Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Mansice veya eski adıyla Vogulca, Rusya'nın Hanti-Mansi Özerk Okrugu'nda ve Sverdlovsk Oblastı'nda yaşayan Mansilerce konuşulan bir dildir. Obi Nehri çevresi, Mansi dilini konuşulduğu yer olarak gösterilmektedir. 1990 sayımlarına bakıldığında Rusya'da 3.184 kişinin anadili Mansi dili idi. Ancak bu sayı 2002'de 2.746'ya kadar düştü.
| Mansi dili | |
|---|---|
| маньси/моаньсь | |
| Ana dili olanlar | Rusya |
| Bölge | Hantı-Mansi |
| Konuşan sayısı | 2.746 (2002) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Kiril |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | mns |
Mansi dili, Fin-Ugor dillerinin Ob-Ugor alt ailesine mensup bir dildir. Dilin kuzey, güney, doğu ve batı olmak üzere dört ana lehçesi bulunmaktadır. Bu lehçeler birbirlerine çok yakındır. Ancak dilin güney ve batı lehçeleri bugün ölü dil konumundadır ve konuşan kimse bulunmamaktadır. Mansi dilinin yazı dili Sosva lehçesi üzerine kuruludur. Mansi dilinin en önemli özelliği sabit sözcük sırasına sahip oluşudur. Zarf tümleçleri ve ortaçlar tümce kuruluşunda çok önemli bir yer edinirler. Dil için geliştirilen yazı dili 1868 yılında tanıtıldı. Bu sistem, 1937 yılında Kiril alfabesi üzerinden devam etti.
Dilbilgisi
Mansi dili, sondan eklemeli bir dil olup birçok durum ekine sahiptir. Bunun yanında dil, artikel barındırmaz.
İsimler
İsimlerde herhangi bir cinsiyet ayrımı yoktur. Dilde tekil, ikilik ve çoğul olmak üzere üç farklı isim eki vardır. Ayrıca altı tane de durum eki barındırır. Aitlik belirmek için, ismin sonuna iyelik ekleri eklenir. Bu durum Türkçe ile oldukça benzeşmektedir. Örneğin -зм eki eklenerek isme "benim" anlamı katılabilir.
Eylemler
Mansi dilindeki eylem çekimi üç şahıs, üç sayı, iki zaman ve dört kip eki barındırır. Ayrıca dilin etken ve edilgen çatıları bulunmaktadır. Geçişsiz ve geçişli eylem çekimleri ayrıdır. Öyle ki, dilde eylem çekiminin iki farklı yolu vardır.
Zamanlar
Mansi dilinde zamanları açıklamak adına ekler yer almaktadır. Bu zaman ekleri şahıs eklerinden önce gelir.
| Zaman | Ek | Örnek |
| Şimdiki | -г (Latin: -g) | минагум (Latin: minagum - Gidiyorum) |
| Geçmiş | -с (lat. -s) | минасум (minasum - Gittim) |
Dilde gelecek zaman yoktur. Bu anlam başka yollarla kazandırılır.
Kipler
Mansi dilinde dört kip eki vardır: bildirme kipi, şart kipi, emir kipi ve . Bildirme kipinin eki yoktur. Emir kipi de sadece ikinci kişilerde uygulanır.
Şahıs ekleri
Şahıs ekleri aşağıdaki gibidir:
| Şahıs | Tekil | İkilik | Çoğul |
| 1. | -ум | -умен | -ув |
| 2. | -эн | -эн | -эн |
| 3. | (ek yok) | -ыг | -эт |
| Şahıs | Tekil | İkilik | Çoğul |
| 1. | минасум (minasum) | минасумен (minasumen) | минасув (minasuv) |
| 2. | минасэн | минасэн | минасэн |
| 3. | минас | минасыг | минасэт |
Etken/Edilgen çatı
Eylemlerin hem etken, hem de edilgen çatıları bulunur. Etken çatıda bir ek kullanılmaz ancak -ве- eki edilgen çatılarda kullanılır.
Fiil örnekleri
Fiil örnekleri, fiillerin soyut veya somut anlamını değiştirmek adına kullanılır.
