Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Macar Nasyonal Sosyalist Partisi (Macarca: Magyar Nemzeti Szocialista Párt), İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Macaristan’da faaliyet gösteren küçük Nazi partilerinin kullandığı bir siyasi addı.
Macar Nasyonal Sosyalist Partisi Magyar Nemzeti Szocialista Párt | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 1920'ler |
| Kapanış tarihi | 1944 |
| Birleşme | Ok Haç Partisi |
| İdeoloji | Nazizm Antisemitizm Macar Turancılığı |
Erken Nazi grupları
Nazizmin erken dönemlerinden Üçüncü Reich’ın çöküşüne kadar olan süreçte, Nazi ideolojisi Macar siyaseti üzerinde derin bir etki bıraktı ve bunun sonucunda savaşlar arası dönemde ülkede bir dizi “taklit hareket” ortaya çıktı. İlk MNSP 1920’lerde örgütlenmişti, ancak herhangi bir etki kazanamadı. Buna rağmen, bu parti 1930’lara kadar varlığını sürdürdü.
İkinci grup, Nasyonal Sosyalist İş Partisi, 1931’de Zoltán Böszörmény tarafından kuruldu. Hareket, kısa süre sonra parti amblemi nedeniyle “Tırpan Haçı” adıyla anılmaya başladı. Tırpan Haçı küçük bir hareketti, ancak köylüler için toprak ve sosyal reform talep eden ilk faşist hareketti. Daha sonra Ok Haçı Partisi de dahil olmak üzere birçok faşist hareket bu örneği takip etti ve kırsal kesimde destek kazandı. Tırpan Haçı hareketi, manifesto olarak Ulusal Sosyalist Program’ın doğrudan çevirisini benimseyerek ve antisemitizmi söyleminin merkezine koyarak, partiler arasında en güçlü Nazi çizgisini taşıyan grup oldu.
Macar Nasyonal Sosyalist Tarım İşçileri ve Emekçiler Partisi (HNSALWP), 1933’te Küçük Çiftçiler Partisi’nden kopan Zoltán Meskó tarafından kuruldu. Parti özellikle topraksız
köylülere hitap ediyordu. Kısa süre içinde ilk MNSP’yi bünyesine kattı ve takipçileri, kendilerine özgü üniformaları nedeniyle “Yeşil Gömlekliler” olarak anılmaya başladı. Ayrıca Ok Haçı sembolünü de benimsediler.
Aynı dönemde, Mihály Károlyi hükümetinde kısa süre Savunma Bakanı olarak görev yapan Sándor Graf Festetics, kendi Macar Ulusal Sosyalist Halk Partisini (HNSPP) kurdu. Buna rakip olarak, Kont Fidél Pálffy’nin liderliğinde bir başka MNSP ortaya çıktı (daha sonra SS tarafından ülkenin liderliğine aday olarak görülecekti). Bu grup gamalı haçı amblem olarak, Nasyonal Sosyalist Program’ı ise politika belgesi olarak benimsedi ve kendi SA ile SS örgütlerini kurmaya çalıştı, ancak bunlar Almanya’dakine kıyasla çok daha küçük ölçekliydi. Her iki grup da doğrudan Nazi Almanyası’ndan esinlendi ve Nazi Partisi’ni olabildiğince taklit etti. Hükümet bu grupları kısa sürede yasakladı, ancak yeraltında faaliyet göstermeye devam ettiler.
Birlik girişimleri
1934’te HNSALWP, HNSPP ve Pálffy’nin MNSP’si resmi bir ittifak kurdu. Ancak kısa süre sonra Festetics, Yahudiler konusunda “yumuşak” olmakla suçlanarak ihraç edildi. Ardından, tarafından Debrecen’de kurulan başka bir MNSP’ye katıldı. Balogh ve Festetics, 1935’te bu grup adına parlamentoya seçildi.
Kalan iki parti 1935’te Macaristan Nasyonal Sosyalist Partisi adı altında birleşti. Çok geçmeden Pálffy, Meskó’yu da saf dışı bırakarak tek lider haline geldi. Bunun sonucunda Meskó, HNSALWP’yi yeniden kurdu, ancak bu parti fazla destek bulamadı.
Tırpan Haçı isyanı
Çeşitli gruplar birlik olmaya çalışırken, Tırpan Haçı hareketi bağımsız kaldı. Grup güçlü bir antisemitizm ve antikomünizm programı savundu, işçi sınıfından destek topladı ve Miklós Horthy hükümeti için potansiyel bir tehlike olarak görülmeye başlandı. Destek özellikle hasat döneminde büyük çiftliklerde gündelik iş bulan yoksul mevsimlik işçiler arasında yoğundu. 100’den fazla üye tutuklandığında, hepsi Böszörmény’nin savunduğu “Fikir” için ölmeye hazır olduklarını açıkladı.
Milis tarzı bir yapılanma geliştiren Tırpan Haçı, ayaklanma yoluna gitti ve 1 Mayıs 1936’da bir isyan başlattı. Birkaç bin destekçi, retoriklerinde “günahkâr” olarak kınadıkları Budapeşte’ye yürümek niyetiyle toplandı. Ancak hâlâ küçük ve kötü donanımlı olan grup orduya karşı koyamadı ve hızla bastırıldı. Bunun sonucunda hareket yasaklandı, dağıtıldı ve Böszörmény Almanya’ya sürgüne gitti.
Szálasi altında birleşme
Tüm bunlar olurken Ferenc Szálasi, kendi Ulusal İrade Partisi (daha sonra Ok Haçı Partisi) ile güçlü bir lider olarak öne çıktı. Bu grup kısa süre içinde birlik için odak noktası oldu; 1937’de önce Balogh’un grubunu içine kattı, ardından aynı yıl MNSP adını kendi grubuna aldı. Çok geçmeden Festetics dışında tüm önemli figürleri kendi çatısı altında topladı.
Savaş dönemi deneyimleri
Savaş patlak verdiğinde Ok Haçı yasaklandı ve Szálasi için birliği sürdürmek zorlaştı. Pálffy, László Baky ile birleşerek MNSP’yi yeniden kurdu ve bu grup 1940’ta 15 milletvekili çıkardı. Ancak aynı yıl yeniden Szálasi’nin grubuna katıldılar. Bu birleşme uzun sürmedi; 1941’de ayrılarak Macar Yenilenmesi – Nasyonal Sosyalist Partiyi (HRNSP) kurdular. Bu parti 44 milletvekiline kadar ulaştı. Almanlar tarafından finanse edilen Magyarság gazetesiyle desteklenen parti, fazla ilerleme kaydedemedi. Ancak Alman işgalinden sonra faaliyetine izin verilen az sayıdaki gruptan biriydi ve Szálasi hükümetinde küçük bir rol oynadı. HRNSP, 1944’te resmi olarak Ok Haçı’na katıldı, ancak ayrı örgütler savaşın sonuna kadar büyük ölçüde varlığını sürdürdü.
Macar Nasyonal Sosyalist Partisi adını taşıyan hiçbir grup İkinci Dünya Savaşı’ndan sağ çıkamadı.
Kaynakça
https://en.wikipedia.org/wiki/Hungarian_National_Socialist_Party
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu sayfanin herhangi bir incelenmis surumu bulunmuyor bu yuzden standartlara uygunluk acisindan kontrol edilmemis olabilir Macar Nasyonal Sosyalist Partisi Macarca Magyar Nemzeti Szocialista Part Ikinci Dunya Savasi ndan once Macaristan da faaliyet gosteren kucuk Nazi partilerinin kullandigi bir siyasi addi Macar Nasyonal Sosyalist Partisi Magyar Nemzeti Szocialista PartKurulus tarihi1920 lerKapanis tarihi1944BirlesmeOk Hac PartisiIdeolojiNazizm Antisemitizm Macar TuranciligiErken Nazi gruplariNazizmin erken donemlerinden Ucuncu Reich in cokusune kadar olan surecte Nazi ideolojisi Macar siyaseti uzerinde derin bir etki birakti ve bunun sonucunda savaslar arasi donemde ulkede bir dizi taklit hareket ortaya cikti Ilk MNSP 1920 lerde orgutlenmisti ancak herhangi bir etki kazanamadi Buna ragmen bu parti 1930 lara kadar varligini surdurdu Ikinci grup Nasyonal Sosyalist Is Partisi 1931 de Zoltan Boszormeny tarafindan kuruldu Hareket kisa sure sonra parti amblemi nedeniyle Tirpan Haci adiyla anilmaya basladi Tirpan Haci kucuk bir hareketti ancak koyluler icin toprak ve sosyal reform talep eden ilk fasist hareketti Daha sonra Ok Haci Partisi de dahil olmak uzere bircok fasist hareket bu ornegi takip etti ve kirsal kesimde destek kazandi Tirpan Haci hareketi manifesto olarak Ulusal Sosyalist Program in dogrudan cevirisini benimseyerek ve antisemitizmi soyleminin merkezine koyarak partiler arasinda en guclu Nazi cizgisini tasiyan grup oldu Yesil Gomlekliler Ok Haci ni kullanan gruplar arasindaydi Macar Nasyonal Sosyalist Tarim Iscileri ve Emekciler Partisi HNSALWP 1933 te Kucuk Ciftciler Partisi nden kopan Zoltan Mesko tarafindan kuruldu Parti ozellikle topraksiz koylulere hitap ediyordu Kisa sure icinde ilk MNSP yi bunyesine katti ve takipcileri kendilerine ozgu uniformalari nedeniyle Yesil Gomlekliler olarak anilmaya basladi Ayrica Ok Haci sembolunu de benimsediler Ayni donemde Mihaly Karolyi hukumetinde kisa sure Savunma Bakani olarak gorev yapan Sandor Graf Festetics kendi Macar Ulusal Sosyalist Halk Partisini HNSPP kurdu Buna rakip olarak Kont Fidel Palffy nin liderliginde bir baska MNSP ortaya cikti daha sonra SS tarafindan ulkenin liderligine aday olarak gorulecekti Bu grup gamali haci amblem olarak Nasyonal Sosyalist Program i ise politika belgesi olarak benimsedi ve kendi SA ile SS orgutlerini kurmaya calisti ancak bunlar Almanya dakine kiyasla cok daha kucuk olcekliydi Her iki grup da dogrudan Nazi Almanyasi ndan esinlendi ve Nazi Partisi ni olabildigince taklit etti Hukumet bu gruplari kisa surede yasakladi ancak yeraltinda faaliyet gostermeye devam ettiler Birlik girisimleri1934 te HNSALWP HNSPP ve Palffy nin MNSP si resmi bir ittifak kurdu Ancak kisa sure sonra Festetics Yahudiler konusunda yumusak olmakla suclanarak ihrac edildi Ardindan tarafindan Debrecen de kurulan baska bir MNSP ye katildi Balogh ve Festetics 1935 te bu grup adina parlamentoya secildi Kalan iki parti 1935 te Macaristan Nasyonal Sosyalist Partisi adi altinda birlesti Cok gecmeden Palffy Mesko yu da saf disi birakarak tek lider haline geldi Bunun sonucunda Mesko HNSALWP yi yeniden kurdu ancak bu parti fazla destek bulamadi Tirpan Haci isyaniCesitli gruplar birlik olmaya calisirken Tirpan Haci hareketi bagimsiz kaldi Grup guclu bir antisemitizm ve antikomunizm programi savundu isci sinifindan destek topladi ve Miklos Horthy hukumeti icin potansiyel bir tehlike olarak gorulmeye baslandi Destek ozellikle hasat doneminde buyuk ciftliklerde gundelik is bulan yoksul mevsimlik isciler arasinda yogundu 100 den fazla uye tutuklandiginda hepsi Boszormeny nin savundugu Fikir icin olmeye hazir olduklarini acikladi Milis tarzi bir yapilanma gelistiren Tirpan Haci ayaklanma yoluna gitti ve 1 Mayis 1936 da bir isyan baslatti Birkac bin destekci retoriklerinde gunahkar olarak kinadiklari Budapeste ye yurumek niyetiyle toplandi Ancak hala kucuk ve kotu donanimli olan grup orduya karsi koyamadi ve hizla bastirildi Bunun sonucunda hareket yasaklandi dagitildi ve Boszormeny Almanya ya surgune gitti Szalasi altinda birlesmeTum bunlar olurken Ferenc Szalasi kendi Ulusal Irade Partisi daha sonra Ok Haci Partisi ile guclu bir lider olarak one cikti Bu grup kisa sure icinde birlik icin odak noktasi oldu 1937 de once Balogh un grubunu icine katti ardindan ayni yil MNSP adini kendi grubuna aldi Cok gecmeden Festetics disinda tum onemli figurleri kendi catisi altinda topladi Savas donemi deneyimleriSavas patlak verdiginde Ok Haci yasaklandi ve Szalasi icin birligi surdurmek zorlasti Palffy Laszlo Baky ile birleserek MNSP yi yeniden kurdu ve bu grup 1940 ta 15 milletvekili cikardi Ancak ayni yil yeniden Szalasi nin grubuna katildilar Bu birlesme uzun surmedi 1941 de ayrilarak Macar Yenilenmesi Nasyonal Sosyalist Partiyi HRNSP kurdular Bu parti 44 milletvekiline kadar ulasti Almanlar tarafindan finanse edilen Magyarsag gazetesiyle desteklenen parti fazla ilerleme kaydedemedi Ancak Alman isgalinden sonra faaliyetine izin verilen az sayidaki gruptan biriydi ve Szalasi hukumetinde kucuk bir rol oynadi HRNSP 1944 te resmi olarak Ok Haci na katildi ancak ayri orgutler savasin sonuna kadar buyuk olcude varligini surdurdu Macar Nasyonal Sosyalist Partisi adini tasiyan hicbir grup Ikinci Dunya Savasi ndan sag cikamadi Kaynakcahttps en wikipedia org wiki Hungarian National Socialist Party