Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Küçük Hasan veya Hasan Kûçek (Farsça: حسن كوچك; y. 1319 – 15 Aralık 1343) 14. yüzyılda yaşamış bir Çobanoğulları prensidir. İlhanlılar'ın ardından yaşanan mücadeleler sırasında İran'da neredeyse bağımsız bir Çobanoğulları Devleti kurmasıyla tanınır. Kendisi gibi Hasan-ı Büzürg gibi fiilen kral yapıcı konumuna geldi.
| Hasan Kûçek | |
|---|---|
| İlhanlılar yüce komutanı (İddia) | |
| Hüküm süresi | 1338–1343 |
| Önce gelen | Hasan-ı Büzürg |
| Sonra gelen | Melik Eşref |
| Doğum | y. 1319 Kayseri, Anadolu valiliği, İlhanlılar |
| Ölüm | 15 Aralık 1343 Tebriz, İlhanlılar |
| Eş(ler)i | İzzed Melik |
| Hanedan | Çobanoğulları |
| Babası | Timurtaş |
| Annesi | Devlet Hatun |
Erken dönem
y. 1319 Anadolu'daki valiliği sırasında Timurtaş ve eşi Devlet Hatun'un çocuğu olaral doğmuştur. Ancak Hasan'ın babası 1328 yılında Memlükler tarafından idam edilince Hasan bir süre babasının rakiplerinden saklanmak zorunda kalmıştır. Hasan'ın iktidara yükselişi, son güçlü İlhanlı hükümdarı Ebu Said'in ölümünden üç yıl sonra başlamıştır. Hasan-ı Büzürg yönetimindeki Celayirliler, Batı İran'ı yeni ele geçirmişler ve 1336'da İlhanlı tahtına kukla Muhammed Han'ı oturtmuşlardı. Hasan, parçalanmış Çobanî ailesini birleştirmeye çalışmıştır. Babasının hayatta olduğunu iddia ederek, Hasan'ın büyükbabası Emir Çoban'ın muhtemel çocuğu olan Kara Cerî adlı bir köleyi kullanarak babasının yerine geçmiştir. Timurtaş'ın dul eşleri Devlet ve Kalturmiş'in bile onunla evlendiler. Timurtaş'ın idamını emreden Memlük Sultanı Nasr Muhammed, bu sahtekarlığı ortaya çıkarmaya çalıştı ancak pek başarılı olamadı. Çobanoğulları ona katıldı; birçoğu (örneğin kuzeni Pir Hüseyin - Tebriz valisi) Hasan-ı Büzürg'ün hizmetinden ayrıldı. Hasan Buzurg'un müttefiki Eretna, kendisi ve kardeşleri Karahisar'dan Anadolu'nun doğusuna göç ettiklerinde onu durdurmak için fazla bir şey yapamadılar.
16 Temmuz 1338'de Van yakınlarındaki Alatak bölgesinde Hasan Büzürg'ü beraberce mağlup etmişlerdir. Muhammed Han idam edilip Tebriz çevresi işgal edilmiştir. Hasan Kûçek, henüz 19 yaşındayken İlhanlı Devleti'nin fiili lideri olmuştur.
Fiili saltanat
Bu sırada Kara Cerî, Hasan Kûçek'ten kurtulup iktidarı ele geçirmeye çalışmış ancak çabaları başarısız olunca kaçmış ve sonunda Hasan Büzürg tarafından öldürülmüştür. Bunun üzerine Hasan, 1338 yazında Ebu Said'in kız kardeşi ve Çupan'ın dul eşi Satıbey Hatun'u İlhanlı tahtına çıkarmıştır.
Taht iddiasında bulunan bir diğer isim olan Toğa Timur, 1339 kışında Hasan Büzurg'un isteği üzerine Horasan'dan istilaya kalktığında, Çobanoğulları Sati'yi ona evlenme teklifinde bulundular. Hasan Kûçek, Togha Timur'dan aldığı teminat mektuplarını kullanarak bunları Celayirliler'e iletmiştir. Hasan Büzürg ihanete uğradığını hissederek Togha'ya doğru ilerlemesini durdurmuş ve Togha Temmuz 1339'da geri çekilmek zorunda kalmıştır. Cihan Timur'un Büzürg tarafından tahta çıkarılması sonucunda Kûçek, kendisine uygun bir erkek kukla olan Süleyman Han'ı bulmuş ve Mayıs 1339'da Sati Bey'i evlenmeye zorlamıştırı. Hasan tekrar Celayirliler üzerine yürümeye karar vermiştir. Pir Hüseyin ve amcası Surgan'ın da desteğiyle 26 Haziran 1340'ta Meraga yakınlarındaki Zarrinarüd vadisinde Celayirliler'i yenilgiye uğratmıştır. Surgan Irak'a vali yapılmış ve Pir Hüseyin Fars'a gönderilmiştir.
