Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Büyük insansı maymunlar veya İnsangiller (Lat. Hominidae), primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.
| Büyük insansı maymunlar | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Hala var olan sekiz hominid türü, her tür için bir görsel | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tip cins | |||||||||||||||||
| Homo Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||
| Alt familyalar | |||||||||||||||||
| kardeş: Hylobatidae (fosil taksonlar için metne bakınız) | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Büyük insansı maymunların dağılım haritası. | |||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Sınıflandırma
Eski sınıflandırmalar
Hominidae familyasının sınıflanması yıllar içinde çok defa değişikliğe uğramıştır. Bu familya ilk başlarda yalnızca insan cinsini ve onun soyu tükenmiş akrabalarını içermiş, diğer büyük insansı maymunlar ise Pongidae adlı ayrı bir familyada sınıflanmıştır. Bu tanım günümüzde pek çok antropoloji uzmanınca hâlâ kullanılsa da Pongidae familyasını kısmi soylu (parafiletik) bir grup durumuna sokmaktadır. Güncel taksonomi yaklaşımları ise tek soylu (monofiletik) grupların oluşturulmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda da pek çok biyoloji uzmanı, Pongidae familyasının Ponginae alt familyası olarak Hominidae familyası içine dâhil edilmesini ve Ponginae alt familyasının da yalnızca Pongo (orangutan) cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tükenmiş akrabalarını içermesini desteklemektedir.
Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasına ait güncel soy ağacındaki yeri aşağıda sunulmuştur:
| Üst familya: | İnsansılar | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Familya: | Büyük insansı maymunlar | Gibongiller | |||||
| Alt familya: | Homininae | Ponginae | |||||
| Oymak: | Hominini | Gorillini | |||||
| Cins: | Homo | Pan | Goril | Orangutan | 4 cins | ||
Güncel sınıflandırma
Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasındaki yeri ve alt türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur; soyu tükenmiş türler dâhil edilmemiştir:
- Üst familya: Hominoidea - insansı maymunlar
- Familya: Hominidae - büyük insansı maymunlar (hominidler)
- Alt familya: Homininae
- Cins: Gorilla - goril
- Tür: - doğu gorili
- Alt tür: - dağ gorili
- Alt tür: - doğu ova gorili
- Tür: Gorilla gorilla - batı gorili
- Alt tür: Gorilla gorilla diehli - batı ova gorili
- Alt tür: Gorilla gorilla gorilla - Cross Nehri gorili
- Cins: Homo - insan ve yakın akrabaları
- Tür: Homo sapiens - modern insanlar
- Alt tür: Homo sapiens sapiens - modern insan
- Cins: Pan - şempanze
- Tür: Pan paniscus - bonobo (cüce şempanze)
- Tür: Pan troglodytes - bayağı şempanze
- Alt tür: Pan troglodytes schweinfurthii - doğu şempanzesi
- Alt tür: Pan troglodytes troglodytes - merkezî şempanze
- Alt tür: Pan troglodytes vellerosus - Nijerya şempanzesi
- Alt tür: Pan troglodytes verus - Batı Afrika şempanzesi
- Alt familya: Ponginae
- Cins: Pongo - orangutan
- Tür: Pongo abelii - Sumatra orangutanı
- Tür: Pongo pygmaeus - Borneo orangutanı
- Familya: Hylobatidae - küçük insansı maymunlar
Soyu tükenmiş hominidler
Mevcut ve soyu tükenmiş hominidlerin soy ağacı:
| Hominidae (18) |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ "Hominidae". paleobiodb.org. 1 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ Gray, J. E. (1825). "An outline of an attempt at the disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a list of genera apparently appertaining to each Tribe". Annals of Philosophy, new series. 10: 337-334. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Ingilizce Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Ingilizce maddenin makine ceviri surumunu goruntuleyin Google Ceviri gibi makine cevirileri yapacaginiz ceviriler icin iyi bir baslangic noktasidir ancak cevirmenler sadece makine tarafindan cevrilen metni kopyala yapistir yapmak yerine hatalari gerektigi gibi gozden gecirmeli ve cevirinin tutarli oldugunu onaylamalidir Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan en Hominidae sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa en Hominidae sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Buyuk insansi maymunlar veya Insangiller Lat Hominidae primatlar Primates takiminin insansilar Hominoidea ust familyasina ait bir familyadir Familyanin dort cinsi iki ayri alt familyaya bolunur bunlar Ponginae alt familyasi bunyesinde gruplandirilan Pongo orangutan ile Homininae alt familyasi bunyesinde gruplandirilan Gorilla goril Homo insan ve Pan sempanze cinsleridir Buyuk insansi maymunlar Yasadigi donem araligi 15 0 myo Orta miyosen Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNHala var olan sekiz hominid turu her tur icin bir gorselBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim PrimatesAlt takim HaplorhiniInfra takim SimiiformesUst familya HominoideaFamilya Hominidae Gray 1825Tip cinsHomoLinnaeus 1758Alt familyalarPonginae Homininaekardes Hylobatidae fosil taksonlar icin metne bakiniz Buyuk insansi maymunlarin dagilim haritasi SinonimlerPongidae Elliot 1913 Gorillidae Frechkop 1943 Panidae Ciochon 1983SiniflandirmaEski siniflandirmalar Hominidae familyasinin siniflanmasi yillar icinde cok defa degisiklige ugramistir Bu familya ilk baslarda yalnizca insan cinsini ve onun soyu tukenmis akrabalarini icermis diger buyuk insansi maymunlar ise Pongidae adli ayri bir familyada siniflanmistir Bu tanim gunumuzde pek cok antropoloji uzmaninca hala kullanilsa da Pongidae familyasini kismi soylu parafiletik bir grup durumuna sokmaktadir Guncel taksonomi yaklasimlari ise tek soylu monofiletik gruplarin olusturulmasini desteklemektedir Bu dogrultuda da pek cok biyoloji uzmani Pongidae familyasinin Ponginae alt familyasi olarak Hominidae familyasi icine dahil edilmesini ve Ponginae alt familyasinin da yalnizca Pongo orangutan cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tukenmis akrabalarini icermesini desteklemektedir Hominidae familyasinin Hominoidea ust familyasina ait guncel soy agacindaki yeri asagida sunulmustur Ust familya InsansilarFamilya Buyuk insansi maymunlar GibongillerAlt familya Homininae PonginaeOymak Hominini GorilliniCins Homo Pan Goril Orangutan 4 cinsGuncel siniflandirma Hominidae familyasinin Hominoidea ust familyasindaki yeri ve alt turlere kadar olan ayrintili siniflamasi asagida sunulmustur soyu tukenmis turler dahil edilmemistir Ust familya Hominoidea insansi maymunlarFamilya Hominidae buyuk insansi maymunlar hominidler Alt familya HomininaeCins Gorilla gorilTur dogu goriliAlt tur dag gorili Alt tur dogu ova goriliTur Gorilla gorilla bati goriliAlt tur Gorilla gorilla diehli bati ova gorili Alt tur Gorilla gorilla gorilla Cross Nehri gorili dd Cins Homo insan ve yakin akrabalariTur Homo sapiens modern insanlarAlt tur Homo sapiens sapiens modern insan dd Cins Pan sempanzeTur Pan paniscus bonobo cuce sempanze Tur Pan troglodytes bayagi sempanzeAlt tur Pan troglodytes schweinfurthii dogu sempanzesi Alt tur Pan troglodytes troglodytes merkezi sempanze Alt tur Pan troglodytes vellerosus Nijerya sempanzesi Alt tur Pan troglodytes verus Bati Afrika sempanzesi dd dd Alt familya PonginaeCins Pongo orangutanTur Pongo abelii Sumatra orangutani Tur Pongo pygmaeus Borneo orangutani dd dd Familya Hylobatidae kucuk insansi maymunlar dd Soyu tukenmis hominidler Mevcut ve soyu tukenmis hominidlerin soy agaci Hominidae 18 Ponginae 14 Kenyapithecus 13 Mya Sivapithecus 9 Tac Ponginae Ankarapithecus 9 0 1 Khoratpithecus 7 Ouranopithecus 13 12 11 10 Lufengpithecus 7 Homininae 13 Graecopithecini 8 Tac Homininae 10 Hominini 7 Australopithecus Homo yu icerir Pan Orrorin 6 Gorillini Tac Gorillini Dryopithecini 7 Samburupithecus 9 Kaynakca Hominidae paleobiodb org 1 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2021 Gray J E 1825 An outline of an attempt at the disposition of Mammalia into Tribes and Families with a list of genera apparently appertaining to each Tribe Annals of Philosophy new series 10 337 334 23 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2021