Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için alakalı konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. (Eylül 2021) |
Hücrelerarası madde (HAM), Ekstrasellüler matriks (İngilizce: Extracellular matrix, ECM) veya zemin maddesi, bağ dokusu hücreleri tarafından sentezlenen, şeffaf, şekilsiz bir maddedir.
Yapısı
HAM niteliği taşıyan maddeler birbirlerine yapışması gereken hücrelerin bağlantılarını sağlayan, hücre hareketlerini yönlendiren, hücrelerin büyümesi, gelişmesi ve metabolizmasına katkılarda bulunan, hücrelerin dışında bulunan büyük moleküllü (makromoleküler) maddelerdir. Özgün dokulardaki kayıpların yol açtığı boşlukları da ECM kökenli makromoleküller doldurur. Dokulara biçimlerini veren ve işlevsel uyumlarını sağlayan, temel elemanları elastin ve kollagen olan, katı ve suda erimeyen proteinlerdir.
Proteoglikanlar (%95 polisakkarit, %5 protein) esas yapısını oluştururlar. Su içeriği çok fazla olan hücrelerarası madde; oksijen ve besin maddelerinin iletimini hücreler ve doku arasında difüzyonla sağlar. Mikroskopta zemin maddesi, kullanılan boyalar dolayısıyla görülmez, sadece hücreler ve fibriller görülür.
Matriks; çeşitli fibriller, proteoglikanlar ve pek çok glikoprotein molekülünü içeren yapısal ve işlevsel bir ağ olup, zemin maddesi ile çoğu kez aynı anlamda kullanılır.
Fibroblastlar ve HAM Üretimi
Büyük bölümü fibroblast olarak bilinen bağ dokusu hücreleri tarafından üretilir. Hücrelerarası madde üreten fibroblastik hücreler güçlü, dayanıklı ve uzun ömürlüdürler. Yangılardaki yıkım sürecinde de etkindirler. Çeşitli uyaranlara karşı tepki verirler, gerektiğinde göç ederek ve çoğalarak doku kayıplarını kapatma çabası gösterirler. Lenfositlerle iletişim kurabilirler. Aktive olan bir fibroblast bir yandan sitokinleri, kemokinleri ve prostanoidleri üretirken bir yandan da HAM üreterek yangı ortamını sınırlandırmaya ve zararları azaltmaya çabalar. Fibroblastik hücre çoğalmasının yoğun olduğu yangılara “proliferatif yangı” adı verilir. En tipik örnek “granülasyon dokusu”dur. Granülasyon dokusu oluşan lezyonların çoğunda yoğun kollagen lifler oluşur (fibrozis).
Ayrıca bakınız
- Hücrelerarası madde (intraselular madde, zemin maddesi, matriks),
- Bağ dokusu hücreleri
- Fibriller
Kaynakça
 | Biyoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
- ^ a b Theocharis AD, Skandalis SS, Gialeli C, Karamanos NK. Extracellular matrix structure. Advanced Drug Delivery Reviews, 97: 4–27, 2016
- ^ Godfrey M. Basic Mechanisms and Clinical Management, “in Asthma and COPD. 2nd edition, pp. 855-878, Elsevier, Amsterdam, 2009
- ^ Reiser KM. Extracellular Matrix: “in Encyclopedia of Gerontology (JE Birren; editor), 2nd edition”, Elsevier, Amsterdam, 2007
- ^ Shuttleworth A. Extracellular Matrix: “in Encyclopedia of Immunology, (PJ Delves;editor), 2nd edition”, Elsevier, Amsterdam, 1998
- ^ a b Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
- ^ Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin alakali konuda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Eylul 2021 Hucrelerarasi madde HAM Ekstraselluler matriks Ingilizce Extracellular matrix ECM veya zemin maddesi bag dokusu hucreleri tarafindan sentezlenen seffaf sekilsiz bir maddedir Bir kollagen makromolekuluYapisiHAM niteligi tasiyan maddeler birbirlerine yapismasi gereken hucrelerin baglantilarini saglayan hucre hareketlerini yonlendiren hucrelerin buyumesi gelismesi ve metabolizmasina katkilarda bulunan hucrelerin disinda bulunan buyuk molekullu makromolekuler maddelerdir Ozgun dokulardaki kayiplarin yol actigi bosluklari da ECM kokenli makromolekuller doldurur Dokulara bicimlerini veren ve islevsel uyumlarini saglayan temel elemanlari elastin ve kollagen olan kati ve suda erimeyen proteinlerdir Proteoglikanlar 95 polisakkarit 5 protein esas yapisini olustururlar Su icerigi cok fazla olan hucrelerarasi madde oksijen ve besin maddelerinin iletimini hucreler ve doku arasinda difuzyonla saglar Mikroskopta zemin maddesi kullanilan boyalar dolayisiyla gorulmez sadece hucreler ve fibriller gorulur Matriks cesitli fibriller proteoglikanlar ve pek cok glikoprotein molekulunu iceren yapisal ve islevsel bir ag olup zemin maddesi ile cogu kez ayni anlamda kullanilir Fibroblastlar ve HAM Uretimi Buyuk bolumu fibroblast olarak bilinen bag dokusu hucreleri tarafindan uretilir Hucrelerarasi madde ureten fibroblastik hucreler guclu dayanikli ve uzun omurludurler Yangilardaki yikim surecinde de etkindirler Cesitli uyaranlara karsi tepki verirler gerektiginde goc ederek ve cogalarak doku kayiplarini kapatma cabasi gosterirler Lenfositlerle iletisim kurabilirler Aktive olan bir fibroblast bir yandan sitokinleri kemokinleri ve prostanoidleri uretirken bir yandan da HAM ureterek yangi ortamini sinirlandirmaya ve zararlari azaltmaya cabalar Fibroblastik hucre cogalmasinin yogun oldugu yangilara proliferatif yangi adi verilir En tipik ornek granulasyon dokusu dur Granulasyon dokusu olusan lezyonlarin cogunda yogun kollagen lifler olusur fibrozis Ayrica bakinizBag dokuHucrelerarasi madde intraselular madde zemin maddesi matriks Bag dokusu hucreleri Fibriller dd dd KaynakcaBiyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz a b Theocharis AD Skandalis SS Gialeli C Karamanos NK Extracellular matrix structure Advanced Drug Delivery Reviews 97 4 27 2016 Godfrey M Basic Mechanisms and Clinical Management in Asthma and COPD 2nd edition pp 855 878 Elsevier Amsterdam 2009 Reiser KM Extracellular Matrix in Encyclopedia of Gerontology JE Birren editor 2nd edition Elsevier Amsterdam 2007 Shuttleworth A Extracellular Matrix in Encyclopedia of Immunology PJ Delves editor 2nd edition Elsevier Amsterdam 1998 a b Kumar V Abbas AK Aster JC Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease 9th edt Elsevier Saunders Philadelphia 2015 a b Goljan EF Rapid Review Pathology 5th edt Elsevier Philadelphia 2019 Tahsinoglu M Cologlu AS Erseven G Dishekimleri icin Genel Patoloji Altin Matbaacilik Istanbul 1981