Surgan İsyanı
Ancak Çobanilerin hepsi sadık kalmamıştır. Annesi Sati Bey'in muamelesinden memnun olmayan Surgan, Hasan Büzürg'e sığındı. İkisi arasında bir ittifak kurulmuş ve kısa süre sonra bunlara, Diyarbekir'in Sutayî hükümdarı Hacı Tagay ve Memlük Sultanı En-Nasr da katılmıştır. Ancak Hasan Kûçek onu ittifaktan çekmeyi başarmış ve Memlükler kısa sürede desteğini çekmiştir. Yine de Surgan, kardeşi Emir Şeyh Ali Ka'un'u Irak'ı işgal etmesi için gönderen Togha Temur ile komplo kurmaya başlamıştır. Bu kuvvetler 1341 yılının ikinci yarısında Hasan Kûçek'ın kardeşi Melik Eşref tarafından bozguna uğratılmış ve Surgan kısa süre sonra hapsedilerek Anadolu'nun iç kesimlerindeki Karahisar'a gönderilmiştir.
Yağıbastı'nın İsyanı
Aynı dönemde Çobanoğullarından birkaçı Fars konusunda bir ihtilafa düşmüşlerdir. Melik Eşref, kuzeni Pir Hüseyin ve amcası Yağıbastı ile birlikte bölgenin sahibi olan İncûlular ve Celayiriler arasında da bir çatışmaya girmişlerdir. Çatışma Çobanoğullarını bölmüş ve Pir Hüseyin 1342 yılında Tebriz'de tutuklanarak zehirlenmiştir. Yağıbastı ve Melik Eşref Bağdat'ta buluştular; Hasan Kûçek, iki kişinin tehlikeli olduğunu anlayınca Melik Eşref'in Gürcistan'a kaçmasına sebep olmuş ve ardından Hasan Buzurg'u kendisine olan desteğini kesmeye ikna etmiştir. Ancak ikili ertesi yıl tekrar Fars'a dönmüştür.
Ölümü ve sonrası
Hasan Kûçek, Hacı Jabaş'ın ( oğlu) kızı İzzed Melik ile evliydi 1343'ün sonlarına doğru, görünüşe göre evlilik dışı ilişkisinin ortaya çıkmasından korktuğu için kendisi tarafından öldürülmüştür. Hasan Kûçek'ın yerine geçecek bir halefi olmadığından Melik Eşref ve Yağıbastı, Surgan'la birlikte Çobanoğulları topraklarını bölüştüler, ancak Melik sonunda tek başına hükümdar olmuştur. Tebriz'de defnedilmiştir.
Mirası
Adı, Süleyman Han döneminde yaptırılan Tebriz'deki Ostād-Šāgerd Camii'nde bulunan bir kitabede geçmektedir.
Kaynakça
- Özel
- ^ Sümer, Faruk (1970). "Anadoluda Moğollar". Selçuklu Araştırmaları Dergisi. Ankara: Selçuklu Tarih ve Medeniyet Enstitüsü: 98.
- ^ a b Melville & Zaryāb 1991.
- ^ Ta'rīkh-i Shaikh Uwais : (History of Shaikh Uais) : Am important source for the history of Adharbaijān in the fourteenth century (İngilizce). s. 65.
- ^ Nilgün, Dalkesen (2017). "Sātī Bīk (Sati Bek) and the Post-Ilkhānid Middle East". Fe Dergi Feminist Ele. 9 (2): 71-80. doi:10.1501/Fe0001_0000000189
. ISSN 1309-128X.
- ^ Sümer, Faruk (1970). "Anadoluda Moğollar". Selçuklu Araştırmaları Dergisi. Ankara: Selçuklu Tarih ve Medeniyet Enstitüsü: 106.
- ^ Ta'rīkh-i Shaikh Uwais : (History of Shaikh Uais) : Am important source for the history of Adharbaijān in the fourteenth century (İngilizce). s. 70.
- ^ Spuler, Bertold (1968). The Muslim world: a historical survey (İngilizce). Brill Archive. s. 40.
- Genel
- Julian Raby; Teresa Fitzherbert; University of Oxford. Faculty of Oriental Studies (1996). The court of the Il-khans, 1290-1340. Pub. by the Oxford University Press for the Board of the Faculty of Oriental Studies, University of Oxford. ISBN .