Sayılar
| # | Mansi dili | Macarca |
| 1 | аква (akʷa) | egy |
| 2 | китыг (kitiɣ) | kettő |
| 3 | хурум (χūrəm) | három |
| 4 | нила (ńila) | négy |
| 5 | ат (at) | öt |
| 6 | хот (χōt) | hat |
| 7 | сат (sāt) | hét |
| 8 | нёллов (ńololow) | nyolc |
| 9 | онтэллов (ontolow) | kilenc |
| 10 | лов (low) | tíz |
| 20 | хус (χus) | húsz |
| 100 | сат (sāt/janiɣsāt) | száz |
| 1000 | сотэр (sōtər) | ezer |
Alfabe
Mansi dili ile verilen ilk yazılı eser Matta İncili olup 1868 yılında Londra'da basılmıştır. 1937 yılında bu kitap Kiril ile değiştirilmiştir.
| А | Б | В | Г | Д | Е | Ё | Ж | З | И | Й | К | Л | М | Н | О | П | |
| Р | С | Т | У | Ф | Х | Ц | Ч | Ш | Щ | Ъ | Ы | Ь | Э | Ю | Я |
Örnek
ам хул алысьлаңкве минасум. - Balık tutmaya gittim (tam sıralı çevirisi "Ben balık tutmaya gittim")
Macarca ile karşılaştırma
Aşağıda Latin alfabesiyle yazılan Mansi dili cümle ve Macarca çevirisine yer verilmektedir.
| Mansi | Macarca | Türkçe |
| Hurem né vituel huligel husz hul pugi. | Három nő a vízből hálóval húsz halat fog. | Üç kadın denizden ağla yirmi balık tutuyor. |
| Huremszáthusz hulachszäm ampem viten äli. | Háromszázhúsz hollószemű ebem vízen él. | Kuzgun gözlü üç yüz yirmi köpeğim suda yaşar. |
| Pegte lau lasinen manl tou szilna. | Fekete ló lassan megy a tó szélén. | Siyah bir at, göl kıyısında yavaşça yürüyor. |
Notlar
- ^ a b "www.suri.ee". 3 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2009.
- ^ Not: Mansice transliterasyon, en açık karşılaştırma için Macar alfabesiyle verilmiştir.
Kaynakça
- Nyelvrokonaink. Teleki László Alapítvány, Budapest, 2000.
- A világ nyelvei. Akadémiai Kiadó, Budapest
- Riese, Timothy. Vogul: Languages of the World/Materials 158. Lincom Europa 18 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2001.
Dış bağlantılar
- Mansi - Omniglot 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mansi tarihi23 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mansice veya eski adiyla Vogulca Rusya nin Hanti Mansi Ozerk Okrugu nda ve Sverdlovsk Oblasti nda yasayan Mansilerce konusulan bir dildir Obi Nehri cevresi Mansi dilini konusuldugu yer olarak gosterilmektedir 1990 sayimlarina bakildiginda Rusya da 3 184 kisinin anadili Mansi dili idi Ancak bu sayi 2002 de 2 746 ya kadar dustu Mansi dilimansi moansAna dili olanlarRusyaBolgeHanti MansiKonusan sayisi2 746 2002 Dil ailesiUral Fin UgorUgorMansi diliYazi sistemiKirilDil kodlariISO 639 3mns Mansi dili Fin Ugor dillerinin Ob Ugor alt ailesine mensup bir dildir Dilin kuzey guney dogu ve bati olmak uzere dort ana lehcesi bulunmaktadir Bu lehceler birbirlerine cok yakindir Ancak dilin guney ve bati lehceleri bugun olu dil konumundadir ve konusan kimse bulunmamaktadir Mansi dilinin yazi dili Sosva lehcesi uzerine kuruludur Mansi dilinin en onemli ozelligi sabit sozcuk sirasina sahip olusudur Zarf tumlecleri ve ortaclar tumce kurulusunda cok onemli bir yer edinirler Dil icin gelistirilen yazi dili 1868 yilinda tanitildi Bu sistem 1937 yilinda Kiril alfabesi uzerinden devam etti DilbilgisiMansi dili sondan eklemeli bir dil olup bircok durum ekine sahiptir Bunun yaninda dil artikel barindirmaz Isimler Isimlerde herhangi bir cinsiyet ayrimi yoktur Dilde tekil ikilik ve cogul olmak uzere uc farkli isim eki vardir Ayrica alti tane de durum eki barindirir Aitlik belirmek icin ismin sonuna iyelik ekleri eklenir Bu durum Turkce ile oldukca benzesmektedir Ornegin zm eki eklenerek isme benim anlami katilabilir Eylemler Mansi dilindeki eylem cekimi uc sahis uc sayi iki zaman ve dort kip eki barindirir Ayrica dilin etken ve edilgen catilari bulunmaktadir Gecissiz ve gecisli eylem cekimleri ayridir Oyle ki dilde eylem cekiminin iki farkli yolu vardir Zamanlar Mansi dilinde zamanlari aciklamak adina ekler yer almaktadir Bu zaman ekleri sahis eklerinden once gelir Zaman Ek OrnekSimdiki g Latin g minagum Latin minagum Gidiyorum Gecmis s lat s minasum minasum Gittim Dilde gelecek zaman yoktur Bu anlam baska yollarla kazandirilir Kipler Mansi dilinde dort kip eki vardir bildirme kipi sart kipi emir kipi ve Bildirme kipinin eki yoktur Emir kipi de sadece ikinci kisilerde uygulanir Sahis ekleri Sahis ekleri asagidaki gibidir Sahis Tekil Ikilik Cogul1 um umen uv2 en en en3 ek yok yg etSahis Tekil Ikilik Cogul1 minasum minasum minasumen minasumen minasuv minasuv 2 minasen minasen minasen3 minas minasyg minasetEtken Edilgen cati Eylemlerin hem etken hem de edilgen catilari bulunur Etken catida bir ek kullanilmaz ancak ve eki edilgen catilarda kullanilir Fiil ornekleri Fiil ornekleri fiillerin soyut veya somut anlamini degistirmek adina kullanilir Sayilar Mansi dili Macarca1 akva akʷa egy2 kityg kitiɣ ketto3 hurum xurem harom4 nila nila negy5 at at ot6 hot xōt hat7 sat sat het8 nyollov nololow nyolc9 ontellov ontolow kilenc10 lov low tiz20 hus xus husz100 sat sat janiɣsat szaz1000 soter sōter ezerAlfabeMansi dili ile verilen ilk yazili eser Matta Incili olup 1868 yilinda Londra da basilmistir 1937 yilinda bu kitap Kiril ile degistirilmistir Koyu yazilan harfler sadece baska dillerden gecen sozcukleri yazmak icin kullanilir A a B b V ʷ G g D d E ʲe Yo ʲo Zh ʒ Z z I i J j K k L l ʎ M m N n ɲ ŋ O o P p R r S s T t U uː ʷ F f H x C t s Ch t ʃʲ Sh ʃ Sh ʃʲtʃʲ Y ɪ ʲ E e ɤ ae Yu ʲu Ya ʲa Ornekam hul alyslankve minasum Balik tutmaya gittim tam sirali cevirisi Ben balik tutmaya gittim Macarca ile karsilastirma Asagida Latin alfabesiyle yazilan Mansi dili cumle ve Macarca cevirisine yer verilmektedir Mansi Macarca TurkceHurem ne vituel huligel husz hul pugi Harom no a vizbol haloval husz halat fog Uc kadin denizden agla yirmi balik tutuyor Huremszathusz hulachszam ampem viten ali Haromszazhusz holloszemu ebem vizen el Kuzgun gozlu uc yuz yirmi kopegim suda yasar Pegte lau lasinen manl tou szilna Fekete lo lassan megy a to szelen Siyah bir at gol kiyisinda yavasca yuruyor Notlar a b www suri ee 3 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2009 Not Mansice transliterasyon en acik karsilastirma icin Macar alfabesiyle verilmistir KaynakcaNyelvrokonaink Teleki Laszlo Alapitvany Budapest 2000 A vilag nyelvei Akademiai Kiado Budapest Riese Timothy Vogul Languages of the World Materials 158 Lincom Europa 18 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2001 ISBN 3 89586 231 2Dis baglantilarMansi Omniglot 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mansi tarihi23 Agustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde