgunu donusu Meclis e katilan 14 kisi dahildir Meclisin adi evvela Millet Meclisi iken Istanbul Meclisi uyelerine ek olarak secilen temsilciler nedeniyle genisletilmis meclis anlaminda Buyuk Millet Meclisi adi kabul edildi 1921 de Turkiye kelimesi eklenerek Turkiye Buyuk Millet Meclisi adi resmilestirildi Onemli kararlarTBMM I Donemi nin ozellikleri arasinda olaganustu sartlarda faaliyete gecmis olmasi ihtilal meclisi olmasi kuvvetler birligi esasina dayanmasi yargi yasama ve yurutmeyi sahsinda toplamasi bakanlari ayri ayri tayin etmesi ve azletmesi en basta sayilabilir Meclis Baskani Mustafa Kemal Pasa ayni zamanda yurutmenin basidir Ustlendigi misyonun yani sira I Donem Meclisi demokratik ve parlamenter hasletlerinin derinligi ile de dikkat cekmektedir Oncesinde iki ayri tarih kesitinde Mesrutiyet e dayali parlamenter sistem tecrubesi oldugu hatta Tanzimat tan itibaren Danisma Meclisi tarzi yapilanmalarin Osmanli devlet kulturune girdigi dikkate alinirsa 1920 lerde Turk insaninin meclis yolu ile yonetme ve yonetilme birikiminin mevcut oldugu da burada belirtilmelidir Ilk TBMM nin calisma esaslariTBMM nin ustunde bir kuvvet yoktur Hukumet kurmak gereklidir Gecici olmak kaydiyla bir baskan ve padisah vekili atamak uygun degildir hukumet devamliligi TBMM yasama ve yurutme yetkilerine sahiptir gucler birligi ilkesi Padisah ve halife bulundugu baskidan kurtulduktan sonra meclis tarafindan belirlenecektir saltanat ve halifeligin kaldirilmasinin yasal dayanagi TBMM nin onemi ve ozellikleriBu onerge 20 Ocak 1921 anayasasi kabul edilinceye kadar meclisin calisma esaslarini belirlemistir TBMM Kurucu Meclis ozelligindedir Olaganustu yetkilere sahip bir ihtilal meclisidir Meclis hukumeti sistemi esas alinmistir Gucler birligi ilkesi esas alinmistir Mustafa Kemal Pasa meclisin hukumetin ve yeni devletin baskanidir TBMM ustunde guc yok denilerek Istanbul Hukumeti yok sayilmistir Meclis inkilapci degildir Yaptigi tek inkilap saltanatin kaldirilmasidir TBMM doneminde gerceklestirilen baslica faaliyetlerHiyanet i Vataniye Kanunu kabul edildi Istiklal Mahkemeleri kuruldu Isyanlar bastirildi Bati Anadolu da duzenli ordu kuruldu Dogu Bati ve Guney cephelerindeki zaferlerle Anadolu isgalden kurtuldu 1921 Anayasasi ile Istiklal Marsi kabul edildi Saltanat kaldirildi Mudanya Ateskes Antlasmasi imzalandi Lozan gorusmelerine baslandi TBMM 1 donem milletvekilleriGunumuzde ilce olan Biga Ergani Gelibolu Genc ve Sebinkarahisar in Sarkikarahisar o donemde secim bolgesi merkezi olduklari unutulmamalidir Gunumuzdeki Agri ilinin o donemdeki merkezi ise Bayazit ti Samsun ili Canik adi ile anilmakta ve Ordu ilini de kapsamaktaydi Kirsehir gunumuzdeki Nevsehir ilini kapsamaktaydi Icel yalnizca Silifke ve civarini kapsamaktaydi Mersin ayri bir bolgeydi 1 donem milletvekillerinin 288 i yuksekogrenim gormus 94 u orta ogrenim mezunu kisilerden olusmaktaydi Meslek dagilimi su sekildeydi 162 serbest meslek 133 devlet memuru 54 asker 32 din adami 30 asiret reisi 7 teknik eleman 16 saglik gorevlisi 2 Reji gorevlisi Toplam 436 milletvekilinin 162 si bir veya birden fazla yabanci dil biliyordu Meclis uyeleri zamanla