Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Mohs sertlik skalası (Mohs sertlik cetveli), Minerallerin sertliği Avusturyalı mineralog Friedrich Mohs tarafından 1812 de ortaya konulan ve Mohs sertlik dizisi adı verilen bir ölçek yardımıyla nisbi olarak ölçülür. Mohs sertlik skalasına göre bir mineralin sertliğini bulmak için, sertliği bilinen mineral veya minerallerle, sertliği saptanacak olan mineral birbirine sürtülür ve sertliği bilinmeyen mineralin hangi minerali çizdiği ve hangisiyle çizildiği belirlenir. Sonuçta bu işleme göre mineralin sertliği bulunmuş olur. Örneğin, Apatit'i çizip kuvars ile çizilen bir mineralin Mohs skalasına göre sertliği 6 dır. Diğer bir yöntem Mohs skalasında bilinen değerleri olan bir seri madde ile çizme deneyi şeklindedir. Örneğin bir madde flüoriti ile çizilmez ama apatit'le çizilirse, Mohs sertlik derecesi 4 ile 5 arasındadır.
Kırılgan olan mineraller diğer minerallere sürtülünce kırılıp, ufalandıkları için oldukları sertlik derecesinden daha düşük değerlerde gibi görünebilirler.
Çok yumuşak (sertliği az olan) mineraller sürtülme esnasında tozlarını sert mineral üzerinde bırakabileceğinden, sanki sert minerali çizmiş gibi bir görüntü verebilmektedir.
Sertliğe ilk kez bilimsel yaklaşımda bulunan Mohs'un ardından 19. yüzyılın sonlarına doğru Rockwell kullanımı çok daha kolay ve ucuz bir sistem geliştirmiştir. Günümüzde hâlen daha geniş alanlarda kullanılan bu sisteme ek olarak Brinell ve Vickers sertlik ölçme testleri de vardır.
Sertlik
Minerallerin çizilmeye karşı gösterdikleri direnç sertlik olarak bilinmektedir. Dolayısıyla sertlik mineralin çizilebilirlik özelliği olarak da adlandırılabilir. Minerallerin sertliği doğrudan kristal yapıları ve atomlar arasındaki bağ kuvvetleri ile ilintilidir. Bağ kuvvetleri arttıkça minerallerin sertliği de artmaktadır. Sertlik bağıl bir kavram olup, sertlik derecesinin saptanması sertliği bilinen bir mineral veya çakı, iğne vb. malzemelerle deneme yoluyla yapılır. Bunun için en yaygın olarak kullanılan skala (çizelge) Mohs'un geliştirdiği çizelgedir. Mohs sertlik dizisinde 10 mineralin sertliği en yumuşak olandan en sert olana doğru sıralanmıştır. Bu çizelgeye göre en yumuşak olandan sert olana doğru yapılan sıralama şöyledir;
Mohs Skalası
Mineralin sertliği diğer bir mineralin çizmesi ile tanınır.
| Sertlik | Mineral | Formülü | Mutlak Sertlik | Resim | Çizme denemesi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Talk | Mg3Si4O10(OH)2 | 1 |  | Tırnakla çizilenler |
| 2 | Jips | CaSO4·2H2O | 2 |  | Çakı ve iğne ile çizilenler |
| 3 | Kalsit | (CaCO3) | 9 |  | Çakı ve iğne ile çizilenler |
| 4 | Fluorit | CaF2 | 21 |  | Çakı ve iğne ile çizilenler |
| 5 | Apatit | Ca5(PO4)3(OH-,Cl-,F-) | 48 |  | Eğe ile çizilenler |
| 6 | KAlSi3O8 | 72 |  | Eğe ile çizilenler | |
| 7 | Kuvars | SiO2 | 100 |  | Camı kuvvetle çizenler |
| 8 | Topaz | Al2SiO4(OH-,F-)2 | 200 |  | Camı kuvvetle çizenler |
| 9 | Yakut veya Safir | Al2O3 | 400 |  | Camı kuvvetle çizenler |
| 10 | Elmas | C | 1500 |  | sadece çok güçlü lazerlerle çizilenler |
Mohs sertlik skalası saf bir (sırasal) bir ölçek örneğidir; yani Mohs sertlik numarası sadece bir sıralama sayısı olup her bir sertlik derecesi arasındaki oranlar eşit değildir. Örneğin Mohs sertlik derecesi (9) olan korendon, Mohs sertlik derecesi (8) olan topaz'dan mutlak olarak 32 defa daha serttir; diğer taraftan Mohs sertlik derecesi (10) olan elmas, (9) Mohs dereceli korendon'dan mutlak olarak 4 misli serttir. Yukarıdaki tablo ile ölçülen değerlerini de vermektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mohs sertlik skalasi Mohs sertlik cetveli Minerallerin sertligi Avusturyali mineralog Friedrich Mohs tarafindan 1812 de ortaya konulan ve Mohs sertlik dizisi adi verilen bir olcek yardimiyla nisbi olarak olculur Mohs sertlik skalasina gore bir mineralin sertligini bulmak icin sertligi bilinen mineral veya minerallerle sertligi saptanacak olan mineral birbirine surtulur ve sertligi bilinmeyen mineralin hangi minerali cizdigi ve hangisiyle cizildigi belirlenir Sonucta bu isleme gore mineralin sertligi bulunmus olur Ornegin Apatit i cizip kuvars ile cizilen bir mineralin Mohs skalasina gore sertligi 6 dir Diger bir yontem Mohs skalasinda bilinen degerleri olan bir seri madde ile cizme deneyi seklindedir Ornegin bir madde fluoriti ile cizilmez ama apatit le cizilirse Mohs sertlik derecesi 4 ile 5 arasindadir On numarali sertlik olceginde her mineralden bir numune iceren Mohs sertlik kiti Kirilgan olan mineraller diger minerallere surtulunce kirilip ufalandiklari icin olduklari sertlik derecesinden daha dusuk degerlerde gibi gorunebilirler Cok yumusak sertligi az olan mineraller surtulme esnasinda tozlarini sert mineral uzerinde birakabileceginden sanki sert minerali cizmis gibi bir goruntu verebilmektedir Sertlige ilk kez bilimsel yaklasimda bulunan Mohs un ardindan 19 yuzyilin sonlarina dogru Rockwell kullanimi cok daha kolay ve ucuz bir sistem gelistirmistir Gunumuzde halen daha genis alanlarda kullanilan bu sisteme ek olarak Brinell ve Vickers sertlik olcme testleri de vardir SertlikMinerallerin cizilmeye karsi gosterdikleri direnc sertlik olarak bilinmektedir Dolayisiyla sertlik mineralin cizilebilirlik ozelligi olarak da adlandirilabilir Minerallerin sertligi dogrudan kristal yapilari ve atomlar arasindaki bag kuvvetleri ile ilintilidir Bag kuvvetleri arttikca minerallerin sertligi de artmaktadir Sertlik bagil bir kavram olup sertlik derecesinin saptanmasi sertligi bilinen bir mineral veya caki igne vb malzemelerle deneme yoluyla yapilir Bunun icin en yaygin olarak kullanilan skala cizelge Mohs un gelistirdigi cizelgedir Mohs sertlik dizisinde 10 mineralin sertligi en yumusak olandan en sert olana dogru siralanmistir Bu cizelgeye gore en yumusak olandan sert olana dogru yapilan siralama soyledir Mohs Skalasi Mineralin sertligi diger bir mineralin cizmesi ile taninir Sertlik Mineral Formulu Mutlak Sertlik Resim Cizme denemesi1 Talk Mg3Si4O10 OH 2 1 Tirnakla cizilenler2 Jips CaSO4 2H2O 2 Caki ve igne ile cizilenler3 Kalsit CaCO3 9 Caki ve igne ile cizilenler4 Fluorit CaF2 21 Caki ve igne ile cizilenler5 Apatit Ca5 PO4 3 OH Cl F 48 Ege ile cizilenler6 KAlSi3O8 72 Ege ile cizilenler7 Kuvars SiO2 100 Cami kuvvetle cizenler8 Topaz Al2SiO4 OH F 2 200 Cami kuvvetle cizenler9 Yakut veya Safir Al2O3 400 Cami kuvvetle cizenler10 Elmas C 1500 sadece cok guclu lazerlerle cizilenler Mohs sertlik skalasi saf bir sirasal bir olcek ornegidir yani Mohs sertlik numarasi sadece bir siralama sayisi olup her bir sertlik derecesi arasindaki oranlar esit degildir Ornegin Mohs sertlik derecesi 9 olan korendon Mohs sertlik derecesi 8 olan topaz dan mutlak olarak 32 defa daha serttir diger taraftan Mohs sertlik derecesi 10 olan elmas 9 Mohs dereceli korendon dan mutlak olarak 4 misli serttir Yukaridaki tablo ile olculen degerlerini de vermektedir Ayrica bakinizsertlik Brinell sertlik deneyi Rockwell sertlik deneyi Vickers sertlik deneyi Knoop sertlik deneyiKaynakca