Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Kadızâdeler, Kadızâdeliler ya da Fakılar, Osmanlı Devleti'nde 17. yüzyılda etkili olan siyasî-dinî hareket.
17. yüzyılda politik ve ideolojik farklılıklar oluşturarak ayaklanmalar çıkardılar. Tasavvuf ve tarikat mensuplarına düşman oldular. Devletin türlü alanlarında geri kalışın sorumlusu olarak görüldüler. Onlara göre "Allah resûlü" Muhammed zamanından sonra çıkan yenilikler hoş görülmemelidir.
Özellikleri
Halkın dinî duygularını okşayan konuşmalar yaparak Sofistler gibi kitleleri peşlerinden sürükleme kabiliyetleri vardı. Aydınlara ve mutasavvıflara karşı düşmanca bir tavır takınmış, 17. yüzyılın ortalarında İstanbul'da devlet işlerine karışmaya varacak yorumlarda bulunmuşlardır. Mevlevî ve Halvetî tarikatlarını ilgilendiren bazı yasakları Padişahı etkileyerek getirebildiler. 1666 yılında Mevlevîler'in yaptığı sema ve Halveti dervişlerinin Kadızadelilerce "tahta tepmek" olarak adlandırılan ayinleri IV. Mehmed tarafından yasaklandı. Yeterince dindar görmedikleri kişileri tecdid-i imana, yani imanlarını yenilemeye zorlamışlar, bazı tarikat ileri gelenlerini ölümle tehdit etmişlerdir. Kadızade Mehmet, bu oluşumun öncüsü ve ünlü temsilcisidir.
Vehhâbîler gibi Peygamber döneminden sonraki bütün yenilikleri kaldırmak isteyen Kadızadelilerin görüşleri siyasi otoriteye hâkim olmadıkları zaman yok olmuştur. Kadızadeliler don giymek ve kaşık kullanmak gibi İslam dünyasında sonradan yaygınlaşan şeyleri yasaklamaktan yanaydı. Don yerine peştamal, kaşık yerine de ellerin kullanılmasını önerdiler. Devrin önemli âlimlerinden Kâtip Çelebi'nin "ahmaklar" diye andığı insanlar, Naima'nın bir anekdotunda anılmaktadır: Kadızadelilerle ilgisi olan bir kişi, bu vâizlerden birine "Kaşık kullanmak bir yeniliktir. Bu konuda ne dersiniz?" diye sorar. Vaizin bu soruya cevabı şöyledir: "Yemeği elleriyle yesinler." Aynı kişi, bu kez "Peki, kaşıkçı esnafı ne yapsın?" deyince vaiz, "Başka iş tutsun" der. Aynı kişinin, "Peygamber zamanında çakşır ve don yoktu. Şu hâlde sizlere göre bunları giymek bir bid'attir, yeniliktir. Onları da kaldırır mısınız?" sorusuna vâiz: "Evet, menederiz, peştamal kuşansınlar" diye cevap verince soru sahibi "Efendiler, halk-ı âlemi soyup, baldırı çıplak çöl Arabı kıyafetine sokmak istersiniz" diye karşılık vermiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kadizadeler Kadizadeliler ya da Fakilar Osmanli Devleti nde 17 yuzyilda etkili olan siyasi dini hareket 17 yuzyilda politik ve ideolojik farkliliklar olusturarak ayaklanmalar cikardilar Tasavvuf ve tarikat mensuplarina dusman oldular Devletin turlu alanlarinda geri kalisin sorumlusu olarak gorulduler Onlara gore Allah resulu Muhammed zamanindan sonra cikan yenilikler hos gorulmemelidir OzellikleriHalkin dini duygularini oksayan konusmalar yaparak Sofistler gibi kitleleri peslerinden surukleme kabiliyetleri vardi Aydinlara ve mutasavviflara karsi dusmanca bir tavir takinmis 17 yuzyilin ortalarinda Istanbul da devlet islerine karismaya varacak yorumlarda bulunmuslardir Mevlevi ve Halveti tarikatlarini ilgilendiren bazi yasaklari Padisahi etkileyerek getirebildiler 1666 yilinda Mevleviler in yaptigi sema ve Halveti dervislerinin Kadizadelilerce tahta tepmek olarak adlandirilan ayinleri IV Mehmed tarafindan yasaklandi Yeterince dindar gormedikleri kisileri tecdid i imana yani imanlarini yenilemeye zorlamislar bazi tarikat ileri gelenlerini olumle tehdit etmislerdir Kadizade Mehmet bu olusumun oncusu ve unlu temsilcisidir Vehhabiler gibi Peygamber doneminden sonraki butun yenilikleri kaldirmak isteyen Kadizadelilerin gorusleri siyasi otoriteye hakim olmadiklari zaman yok olmustur Kadizadeliler don giymek ve kasik kullanmak gibi Islam dunyasinda sonradan yayginlasan seyleri yasaklamaktan yanaydi Don yerine pestamal kasik yerine de ellerin kullanilmasini onerdiler Devrin onemli alimlerinden Katip Celebi nin ahmaklar diye andigi insanlar Naima nin bir anekdotunda anilmaktadir Kadizadelilerle ilgisi olan bir kisi bu vaizlerden birine Kasik kullanmak bir yeniliktir Bu konuda ne dersiniz diye sorar Vaizin bu soruya cevabi soyledir Yemegi elleriyle yesinler Ayni kisi bu kez Peki kasikci esnafi ne yapsin deyince vaiz Baska is tutsun der Ayni kisinin Peygamber zamaninda caksir ve don yoktu Su halde sizlere gore bunlari giymek bir bid attir yeniliktir Onlari da kaldirir misiniz sorusuna vaiz Evet menederiz pestamal kusansinlar diye cevap verince soru sahibi Efendiler halk i alemi soyup baldiri ciplak col Arabi kiyafetine sokmak istersiniz diye karsilik vermistir Ayrica bakinizUstuvani Mehmed Imam Birgivi Kadizade MehmetKaynakca Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi cilt 24 s 102 Uzuncarsili Ismail Hakki Osmanli Tarihi Cilt III Turk Tarih Kurumu yayinlari s 316 17 Turkiye Tarihi 3 Husiyen G Yurdaydin Sina Aksin Zafer Toprak Ayla Odekan Metin Kunt Suraiye Faroqhi s 253