kisisel ve fikri konumlarina gore kabaca 3 temel gruba ayrilmistir Kalpaklilar yeni bir devlet ve hukumet kurma dusuncesi icinde olanlar Sariklilar Seriat hukumlerinin idareye hakim olmasi dusuncesi icinde olanlar Fesliler Osmanli hukukunun korunmasi dusuncesi icinde olanlar bu gruplasmalara verilen tanimlardir Secim Bolgesi MebusAdana Abdullah Faik CopurogluEsref AkmanMehmet Hamdi IzgiDamar ArikogluZekai ApaydinAmasya Ali Riza TopcuAli Riza OzdarendeAsim SirelBekir Sami KunduhAhmet Hamdi ApaydinMehmet Ragip TopalaOmer Lutfi YasanAnkara Mustafa Kemal AtaturkAli Fuat CebesoyTaspinarli Haci AtifHaci Mustafa BeynamliMustafa Hilmi CayirliogluAhmet Rustem BilinskiOmer Mumtaz TambiSakir KinaciSemsettin BayramogluAntalya Ali Vefa SeyhanliHalil Ibrahim OzkayaHamdullah Suphi TanrioverHasan Tahsin SurenkokMustafa EbrisimogluRasih KaplanArdahan Filibeli HilmiOsman Server AtabekAydin Ahmet Sukru YavuzyilmazCami BaykurtMehmet Emin ErkutEsat IleriMazhar GermenSadik SultanogluHasan Tahsin SanAyintab Antep Abdurrahman Lami EfendiAli CenaniHafiz Mehmet SahinAli KilicRagip YogunMehmet Yasin Sani KutlugBatum Ahmet Fevzi ErdemHahutzade Ahmet Nuri EfendiAhmet Akif SunerAli Riza AcaraEdip DincBayazit Dogubeyazit Mehmet Atif BayazitHaci Mehmet OnayRefik SaydamSuleyman Sudi AcarbayBiga Ahmet Hamdi DumrulHamdi Hamit KaraosmanogluMehmet DincBitlis Arif OzdemirDervis SevuncHuseyin Husnu OrakciogluSofrasur Asizade Resul BeySadullah Fevzi ErenVehbi OztekinYusuf Ziya KocogluBolu Abdullah Sabri AytacCevat Abbas GurerFuat UmayHaci Abdulvahap EfendiNuri AksuMehmet Sukru GulezTunali HilmiYusuf IzzetBozok Yozgat Ahmet BaydarYusuf Bahri TatliogluFeyyaz Ali UstIsmail Fazil PasaMehmet Hulusi AkyolRiza ErsoySirri IcozBurdur Ali Ulvi BeyCilzade FahreddinHalil Hulusi EfendiIsmail Suphi SoysalliogluMehmet Akif ErsoySevket CandanerVeli SaltikgilBursa Emin ErkulHasan Fehmi KolayMuhittin Baha ParsMustafa Fehmi GercekerNecati KurtulusOsman Nuri OzpayAbdullah Servet AkdagCanik Samsun Ahmet Nafiz OzalpEmin GeveliogluAhmet Hamdi YalmanHasan Fehmi ColdurzadeSuleyman BosankMehmet Sukru FiratCebel i Bereket Osmaniye Faik OztrakIhsan EryavuzRasim Celalettin OztekinCorumAbdurrahman Dursun YalvacHuseyin Ferit TorumkuneyFuat TekHasim ApaydinIsmet EkerSiddik MumcuDenizli Hakki Behic BayicHasan TokcanNecip BuldanliogluYusuf BaskayaDersim Tunceli Abdulhak Tevfik GencturkDiyap YildirimHasan Hayri KankoMustafa AgaMustafa Zeki SaltikAhmet Ramiz TanDiyarbekir Pirinccizade Feyzi BeySukru AydindagAbdulhamit CintanAbdulkadir Kadri KurkcuMehmet Kadri UcokMustafa Akif TutenkZulfu TigrelEdirne Cafer Tayyar EgilmezFaik KaltakkiranIsmet InonuKazim KarabekirSeref AykutElaziz Elazig Huseyin GokcelikMuhittin CoteliMustafa Sukru BeyMehmet Naci KaraaliRasim TekinHasan Tahsin BerkErganiKazim Bey Oral Ahmet Nuzhet SaracogluRustu BuldukAli Sirri OzataErtugrul Bilecik Halil IsikMustafa Kemal GuneyNecip SoydanHamdi AksoyErzincan Mehmet Emin LekiliHuseyin AksuOsman Fevzi TopcuSeyh Haci Ahmed Fevzi EfendiMehmet Tevfik KutukbasiErzurum Asim MohordarogluCelalettin ArifHuseyin Avni UlasIsmail Naim SanivarMehmet Salih YesilogluDurak SakaryaMehmet Nusret SunSuleyman Necati GuneriZihni OrhonZiyaeddin GozubuyukEskisehir Abdullah Azmi TorunEmin SazakEyup Sabri AkgolVeliyullah AkbasliHalil Ibrahim SipahiogluHusrev Sami KizildoganMehmet Niyazi CamogluGelibolu Celal Nuri IleriGenc Ali Haydar BeyAli Vasif TelliMehmet Celal SaracogluFikri Faik GungorenGumushane Hasan Fehmi AtacMehmet Sukru UcuncuVeysel Riza ZarbunZiya TugluHakkari Ibrahim ArvasMazhar Mufit KansuColemerikli Omer EfendiSeyyid Taha EfendiIsparta Cemal MersinliMehmet Tahir KucurHafiz Ibrahim DemiralayHuseyin Husnu OzdamarIsmail Remzi BerkunMehmet Nadir SuldurIcel Silifke Ali Riza AtaisikHaci Ali EfendiHaydar ArslanNaim UlusalMehmet Sami ArkanSevki GokleventIstanbul Abdulhak Adnan AdivarAhmet Ferit TekAhmet Mazhar AkifogluMuhtar MollaogluAhmet Sukru OguzFethi OkyarAli Riza BebekArif MarlaliHuseyin Husnu IsikNeset OzercanNuman UstaSelahattin BeyIzmir Enver TekandHaci Suleyman EfendiMahmut Esat BozkurtMustafa BengisuRefet BeleResit BeyHasan Tahsin UzerYunus Nadi AbaliogluIzmit Kocaeli Mehmed Fuad CarimHalil Ibrahim GursoyHamdi Namik GorHuseyin Sirri BelliogluTahir BarlasKangiri Cankiri Behcet KutluNeset AkkorHaci Tevfik EfendiYusuf Ziya IsfendiyarogluKarahisar i Sahib Afyonkarahisar Ali CetinkayaHalil Hilmi BozcaHulusi KutluogluIsmail Sukru CelikalayMehmet Sukru KocMustafa Hulusi CalgunerAhmet Nebil YurterOmer Lutfi ArgesoKarahisar i Sarki Sebinkarahisar Ali Sururi TonukMehmet Vasfi SecerMemduh Necdet ErberkMesut BenliMustafa SerdarogluKaresi Balikesir Abdulgafur Efendi Istin Hacim CarikliHasan Basri CantayIbrahim Cevdet YorukKazim OzalpMehmet Vehbi BolakKars Ali Riza AtamanCavit ErdelFahrettin ErdoganKastamonu Abdulkadir Kemali OgutcuMehmet Besim FazliogluMehmet Hulusi ErdemirAhmet Rustu ColakogluSuat SoyerYusuf Kemal TengirsenkKayseri Ahmet Hilmi KalacMehmet Alim CinarAtif TuzunOsman UssakliAhmet Remzi AkgozturkAhmet Rifat CalikSabit GozugecgelKirsehirAhmet Cemalettin CelebiAhmet Mufit KurutluogluRiza SilsupurYahya Galip KargiKonya Abdulhalim CelebiArif BaysalHaci Bekir SumerHulusi GoksuKazim Husnu BeyMehmet Vehbi CelikMusa Kazim OnarOmer Vehbi BuyukyalvacRefik KoraltanRifat SaatciKozan Fevzi CakmakFikret OnuralpHuseyin CelikMustafa CantekinResit PasaKutahya Besim AtalayCemil AltayCevdet BarlasHaydar BeyRagip SoysalSeyfi AydinLazistan Rize Zeynel Abidin AtakEsat OzoguzIbrahim Sevki BeyMehmet Necati MemisogluOsman Nuri OzgenZiya HursitMalatyaMustafa Fevzi BilgiliBedir FiratHaci Garip TanerResit AgarHuseyin Sitki GurMaras Arslan ToguzataHaci Mehmet ErtenHasip AksoyokYakup BozdagRefet SeckinMehmet Tahsin HudayiogluMardin Dervis UralIbrahim TurhanMithat MilliMehmet Necip GuvenMentese Mugla Ethem Fehmi ArslanliHamza Hayati OzturkMahmut Nedim HendekMehmet Rifat BorekciTevfik Rustu ArasMersinFahrettin AltayHuseyin Husnu KonayIsmail Safa OzlerMuhtar Fikri GucumSelahattin KoseogluYusuf Ziya EraydinMus Abdulgani ErtanIlyas Sami MusOsman Kadri BingolRiza KotanNigde Zeynel Abidin BayhanAta AtalayAhmet Hakki SutekinMustafa SoyluMustafa Hilmi SoydanVehbi CorakciOltu Rustem HamsiogluYasin HasimogluSaruhan Manisa Huseyin Avni ZaimlerIbrahim Sureyya YigitMahmut Celaleddin BeyMustafa NecatiOmer UnluRefik Sevket InceCerkes ResitCerkes ResitSiirt Mustafa Sabri BaysanHalil Hulki AydinSalih AtalaySinop Abdullah KarabinaHakki Hami UlukanRiza NurRiza Vamik UrasSerif BeyMehmet Sevket PekerSivas Emir MarsanMustafa Hayri SanRauf OrbayMustafa Taki DogruyolRasim BasaraMustafa Vasif KarakolBacanakzade ZiyaYusuf Ziya BasaraSiverek Abdulgani EnsariBekir Sitki OcakIhsan SaglamMehmet Sirri TayancMustafa Lutfi AzerTokat Mutevellizade HamdiMustafa Vasfi SusoyNazim ResmorMehmet Rifat ArkunMehmet Sukru KeskinTrabzon Ali SukruCelalettin AykarFaik AybayHafiz MehmetHamit KapanciHasan SakaHusrev GeredeIzzet EyyubogluAhmet Hamdi UlkumenMehmet Recai BaykalSabri NemliogluUrfa Ali Saip UrsavasEsat BeySalih Hayali YasarBozan BeyVanHakki UnganHasan Siddik HaydariHaydar BeyKamil MirasTevfik DemirogluKaynakcaTBMM Albumu4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Em Tugg Yrd Doc Dr Halil Simsek arastirma ve yazilar4 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milli Mucadelede Turk Basini ve Sivas Irade i Milliye Gazetesi Mevhibe Gul Keskin4 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkiye Buyuk Millet Meclisi Internet Sitesi24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde DipnotlarBu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin MSB sitesindeki Fotograflarla Ataturk albumu 18 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 18 Mayis 2021 tarihinde erisilmistir Ulug Igdemir Heyet i Temsiliye Tutanaklari 16 28 Kasim 1919 TDK 1989 Ayrica Rauf Orbay Osmanli dan Cumhuriyet e Hatiralar III 294 299 ve IV 415 417 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Ankara ya gelmeden istifa etti a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca Son Osmanli Meclis i Mebusan uyesidir a b 28 Aralik 1920 tarihinde mustafi sayildi Mazbatasinin tanziminden once istifa etti Uzun sure meclise katilmamasi uzerine mustafi sayildi 20 Ocak 1921 tarihinde Milletvekilliginden mustafi sayildi Meclis e gelirken olduruldu Kirsehir den secilen Sadik Bey in istifa ettigi varsayimiyla 24 Nisan 1920 de Meclis e kabul edildigi ancak Sadik Bey in kesin olarak istifa etmediginin anlasilmasi uzerine Sadik Bey in mebuslugunun kabulu ve Bekir Efendi nin mebuslugunun dusurulmesi 6 Aralik 1920 de Hey et i Umumiye tarafindan onandi Secildikten kisa sure sonra oldu Kaymakamligi tercih edip istifa etti Meclis e gelmeden once Hendek Isyani ni bastirirken Sakarya nin Hendek ilcesi civarinda olduruldu 6 Temmuz 1920 tarihinde istifa etti 27 Ekim 1920 tarihinde mebuslugu dusuruldu Meclis i Mebusan da Oltu Sura Hukumeti temsilcileri 17 Mayis 1920 de Oltu nun anavatana katilmasiyla mebus kabul edildiler 6 Temmuz 1920 tarihinde meclise gelmeden istifa etti Secildi mazereti dolayisiyla meclise katilamadigindan yerine Mustafa Vasfi secildi Yesil Ordu konusu meselesi nedeniyle Mayis 1921 de milletvekilligi dusuruldu ve Istiklal Mahkemesince 15 yil hapse mahkum edildi Mebuslugu esnasinda Topal Osman tarafindan olduruldu Meclis e gelirken eskiya tarafindan olduruldu a b Uzun sure Meclis e gelmediginden 9 Ekim 1920 de mustafi sayildi a b Meclis e gelmediginden mustafi sayildi