Runik yazı

Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.

Bu madde, uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Mayıs 2010)

Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. Konuya dair fikir alışverişi bulunabilir. Şablonu kaldırmadan önce lütfen oluştuğundan emin olun. (Mayıs 2009) ()

Bu maddenin veya bölümün , doğrulanamaz veya yoruma dayalı ifadeler içerdiği düşünülmektedir.
Lütfen iddiaları ederek ve yeni geliştirin. Özgün araştırmadan oluşmuş ifadeler kaldırılabilir.
Ayrıntılar maddenin bulunabilir.

Runik yazı İlk Çağ Orta Asya toplumları, Türkler, Etrüskler, Macarlar ve vaktiyle Kuzey Avrupa ülkelerinde (İsveç, Norveç, Finlandiya, Almanya vs.) yaşayanlar tarafından kullanılmış bir yazı sistemidir.

Rök taşı, Futhark alfabesiyle yazılmış en uzun metni içeren yazıt,İsveç

Bu yazı sisteminin, Kuzey Avrupa ülkelerinde kullanılmış alfabesine runik alfabe ya da "futhark" adı verilir. Bu alfabeye verilen Futhark adı, alfabedeki ilk altı harfin kullanılmasıyla oluşturulmuş yapay bir addır ve İskandinav mitolojisindeki göksel yaşam kavramını ifade eder. Runik adı ise, maji ve kahinlikle ilgili görülen bu alfabeyi kullanmış eski Cermen dili halklarının (Angıllar, Vikingler vs.) Runlar (runes) adıyla anılmış olmasıdır. Run (rune) sözcüğünün Hint-Avrupa dillerindeki anlamı sırdır (mister).(Bu sözcükten türetilmiş "raunen" sözcüğü sırdan söz etmek, mırıldanmak anlamına gelir.)

Orhun alfabesiyle yazılmış Yenisey dikilitaşı

Futhark alfabesi olarak bilinen, Kuzey Avrupa’daki runik alfabe vaktiyle İskandinav ülkelerinde yaşayanların belirlediği 24 takımyıldıza denk düşecek şekilde 24 harflidir ki, bu halklardan Vikingler bu 24 takımyıldızın oluşturduğu hatta “run (rune) hattı” adını vermişlerdi. 24 harfli olan ilk Futhark alfabesinin MS 800 yılı civarında 16 harfe düştüğü düşünülmektedir.

Çoğu kaya üzerine yazılmış olan, Avrupa’daki runik yazıtlar MS 2. yüzyıldan 17. yüzyıla dek tarihlenmekte olup, sayıları 5.000’i aşmaktadır. Bunların çoğu İsveç’te,1000 kadarı Norveç’te ve 700 kadarı Danimarka’dadır. Grönland, İzlanda, İrlanda ve Britanya Adaları’nda da runik yazı metinlerine rastlanmıştır.

Futhark'ın Ortaçağ'da kullanılan hali ve Latin alfabesindeki karşılıkları. Latin alfabesinin Etrüsk alfabesinden türetilmiş olup, dönüşümler geçirerek son halini aldığı kabul edilmektedir.

Unicode

Unicode evrensel kodlama endustri standardında runik harfler için de kodlar öngörülmüştür.

Runer Unicode.org sitesinde ilgili belge28 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF)
U+	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
16A0	ᚠ	ᚡ	ᚢ	ᚣ	ᚤ	ᚥ	ᚦ	ᚧ	ᚨ	ᚩ	ᚪ	ᚫ	ᚬ	ᚭ	ᚮ	ᚯ
16B0	ᚰ	ᚱ	ᚲ	ᚳ	ᚴ	ᚵ	ᚶ	ᚷ	ᚸ	ᚹ	ᚺ	ᚻ	ᚼ	ᚽ	ᚾ	ᚿ
16C0	ᛀ	ᛁ	ᛂ	ᛃ	ᛄ	ᛅ	ᛆ	ᛇ	ᛈ	ᛉ	ᛊ	ᛋ	ᛌ	ᛍ	ᛎ	ᛏ
16D0	ᛐ	ᛑ	ᛒ	ᛓ	ᛔ	ᛕ	ᛖ	ᛗ	ᛘ	ᛙ	ᛚ	ᛛ	ᛜ	ᛝ	ᛞ	ᛟ
16E0	ᛠ	ᛡ	ᛢ	ᛣ	ᛤ	ᛥ	ᛦ	ᛧ	ᛨ	ᛩ	ᛪ	᛫	᛬	᛭	ᛮ	ᛯ
16F0	ᛰ