- Papers on Inner Asia. 30. Indiana University, Research Institute for Inner Asian Studies. 1999. s. 3.
- Bruno De Nicola; Charles Melville (2016). The Mongols' Middle East: Continuity and Transformation in Ilkhanid Iran. BRILL. s. 324. ISBN .
- Melville, Charles; Zaryāb, ʿAbbās (1991). "CHOBANIDS". Encyclopaedia Iranica, Vol. V, Fasc. 5. ss. 496-502.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kucuk Hasan veya Hasan Kucek Farsca حسن كوچك y 1319 15 Aralik 1343 14 yuzyilda yasamis bir Cobanogullari prensidir Ilhanlilar in ardindan yasanan mucadeleler sirasinda Iran da neredeyse bagimsiz bir Cobanogullari Devleti kurmasiyla taninir Kendisi gibi Hasan i Buzurg gibi fiilen kral yapici konumuna geldi Hasan KucekIlhanlilar yuce komutani Iddia Hukum suresi1338 1343Once gelenHasan i BuzurgSonra gelenMelik EsrefDogumy 1319 Kayseri Anadolu valiligi IlhanlilarOlum15 Aralik 1343 Tebriz IlhanlilarEs ler iIzzed MelikHanedanCobanogullariBabasiTimurtasAnnesiDevlet HatunErken donemy 1319 Anadolu daki valiligi sirasinda Timurtas ve esi Devlet Hatun un cocugu olaral dogmustur Ancak Hasan in babasi 1328 yilinda Memlukler tarafindan idam edilince Hasan bir sure babasinin rakiplerinden saklanmak zorunda kalmistir Hasan in iktidara yukselisi son guclu Ilhanli hukumdari Ebu Said in olumunden uc yil sonra baslamistir Hasan i Buzurg yonetimindeki Celayirliler Bati Iran i yeni ele gecirmisler ve 1336 da Ilhanli tahtina kukla Muhammed Han i oturtmuslardi Hasan parcalanmis Cobani ailesini birlestirmeye calismistir Babasinin hayatta oldugunu iddia ederek Hasan in buyukbabasi Emir Coban in muhtemel cocugu olan Kara Ceri adli bir koleyi kullanarak babasinin yerine gecmistir Timurtas in dul esleri Devlet ve Kalturmis in bile onunla evlendiler Timurtas in idamini emreden Memluk Sultani Nasr Muhammed bu sahtekarligi ortaya cikarmaya calisti ancak pek basarili olamadi Cobanogullari ona katildi bircogu ornegin kuzeni Pir Huseyin Tebriz valisi Hasan i Buzurg un hizmetinden ayrildi Hasan Buzurg un muttefiki Eretna kendisi ve kardesleri Karahisar dan Anadolu nun dogusuna goc ettiklerinde onu durdurmak icin fazla bir sey yapamadilar 16 Temmuz 1338 de Van yakinlarindaki Alatak bolgesinde Hasan Buzurg u beraberce maglup etmislerdir Muhammed Han idam edilip Tebriz cevresi isgal edilmistir Hasan Kucek henuz 19 yasindayken Ilhanli Devleti nin fiili lideri olmustur Fiili saltanatBu sirada Kara Ceri Hasan Kucek ten kurtulup iktidari ele gecirmeye calismis ancak cabalari basarisiz olunca kacmis ve sonunda Hasan Buzurg tarafindan oldurulmustur Bunun uzerine Hasan 1338 yazinda Ebu Said in kiz kardesi ve Cupan in dul esi Satibey Hatun u Ilhanli tahtina cikarmistir Taht iddiasinda bulunan bir diger isim olan Toga Timur 1339 kisinda Hasan Buzurg un istegi uzerine Horasan dan istilaya kalktiginda Cobanogullari Sati yi ona evlenme teklifinde bulundular Hasan Kucek Togha Timur dan aldigi teminat mektuplarini kullanarak bunlari Celayirliler e iletmistir Hasan Buzurg ihanete ugradigini hissederek Togha ya dogru ilerlemesini durdurmus ve Togha Temmuz 1339 da geri cekilmek zorunda kalmistir Cihan Timur un Buzurg tarafindan tahta cikarilmasi sonucunda Kucek kendisine uygun bir erkek kukla olan Suleyman Han i bulmus ve Mayis 1339 da Sati Bey i evlenmeye zorlamistiri Hasan tekrar Celayirliler uzerine yurumeye karar vermistir Pir Huseyin ve amcasi Surgan in da destegiyle 26 Haziran 1340 ta Meraga yakinlarindaki Zarrinarud vadisinde Celayirliler i yenilgiye ugratmistir Surgan Irak a vali yapilmis ve Pir Huseyin Fars a gonderilmistir Surgan Isyani Ancak Cobanilerin hepsi sadik kalmamistir Annesi Sati Bey in muamelesinden memnun olmayan Surgan Hasan Buzurg e sigindi Ikisi arasinda bir ittifak kurulmus ve kisa sure sonra bunlara Diyarbekir in Sutayi hukumdari Haci Tagay ve Memluk Sultani En Nasr da katilmistir Ancak Hasan Kucek onu ittifaktan cekmeyi basarmis ve Memlukler kisa surede destegini cekmistir Yine de Surgan kardesi Emir Seyh Ali Ka un u Irak i isgal etmesi icin gonderen Togha Temur ile komplo kurmaya baslamistir Bu kuvvetler 1341 yilinin ikinci yarisinda Hasan Kucek in kardesi Melik Esref tarafindan bozguna ugratilmis ve Surgan kisa sure sonra hapsedilerek Anadolu nun ic kesimlerindeki Karahisar a gonderilmistir Yagibasti nin Isyani Ayni donemde Cobanogullarindan birkaci Fars konusunda bir ihtilafa dusmuslerdir Melik Esref kuzeni Pir Huseyin ve amcasi Yagibasti ile birlikte bolgenin sahibi olan Inculular ve Celayiriler arasinda da bir catismaya girmislerdir Catisma Cobanogullarini bolmus ve Pir Huseyin 1342 yilinda Tebriz de tutuklanarak zehirlenmistir Yagibasti ve Melik Esref Bagdat ta bulustular Hasan Kucek iki kisinin tehlikeli oldugunu anlayinca Melik Esref in Gurcistan a kacmasina sebep olmus ve ardindan Hasan Buzurg u kendisine olan destegini kesmeye ikna etmistir Ancak ikili ertesi yil tekrar Fars a donmustur Olumu ve sonrasiHasan Kucek Haci Jabas in oglu kizi Izzed Melik ile evliydi 1343 un sonlarina dogru gorunuse gore evlilik disi iliskisinin ortaya cikmasindan korktugu icin kendisi tarafindan oldurulmustur Hasan Kucek in yerine gececek bir halefi olmadigindan Melik Esref ve Yagibasti Surgan la birlikte Cobanogullari topraklarini bolustuler ancak Melik sonunda tek basina hukumdar olmustur Tebriz de defnedilmistir MirasiAdi Suleyman Han doneminde yaptirilan Tebriz deki Ostad Sagerd Camii nde bulunan bir kitabede gecmektedir KaynakcaOzel Sumer Faruk 1970 Anadoluda Mogollar Selcuklu Arastirmalari Dergisi Ankara Selcuklu Tarih ve Medeniyet Enstitusu 98 a b Melville amp Zaryab 1991 Ta rikh i Shaikh Uwais History of Shaikh Uais Am important source for the history of Adharbaijan in the fourteenth century Ingilizce s 65 Nilgun Dalkesen 2017 Sati Bik Sati Bek and the Post Ilkhanid Middle East Fe Dergi Feminist Ele 9 2 71 80 doi 10 1501 Fe0001 0000000189 ISSN 1309 128X Sumer Faruk 1970 Anadoluda Mogollar Selcuklu Arastirmalari Dergisi Ankara Selcuklu Tarih ve Medeniyet Enstitusu 106 Ta rikh i Shaikh Uwais History of Shaikh Uais Am important source for the history of Adharbaijan in the fourteenth century Ingilizce s 70 Spuler Bertold 1968 The Muslim world a historical survey Ingilizce Brill Archive s 40 GenelJulian Raby Teresa Fitzherbert University of Oxford Faculty of Oriental Studies 1996 The court of the Il khans 1290 1340 Pub by the Oxford University Press for the Board of the Faculty of Oriental Studies University of Oxford ISBN 978 0 19 728022 5 Papers on Inner Asia 30 Indiana University Research Institute for Inner Asian Studies 1999 s 3 Bruno De Nicola Charles Melville 2016 The Mongols Middle East Continuity and Transformation in Ilkhanid Iran BRILL s 324 ISBN 978 90 04 31472 6 Melville Charles Zaryab ʿAbbas 1991 CHOBANIDS Encyclopaedia Iranica Vol V Fasc 5 ss 496 502