Ayrıca bakınız

Orhun Alfabesi

Kaynakça

Dış bağlantılar

Doç.Dr. İsmail Doğan, Runik Yazının Gelişim Coğrafyası ve Yayılma Sahası^[]
Runik Orhun Yazıtlarının tam metni11 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Futhark Alfabesinin Gizemi 10 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Göktürk Runik Yazısı8 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Göktürk Z damgassının kökeni3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2010 Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Mayis 2009 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddenin veya bolumun ozgun arastirma dogrulanamaz veya yoruma dayali ifadeler icerdigi dusunulmektedir Lutfen iddialari kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek gelistirin Ozgun arastirmadan olusmus ifadeler kaldirilabilir Ayrintilar maddenin tartisma sayfasinda bulunabilir Runik yazi Ilk Cag Orta Asya toplumlari Turkler Etruskler Macarlar ve vaktiyle Kuzey Avrupa ulkelerinde Isvec Norvec Finlandiya Almanya vs yasayanlar tarafindan kullanilmis bir yazi sistemidir Rok tasi Futhark alfabesiyle yazilmis en uzun metni iceren yazit IsvecMacar runik yazisi16 harfe indirgenmis Bu yazi sisteminin Kuzey Avrupa ulkelerinde kullanilmis alfabesine runik alfabe ya da futhark adi verilir Bu alfabeye verilen Futhark adi alfabedeki ilk alti harfin kullanilmasiyla olusturulmus yapay bir addir ve Iskandinav mitolojisindeki goksel yasam kavramini ifade eder Runik adi ise maji ve kahinlikle ilgili gorulen bu alfabeyi kullanmis eski Cermen dili halklarinin Angillar Vikingler vs Runlar runes adiyla anilmis olmasidir Run rune sozcugunun Hint Avrupa dillerindeki anlami sirdir mister Bu sozcukten turetilmis raunen sozcugu sirdan soz etmek mirildanmak anlamina gelir Orhun alfabesiyle yazilmis Yenisey dikilitasi Futhark alfabesi olarak bilinen Kuzey Avrupa daki runik alfabe vaktiyle Iskandinav ulkelerinde yasayanlarin belirledigi 24 takimyildiza denk dusecek sekilde 24 harflidir ki bu halklardan Vikingler bu 24 takimyildizin olusturdugu hatta run rune hatti adini vermislerdi 24 harfli olan ilk Futhark alfabesinin MS 800 yili civarinda 16 harfe dustugu dusunulmektedir Cogu kaya uzerine yazilmis olan Avrupa daki runik yazitlar MS 2 yuzyildan 17 yuzyila dek tarihlenmekte olup sayilari 5 000 i asmaktadir Bunlarin cogu Isvec te 1000 kadari Norvec te ve 700 kadari Danimarka dadir Gronland Izlanda Irlanda ve Britanya Adalari nda da runik yazi metinlerine rastlanmistir Bjorketorp tasiFuthark in Ortacag da kullanilan hali ve Latin alfabesindeki karsiliklari Latin alfabesinin Etrusk alfabesinden turetilmis olup donusumler gecirerek son halini aldigi kabul edilmektedir UnicodeUnicode evrensel kodlama endustri standardinda runik harfler icin de kodlar ongorulmustur Runer Unicode org sitesinde ilgili belge28 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF U 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F16A0 ᚠ ᚡ ᚢ ᚣ ᚤ ᚥ ᚦ ᚧ ᚨ ᚩ ᚪ ᚫ ᚬ ᚭ ᚮ ᚯ16B0 ᚰ ᚱ ᚲ ᚳ ᚴ ᚵ ᚶ ᚷ ᚸ ᚹ ᚺ ᚻ ᚼ ᚽ ᚾ ᚿ16C0 ᛀ ᛁ ᛂ ᛃ ᛄ ᛅ ᛆ ᛇ ᛈ ᛉ ᛊ ᛋ ᛌ ᛍ ᛎ ᛏ16D0 ᛐ ᛑ ᛒ ᛓ ᛔ ᛕ ᛖ ᛗ ᛘ ᛙ ᛚ ᛛ ᛜ ᛝ ᛞ ᛟ16E0 ᛠ ᛡ ᛢ ᛣ ᛤ ᛥ ᛦ ᛧ ᛨ ᛩ ᛪ 16F0 Ayrica bakinizOrhun AlfabesiKaynakcaDis baglantilarDoc Dr Ismail Dogan Runik Yazinin Gelisim Cografyasi ve Yayilma Sahasi olu kirik baglanti Runik Orhun Yazitlarinin tam metni11 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Futhark Alfabesinin Gizemi10 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gokturk Runik Yazisi8 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gokturk Z damgassinin kokeni3 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde

Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum

Unicode

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar