Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hanoi, Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti. Hanoi'nin nüfusu yaklaşık 8,054 milyondur (2019). Ho Şi Minh kentinden sonra ülkenin ikinci büyük kentidir. Uzun yıllar Fransız sömürge yönetim merkezi olan Hanoi, II. Dünya Savaşı'nda Japonya tarafından işgal edildi. Şehir 2 Temmuz 1976'da Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.
| Hanoi | |
|---|---|
Hanoi | |
 Bayrak  Mühür | |
  Hanoi | |
| Ülke |  Vietnam |
| Bölge | Kızıl Nehir Deltası |
| Yüzölçümü | |
| • Başkent | 24,314.7 km² |
| • Kent | 319,56 km² (12.338 mil²) |
| Nüfus (2022) | |
| • Başkent | 8,435,700 |
| • Kent | 4.138,500 |
| • Kent yoğunluğu | 14,708,8/km² (38,095/mil²) |
| • Metropol | 19,795,895 |
| • Metropol yoğunluğu | 662,1/km² (17.140/mil²) |
| Zaman dilimi | () |
| Alan kodu | 24 |
Resmî site english.hanoi.gov.vn | |
Song-Koi Irmağının kıyısında, Güney Çin Denizi'nden yaklaşık 120 kilometre uzaklıktadır. Hanoi'nin geniş, ağaçlı cadde ve alanları Fransız sömürgeciliği döneminden kalmadır. Gün boyunca caddeler başlıca ulaşım aracı olan bisikletler ile doludur.
Önemli bir ulaşım merkezi olan Hanoi'yi büyük Haiphong limanıyla birleştiren bir demiryolu vardır. Fransız sömürge başkenti olduğu yıllarda Hanoi'de daha çok ticaret ve zanaat ile uğraşılırdı. 1950'lerden sonra kent, sanayi merkezine dönüştü. Üretilen malların başında makineler, elektrik motor ve jeneratörleri, kontrplak, dokuma, kimyasal maddeler ve kibrit gelir.
Vietnam'ın tarihi boyunca Hanoi önemli bir kent oldu. 1. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar bölgeyi ele geçiren Çinliler, bugünkü Hanoi'ye yakın bir yerde başkentlerini kurdular. 17. yüzyıla kadar Vietnam hükûmetlerinin başkenti, 1897'de Fransız Hindiçini sömürgesinin yönetim merkezi oldu. 1940'tan 1945'e kadar kent Japon işgali altındaydı. Kuzey Vietnam 1954'te bağımsızlığını ilan etti ve Hanoi, Vietnam Demokratik Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.
Vietnam Savaşı sırasında sık sık ABD uçaklarınca bombalandı; eski anıt ve saraylarla birlikte pek çok yapı yıkıldı. Hanoi'de yabancı işgal ve iç savaşlar sırasında yıkılmayan tarihsel yapılar arasında MÖ 3. yüzyıldan kalma Co Loa kalesi ile Konfüçyüs'e adanmış Edebiyat tapınağı sayılabilir.
21. yüzyılda Hanoi, Kuzey Vietnam'ın kültür, ekonomi ve eğitim merkezidir. Ülkenin başkenti olan Hanoi, 78 yabancı büyükelçiliğe, Vietnam Halk Ordusu'nun genel merkezine, kendi Vietnam Ulusal Üniversite sistemine ve diğer birçok hükûmet organına ev sahipliği yapıyor. Hanoi aynı zamanda 2022'de 18,7 milyon yerli ve yabancı ziyaretçiyle önemli bir turizm merkezidir.[20] Şehir, Thăng Long İmparatorluk Kalesi 'ne (UNESCO Dünya Mirası Alanı), Ho Chi Minh Mozolesi'ne, Hoan Kiem Gölü'ne, Batı Gölü'ne ve belediyenin eteklerine yakın Ba Vì Milli Parkı'na ev sahipliği yapmaktadır. Hanoi'nin kentsel alanı, Fransız sömürge mimarisi, sosyalist uluslara özgü brütalist apartmanlar ve şehrin 20. yüzyıldaki hızlı büyümesini yansıtan düzensiz dar sokaklar - tüp evler dahil olmak üzere çok çeşitli mimari tarzlara sahiptir. 2020'lerin başlarından itibaren, 8 hatlı Hanoi metrosu ve çok sayıda toplu konut gibi Hanoi'deki birçok kentsel yer yoğun inşaat halindedir.
Demografi
Fransız sömürge döneminde, Fransız Hindiçini'nin başkenti olan Hanoi, çevre bölgelerden önemli sayıda fransız, çinli ve vietnamlının ilgisini çekti. 1940'lı yıllarda şehrin nüfusu 132.145 idi.Birinci Çinhindi Savaşı'ndan sonra birçok fransız ve çinli, ya güneye taşınmak ya da ülkelerine geri dönmek için şehri terk etti.
Hanoi'nin nüfusu ancak 20. yüzyılın ikinci yarısında hızla artmaya başladı. 1954 yılında şehrin 53 bin nüfusu vardı ve 152 km2'lik alanı kaplıyordu. 1961 yılına gelindiğinde şehrin yüzölçümü 584 km2'ye, nüfusu ise 91.000 kişiye ulaşmıştı. 1978 yılında Vietnam Ulusal Meclisi, Hanoi'yi ikinci kez 2,136 km2'ye ve 2,5 milyon nüfusa artırmaya karar verdi. 1991 yılına gelindiğinde Hanoi'nin alanı değişmeye devam ederek 924 kilometrekare (357 sq mi)'ye (357 sq mi) düştü, ancak nüfus hala 2 milyonun üzerindeydi. 1990'larda Hanoi'nin nüfusu istikrarlı şekilde arttı ve 1999'da 2.672.122 kişiye ulaştı. Ağustos 2008'deki son genişlemenin ardından Hanoi, 6.233 milyon nüfuslu, dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip 17 başkenti arasındaydı. 2009 nüfus sayımına göre Hanoi'nin nüfusu 6.451.909 kişiydi. 1 Nisan 2019 itibarıyla Hanoi'nin nüfusu 3.991.919'u erkek ve 4.061.744'ü kadın olmak üzere 8.053.663 kişiydi. Nüfusun yüzde 49,2'si kentsel alanda yaşayan 3 milyon 962 bin 310 kişi, yüzde 50,8'i ise 4 milyon 91 bin 353 kişi kırsal kesimde yaşıyordu. Hanoi, Ho Chi Minh Kenti'nden (8.993.082 kişi) sonra ülkenin en kalabalık ikinci şehridir. Hanoi'nin 2009'dan 2019'a kadar ortalama yıllık nüfus artış hızı %2,22/yıl olup, ulusal büyüme oranından (%1,14/yıl) daha yüksektir ve Kızıl ırmak Deltası'nda Bắc Ninh eyaletinden sonra ikinci en yüksek bölgedir (%2,90/yıl).
Günümüzde şehir, hem Kuzey Vietnam'ın büyük bir metropol bölgesi hem de ülkenin kültürel ve politik merkezidir. Bu durum, bir kısmı eski ve 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan altyapı üzerinde büyük bir baskı oluşturur. Şehirde sekiz milyondan fazla sakin ve metropol alanında tahmini 20 milyon nüfusu vardır.
Üç kuşaktan fazla süredir yerleşik hayata geçen Hanoyalıların sayısı, şehrin genel nüfusuyla karşılaştırıldığında muhtemelen çok azdır. Ticaretin yüzlerce yıl önce başladığı ve çoğunlukla aile işletmelerinden oluşan Eski Mahalle'de bile, günümüzde cadde kenarındaki mağazaların çoğu diğer illerden gelen tüccar ve perakendecilerin mülkiyetindedir. Mağazanın asıl sahibi olan aile ya mağazayı kiralayıp yandaki eve taşınmış ya da mahalleden tamamen taşınmış olabilir. Merkezi planlama ekonomi politikalarının terk edilmesi ve ilçe bazlı hane halkı kayıt sisteminin gevşetilmesinden sonra değişimin hızı özellikle arttı.
Ekim 2008'de talebi karşılayabilmek için Hanoi'nin telefon numaraları 8 haneye çıkarıldı. Abonelerin telefon numaraları gelişigüzel bir şekilde değiştirildi; ancak cep telefonları ve SIM kartlar Vietnam'da kolayca bulunur ve ön ödemeli cep telefonu kredisi Hanoi'nin her bölgesinde mevcuttur.
Din
Budizm, Taoizm ve Konfüçyüsçülük'ten oluşan üç öğreti (Vietnamca: tam giáo), uzun yıllardır Hanoi'nin ana dinleri olmuştur. Çoğu insan kendisini Budist olarak görse de hepsi düzenli olarak dini takip etmez.
Etnik gruplar
Hanoi'de 50'den fazla etnik grup vardır ve bunların en büyüğü Viet'tir (Kinh); resmi Vietnam rakamlarına göre (2019 nüfus sayımı), nüfusun %98,66'sını oluşturur, onu %0,77 ile Mường ve %0,24 ile Tày izler.
Ekonomi
PricewaterhouseCoopers tarafından yapılan son sıralamaya göre Hanoi ve Saigon 2008'den 2025'e kadar GSYİH büyümesi açısından dünyanın en hızlı büyüyen şehirlerinden biri olacaktır. 2013 yılında Hanoi GSYİH'ye % 12.6 katkıda bulundu, toplam ihracatın % 7.5'iniı yaptı, ulusal bütçeye % 17 katkıda bulundu ve Vietnam'ın % 22 yatırım sermayesini çekti. Şehrin cari fiyatlarla nominal GSYİH'si 2013'te 451,213 milyar VND'ye (21,48 milyar ABD Doları) ulaştı ve kişi başına GSYİH 63,3 milyon VND (3,000 ABD Doları) oldu. Şehirdeki endüstriyel üretim 1991-95 arasında yıllık ortalama yüzde 19.1, 1996-2000 arasında yüzde 15.9 ve 2001-2003 arasında yüzde 20.9'luk ortalama yıllık büyüme ile 1990'lardan beri hızlı bir patlama yaşadı. Mevcut sekiz sanayi parkına ek olarak Hanoi beş yeni büyük ölçekli sanayi parkı ve 16 küçük ve orta ölçekli sanayi kümesi inşa etmektedir. Devlet dışı ekonomik sektör İşletme Yasası (3/2007 itibarıyla) kapsamında faaliyet gösteren 48,000'den fazla işletme ile hızlı bir şekilde genişlemektedir. Ticaret şehrin diğer güçlü sektörüdür. 2003 yılında Hanoi'nin 161 ülke ve bölge ile bağ kuran dış ticaretle uğraşan 2.000 işletmesi vardı. Şehrin ihracat değeri 1996-2000 arasında her yıl ortalama yüzde 11.6 ve 2001-2003 arasında yüzde 9.1 arttı. Ekonomik yapı da önemli değişimler geçirdi ve turizm, finans ve bankacılık artık giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Hanoi'nin geleneksel iş bölgeleri Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng ve Đống Đa; ve batıda yeni gelişen Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Thanh Xuân ve Hà Đông bölgeleridir.
Ho Chi Minh Kenti'ne benzer şekilde Hanoi’nin hızla gelişen bir emlak pazarı vardır. En dikkat çekici yeni kentsel alanlar, merkezi Trung Hòa Nhân Chính, Mỹ Đình, Manor'un lüks bölgeleri, Ciputra, Nguyenễn Trãi caddesi'ndeki (Thanh Xuân Bölgesi) Royal City ve Hai Bà Trưng Bölgesi'ndeki Times City'dir.
Daha önce Hanoi'nin ekonomisinin bir ayağı olan tarım kendini yeniden şekillendirmeye, yeni çok verimli bitki çeşitlerini ve hayvancılığı geliştirmeye ve modern tarım tekniklerini uygulamaya çabaladı.
Ekonomik büyümeyi başlatan ekonomik reformların ardından Hanoi'nin görünümü de özellikle son yıllarda önemli ölçüde değişti. Altyapı, yeni yollar ve iyileştirilmiş toplu taşıma sistemi ile sürekli gelişmektedir. Hanoi, pizzacı, hamburgerci, vb gibi birçok gıda zincirinin şehre girmesine izin verdi. Hanoi'deki yerel halk, "fast-food" satın alma yeteneğini lüks ve kalıcı demirbaşların bir göstergesi olarak görür. Benzer şekilde şehir yetkilileri gıda güvenlik kaygıları ve 2025 yılına kadar 67 geleneksel gıda pazarını 1.000 süpermarketle değiştirecek "modern" bir şehir arzusuyla motive edilmektedir. Geleneksel pazarlar tüketim için kilit önemde olduğundan bu muhtemelen işlenmiş gıdalardan ziyade taze gıdalardan daha az besleyici gıda tüketimini artıracaktır.
Hanoi'deki işletmelerin dörtte üçünden fazlası devletindir. İşlerin % 9'u kolektif işletmeler, % 13,3'ü özel sektör tarafından sağlanır. Devlete ait kurumlar küçüldükçe ve özel işletmeler büyüdükçe istihdam yapısı da hızla değişir. Hanoi, şehrin yalnızca Hanoi ekonomisine beceri ekleyen kişileri kabul etmesine olanak tanıyan iç göç kontrollerine sahiptir. 2006 sayımı Hanoi'de 5,600 kırsal ürün satıcısının bulunduğunu ve bunların % 90'ının çevredeki kırsal alanlardan geldiğini ortaya koydu. Bu rakamlar kırsal alanlardan ziyade kentsel alanda çok daha fazla kazanç potansiyeline işaret eder. Eğitimsiz, kırsal ve çoğunlukla kadın sokak satıcıları "mikroişletme" ve iş raporlarıyla yerel halkın ekonomik kalkınma katılımcıları olarak gösterilir. Temmuz 2008'de Hanoi şehir yönetimi halk sağlığıyla ilgili endişeler nedeniyle sokak satıcılarını ve yan yürüyüş tabanlı ticareti 62 caddede kısmen yasaklamak ve yabancıları çekmek için şehrin imajını "modernleştirmek" için bir politika tasarladı. Birçok yabancı, satıcıların şehre geleneksel ve nostaljik bir hava kattığına inanır ancak 1986 Đổi Mới politikalarından önce sokakta satış çok daha az yaygındır. Satıcılar yasağa karşı etkili direniş taktikleri oluşturamadı ve modern Hanoi'nin baskın kapitalist çerçevesine gömülü kaldı.
Turizm
Mastercard'ın 2019 raporuna göre Hanoi, 2018'de 4,8 milyon gecelik uluslararası ziyaretçiyle Vietnam'ın en çok ziyaret edilen şehridir (Asya Pasifik'te 15. sıradadır). Hanoi, Fransız etkisinden dolayı bazen "Doğu'nun Paris'i" olarak anılır. Ağaçlarla çevrili bulvarları, iki düzineden fazla gölü ve binlerce Fransız sömürge dönemi binasıyla Hanoi, popüler bir turizm merkezidir.
Hanoi'deki turistik yerler genellikle Eski Mahalle ve Fransız Mahalleleri olarak iki ana bölgedir. "Eski Mahalle", Hoàn Kiếm Bölgesi'nin kuzey yarısındadır ve küçük sokak blokları ve sokakları ile geleneksel Vietnam atmosferine sahiptir. Eski Mahalle'deki pek çok caddede, yerel tüccarların uzmanlaştığı malları ("hàng") belirten adlar vardır. Örneğin, "Hàng Bạc" (gümüş mağazaları) hala gümüş ve mücevher ticareti konusunda uzmanlaşmış birçok mağazaya sahiptir.
İki bölgeye genellikle "Fransız Mahalleleri" denir: Ba Đình Bölgesi'ndeki hükûmet bölgesi ve Hoàn Kiếm Bölgesi'nin güneyinde. Her iki bölgede de kendine özgü Fransız Sömürge tarzı villalar ve ağaçlarla çevrili geniş caddeler bulunmaktadır.
Vietnam'ın siyasi merkezi olan Ba Đình'de, Başkanlık Sarayı, Ulusal Meclis Binası ve çoğu sömürge Fransız Hindiçini'nin idari binalarını kullanan çeşitli bakanlıklar ve elçilikler de dahil olmak üzere yoğun bir Vietnam hükûmet merkezi vardır. Tek Sütunlu Pagoda, Lycée du Protectorat ve Ho Chi Minh Mozolesi de Ba Dinh'dedir.
Hoàn Kiếm'in "Fransız Mahallesi"nin güneyinde, Hanoi Opera Binası, Sofitel Legend Metropole Hanoi oteli, Vietnam Ulusal Tarihi Müzesi (eskiden École française d'Extrême-Orient idi) ve St. Joseph Katedrali dahil olmak üzere birçok Fransız-Sömürge simge yapısı vardır. Hoan Kiem'deki Fransız-Sömürge binalarının çoğu artık yabancı elçilikler olarak kullanılır.
Hanoi, 2014 yılından bu yana TripAdvisor tarafından sürekli olarak dünyanın en iyi on destinasyonu arasında seçilmektedir. 2014'te sekizinci, 2015'te dördüncü ve 2016'da sekizinci sırada yer aldı. Hanoi, TripAdvisor'ın yıllık TripIndex raporunda en uygun fiyatlı uluslararası destinasyondur. Hanoi 2017 yılında 5 milyondan fazla uluslararası turisti ağırlayacaktı.
Mutfak
Hanoi'nin zengin mutfak gelenekleri vardır. Bún chả, chả cá Lão Vọng, bánh cuốn ve cốm gibi Vietnam'ın en ünlü yemeklerinin çoğunun Hanoi'den geldiğine inanılır. Pirinç şehriye erişte ve marulla birlikte tatlı/tuzlu çorbada servis edilen kömürde kavrulmuş domuz etinden oluşan bir yemek olan Bún chả, yerel halk arasında açık ara en popüler yiyecektir. Başkan Barack Obama, bu yemeği 2016 yılında Anthony Bourdain ile Le Van Huu restoranında denemiş ve Eski Mahalle'de kendi adını taşıyan bir restoranın açılmasına yol açmıştı.
Hanoi'de, menülerinde özellikle yılanlar ve çeşitli böcek türleri içeren yemekler sunan çok sayıda restoran vardır. Hanoi'nin Khuong Thuong köyündeki birçok restoranda böceklerden ilham alan menüler bulunabilir. Bu restorandaki özel yemekler, genellikle Tayland halkının veya Vietnam'ın Muong ve Tay etnik halkının mutfak tarzlarında işlenmiş karınca yumurtası içeren yemeklerdir. Hanoi'de köpek eti yemek 1990'larda ve 2000'lerin başında popülerdi ancak artık güçlü itirazlar nedeniyle hızla azalmaktadır.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Hanoi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- ^ General Statistics Office of Vietnam (2023). (PDF). Statistical Publishing House (Vietnam). s. 105. 10 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2023. Bilinmeyen parametre
|çeviri başlık=görmezden gelindi () - ^ Baron & La Salle. Dictionnaire des Communes administratif et militaire, France métropolitaine et France d'outre-mer. Paris: Charles-Lavauzelle & Cie, 1949.
- ^ Papin, Philippe (2001). Histoire de Hanoi. Fayard. ss. 381-386. ISBN .
- ^ . 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ Hong Khanh (29 Mayıs 2008). "Địa giới Hà Nội chính thức mở rộng từ 1/8". VnExpress. 4 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
- ^ Vietnam Genel İstatistik Ofisi (2009). The 2009 vietnam population and housing census: completed results. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;census2019isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Hanoi to scrap its own conditions for residency registration". hanoitimes.vn (İngilizce). 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). PricewaterhouseCoopers. 10 Kasım 2009. 23 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Archived copy" (PDF). 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.
- ^ . 21 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "CROP DIVERSIFICATION IN VIET NAM - Nguyen van Luat". 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ "Hanoi's four key infrastructure projects put into use". 5 Ocak 2015. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ a b c d e Lincoln, Martha (2008). "Report from the field: street vendors and the informal sector in Hanoi". Dialectical Anthropology. 32 (3): 261-265. doi:10.1007/s10624-008-9062-9. JSTOR 29790838.
- ^ Wertheim-Heck, Sigrid; Raneri, Jessica Evelyn; Oosterveer, Peter (1 Ekim 2019). "Food safety and nutrition for low-income urbanites: exploring a social justice dilemma in consumption policy". Environment and Urbanization (İngilizce). 31 (2): 397-420. doi:10.1177/0956247819858019
![image]()
. ISSN 0956-2478. (PMC) 7340485 $2. (PMID) 32704235. - ^ a b c FORBES, DEAN (2001). "Socio-Economic Change and the Planning of Hanoi". Built Environment (1978-). 27 (2): 68-84. JSTOR 23287513.
- ^ Turner, Shoenberger, Sarah, Laura (June 2011). "Street Vendor Livelihoods and Everyday Politics in Hanoi, Vietnam: The Seeds of a Diverse Economy?". Urban Studies. 49 (5): 1027-1044. doi:10.1177/0042098011408934. 30 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2020.
- ^ "Mastercard lists Hanoi, HCMC among top 20 Asia-Pacific travel destinations". VNExpress (İngilizce). 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2019.
- ^ Plevin, Julia (26 Eylül 2009). "Notes on Hanoi, Vietnam". The Huffington Post. 21 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2017.
- ^ "The 25 Most Popular Travel Destinations in the World". Business Insider. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2016.
- ^ "TripAdvisor's picks: World's top 25 destinations". CNN. 24 Mart 2015. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2016.
- ^ "TripAdvisor picks world's top 10 destinations". CNN. 21 Mart 2016. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2016.
- ^ . TNH Hanoi (Vietnamca). 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2012.
- ^ Will Chase (2005). . Will Chase Arts. 7 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2012.
- ^ . VietNamNet Bridge. 1 Haziran 2007. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2012.
- ^ "Caught the bug yet?". Restaurants in Hanoi. 3 Ağustos 2011. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2012.
 | Vietnam'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hanoi Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti nin baskenti Hanoi nin nufusu yaklasik 8 054 milyondur 2019 Ho Si Minh kentinden sonra ulkenin ikinci buyuk kentidir Uzun yillar Fransiz somurge yonetim merkezi olan Hanoi II Dunya Savasi nda Japonya tarafindan isgal edildi Sehir 2 Temmuz 1976 da Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti nin baskenti oldu HanoiBaskentHanoiBayrakMuhurHanoiUlkeVietnamBolgeKizil Nehir DeltasiYuzolcumu Baskent24 314 7 km Kent319 56 km 12 338 mil Nufus 2022 Baskent8 435 700 Kent4 138 500 Kent yogunlugu14 708 8 km 38 095 mil Metropol19 795 895 Metropol yogunlugu662 1 km 17 140 mil Zaman dilimiUTC 07 00 Alan kodu24Resmi site english hanoi gov vn Song Koi Irmaginin kiyisinda Guney Cin Denizi nden yaklasik 120 kilometre uzakliktadir Hanoi nin genis agacli cadde ve alanlari Fransiz somurgeciligi doneminden kalmadir Gun boyunca caddeler baslica ulasim araci olan bisikletler ile doludur Onemli bir ulasim merkezi olan Hanoi yi buyuk Haiphong limaniyla birlestiren bir demiryolu vardir Fransiz somurge baskenti oldugu yillarda Hanoi de daha cok ticaret ve zanaat ile ugrasilirdi 1950 lerden sonra kent sanayi merkezine donustu Uretilen mallarin basinda makineler elektrik motor ve jeneratorleri kontrplak dokuma kimyasal maddeler ve kibrit gelir Vietnam in tarihi boyunca Hanoi onemli bir kent oldu 1 yuzyildan 10 yuzyila kadar bolgeyi ele geciren Cinliler bugunku Hanoi ye yakin bir yerde baskentlerini kurdular 17 yuzyila kadar Vietnam hukumetlerinin baskenti 1897 de Fransiz Hindicini somurgesinin yonetim merkezi oldu 1940 tan 1945 e kadar kent Japon isgali altindaydi Kuzey Vietnam 1954 te bagimsizligini ilan etti ve Hanoi Vietnam Demokratik Cumhuriyeti nin baskenti oldu Vietnam Savasi sirasinda sik sik ABD ucaklarinca bombalandi eski anit ve saraylarla birlikte pek cok yapi yikildi Hanoi de yabanci isgal ve ic savaslar sirasinda yikilmayan tarihsel yapilar arasinda MO 3 yuzyildan kalma Co Loa kalesi ile Konfucyus e adanmis Edebiyat tapinagi sayilabilir 21 yuzyilda Hanoi Kuzey Vietnam in kultur ekonomi ve egitim merkezidir Ulkenin baskenti olan Hanoi 78 yabanci buyukelcilige Vietnam Halk Ordusu nun genel merkezine kendi Vietnam Ulusal Universite sistemine ve diger bircok hukumet organina ev sahipligi yapiyor Hanoi ayni zamanda 2022 de 18 7 milyon yerli ve yabanci ziyaretciyle onemli bir turizm merkezidir 20 Sehir Thăng Long Imparatorluk Kalesi ne UNESCO Dunya Mirasi Alani Ho Chi Minh Mozolesi ne Hoan Kiem Golu ne Bati Golu ne ve belediyenin eteklerine yakin Ba Vi Milli Parki na ev sahipligi yapmaktadir Hanoi nin kentsel alani Fransiz somurge mimarisi sosyalist uluslara ozgu brutalist apartmanlar ve sehrin 20 yuzyildaki hizli buyumesini yansitan duzensiz dar sokaklar tup evler dahil olmak uzere cok cesitli mimari tarzlara sahiptir 2020 lerin baslarindan itibaren 8 hatli Hanoi metrosu ve cok sayida toplu konut gibi Hanoi deki bircok kentsel yer yogun insaat halindedir DemografiAPEC Zirvesi 2006 da geleneksel Ao dai kostumu giyen Vietnamli kadinlar Fransiz somurge doneminde Fransiz Hindicini nin baskenti olan Hanoi cevre bolgelerden onemli sayida fransiz cinli ve vietnamlinin ilgisini cekti 1940 li yillarda sehrin nufusu 132 145 idi Birinci Cinhindi Savasi ndan sonra bircok fransiz ve cinli ya guneye tasinmak ya da ulkelerine geri donmek icin sehri terk etti Hanoi nin nufusu ancak 20 yuzyilin ikinci yarisinda hizla artmaya basladi 1954 yilinda sehrin 53 bin nufusu vardi ve 152 km2 lik alani kapliyordu 1961 yilina gelindiginde sehrin yuzolcumu 584 km2 ye nufusu ise 91 000 kisiye ulasmisti 1978 yilinda Vietnam Ulusal Meclisi Hanoi yi ikinci kez 2 136 km2 ye ve 2 5 milyon nufusa artirmaya karar verdi 1991 yilina gelindiginde Hanoi nin alani degismeye devam ederek 924 kilometrekare 357 sq mi ye 357 sq mi dustu ancak nufus hala 2 milyonun uzerindeydi 1990 larda Hanoi nin nufusu istikrarli sekilde artti ve 1999 da 2 672 122 kisiye ulasti Agustos 2008 deki son genislemenin ardindan Hanoi 6 233 milyon nufuslu dunyanin en buyuk yuzolcumune sahip 17 baskenti arasindaydi 2009 nufus sayimina gore Hanoi nin nufusu 6 451 909 kisiydi 1 Nisan 2019 itibariyla Hanoi nin nufusu 3 991 919 u erkek ve 4 061 744 u kadin olmak uzere 8 053 663 kisiydi Nufusun yuzde 49 2 si kentsel alanda yasayan 3 milyon 962 bin 310 kisi yuzde 50 8 i ise 4 milyon 91 bin 353 kisi kirsal kesimde yasiyordu Hanoi Ho Chi Minh Kenti nden 8 993 082 kisi sonra ulkenin en kalabalik ikinci sehridir Hanoi nin 2009 dan 2019 a kadar ortalama yillik nufus artis hizi 2 22 yil olup ulusal buyume oranindan 1 14 yil daha yuksektir ve Kizil irmak Deltasi nda Bắc Ninh eyaletinden sonra ikinci en yuksek bolgedir 2 90 yil Gunumuzde sehir hem Kuzey Vietnam in buyuk bir metropol bolgesi hem de ulkenin kulturel ve politik merkezidir Bu durum bir kismi eski ve 20 yuzyilin baslarina kadar uzanan altyapi uzerinde buyuk bir baski olusturur Sehirde sekiz milyondan fazla sakin ve metropol alaninda tahmini 20 milyon nufusu vardir Uc kusaktan fazla suredir yerlesik hayata gecen Hanoyalilarin sayisi sehrin genel nufusuyla karsilastirildiginda muhtemelen cok azdir Ticaretin yuzlerce yil once basladigi ve cogunlukla aile isletmelerinden olusan Eski Mahalle de bile gunumuzde cadde kenarindaki magazalarin cogu diger illerden gelen tuccar ve perakendecilerin mulkiyetindedir Magazanin asil sahibi olan aile ya magazayi kiralayip yandaki eve tasinmis ya da mahalleden tamamen tasinmis olabilir Merkezi planlama ekonomi politikalarinin terk edilmesi ve ilce bazli hane halki kayit sisteminin gevsetilmesinden sonra degisimin hizi ozellikle artti Ekim 2008 de talebi karsilayabilmek icin Hanoi nin telefon numaralari 8 haneye cikarildi Abonelerin telefon numaralari gelisiguzel bir sekilde degistirildi ancak cep telefonlari ve SIM kartlar Vietnam da kolayca bulunur ve on odemeli cep telefonu kredisi Hanoi nin her bolgesinde mevcuttur Din Budizm Taoizm ve Konfucyusculuk ten olusan uc ogreti Vietnamca tam giao uzun yillardir Hanoi nin ana dinleri olmustur Cogu insan kendisini Budist olarak gorse de hepsi duzenli olarak dini takip etmez Etnik gruplar Hanoi de 50 den fazla etnik grup vardir ve bunlarin en buyugu Viet tir Kinh resmi Vietnam rakamlarina gore 2019 nufus sayimi nufusun 98 66 sini olusturur onu 0 77 ile Mường ve 0 24 ile Tay izler EkonomiPricewaterhouseCoopers tarafindan yapilan son siralamaya gore Hanoi ve Saigon 2008 den 2025 e kadar GSYIH buyumesi acisindan dunyanin en hizli buyuyen sehirlerinden biri olacaktir 2013 yilinda Hanoi GSYIH ye 12 6 katkida bulundu toplam ihracatin 7 5 inii yapti ulusal butceye 17 katkida bulundu ve Vietnam in 22 yatirim sermayesini cekti Sehrin cari fiyatlarla nominal GSYIH si 2013 te 451 213 milyar VND ye 21 48 milyar ABD Dolari ulasti ve kisi basina GSYIH 63 3 milyon VND 3 000 ABD Dolari oldu Sehirdeki endustriyel uretim 1991 95 arasinda yillik ortalama yuzde 19 1 1996 2000 arasinda yuzde 15 9 ve 2001 2003 arasinda yuzde 20 9 luk ortalama yillik buyume ile 1990 lardan beri hizli bir patlama yasadi Mevcut sekiz sanayi parkina ek olarak Hanoi bes yeni buyuk olcekli sanayi parki ve 16 kucuk ve orta olcekli sanayi kumesi insa etmektedir Devlet disi ekonomik sektor Isletme Yasasi 3 2007 itibariyla kapsaminda faaliyet gosteren 48 000 den fazla isletme ile hizli bir sekilde genislemektedir Ticaret sehrin diger guclu sektorudur 2003 yilinda Hanoi nin 161 ulke ve bolge ile bag kuran dis ticaretle ugrasan 2 000 isletmesi vardi Sehrin ihracat degeri 1996 2000 arasinda her yil ortalama yuzde 11 6 ve 2001 2003 arasinda yuzde 9 1 artti Ekonomik yapi da onemli degisimler gecirdi ve turizm finans ve bankacilik artik giderek daha onemli bir rol oynamaktadir Hanoi nin geleneksel is bolgeleri Hoan Kiếm Hai Ba Trưng ve Đống Đa ve batida yeni gelisen Cầu Giấy Nam Từ Liem Bắc Từ Liem Thanh Xuan ve Ha Đong bolgeleridir Ho Chi Minh Kenti ne benzer sekilde Hanoi nin hizla gelisen bir emlak pazari vardir En dikkat cekici yeni kentsel alanlar merkezi Trung Hoa Nhan Chinh Mỹ Đinh Manor un luks bolgeleri Ciputra Nguyenễn Trai caddesi ndeki Thanh Xuan Bolgesi Royal City ve Hai Ba Trưng Bolgesi ndeki Times City dir Daha once Hanoi nin ekonomisinin bir ayagi olan tarim kendini yeniden sekillendirmeye yeni cok verimli bitki cesitlerini ve hayvanciligi gelistirmeye ve modern tarim tekniklerini uygulamaya cabaladi Ekonomik buyumeyi baslatan ekonomik reformlarin ardindan Hanoi nin gorunumu de ozellikle son yillarda onemli olcude degisti Altyapi yeni yollar ve iyilestirilmis toplu tasima sistemi ile surekli gelismektedir Hanoi pizzaci hamburgerci vb gibi bircok gida zincirinin sehre girmesine izin verdi Hanoi deki yerel halk fast food satin alma yetenegini luks ve kalici demirbaslarin bir gostergesi olarak gorur Benzer sekilde sehir yetkilileri gida guvenlik kaygilari ve 2025 yilina kadar 67 geleneksel gida pazarini 1 000 supermarketle degistirecek modern bir sehir arzusuyla motive edilmektedir Geleneksel pazarlar tuketim icin kilit onemde oldugundan bu muhtemelen islenmis gidalardan ziyade taze gidalardan daha az besleyici gida tuketimini artiracaktir Hanoi deki isletmelerin dortte ucunden fazlasi devletindir Islerin 9 u kolektif isletmeler 13 3 u ozel sektor tarafindan saglanir Devlete ait kurumlar kuculdukce ve ozel isletmeler buyudukce istihdam yapisi da hizla degisir Hanoi sehrin yalnizca Hanoi ekonomisine beceri ekleyen kisileri kabul etmesine olanak taniyan ic goc kontrollerine sahiptir 2006 sayimi Hanoi de 5 600 kirsal urun saticisinin bulundugunu ve bunlarin 90 inin cevredeki kirsal alanlardan geldigini ortaya koydu Bu rakamlar kirsal alanlardan ziyade kentsel alanda cok daha fazla kazanc potansiyeline isaret eder Egitimsiz kirsal ve cogunlukla kadin sokak saticilari mikroisletme ve is raporlariyla yerel halkin ekonomik kalkinma katilimcilari olarak gosterilir Temmuz 2008 de Hanoi sehir yonetimi halk sagligiyla ilgili endiseler nedeniyle sokak saticilarini ve yan yuruyus tabanli ticareti 62 caddede kismen yasaklamak ve yabancilari cekmek icin sehrin imajini modernlestirmek icin bir politika tasarladi Bircok yabanci saticilarin sehre geleneksel ve nostaljik bir hava kattigina inanir ancak 1986 Đổi Mới politikalarindan once sokakta satis cok daha az yaygindir Saticilar yasaga karsi etkili direnis taktikleri olusturamadi ve modern Hanoi nin baskin kapitalist cercevesine gomulu kaldi TurizmHanoi nin Eski Mahallesi ve Fransiz Mahallelerinin yaklasik haritasi Mastercard in 2019 raporuna gore Hanoi 2018 de 4 8 milyon gecelik uluslararasi ziyaretciyle Vietnam in en cok ziyaret edilen sehridir Asya Pasifik te 15 siradadir Hanoi Fransiz etkisinden dolayi bazen Dogu nun Paris i olarak anilir Agaclarla cevrili bulvarlari iki duzineden fazla golu ve binlerce Fransiz somurge donemi binasiyla Hanoi populer bir turizm merkezidir Hanoi deki turistik yerler genellikle Eski Mahalle ve Fransiz Mahalleleri olarak iki ana bolgedir Eski Mahalle Hoan Kiếm Bolgesi nin kuzey yarisindadir ve kucuk sokak bloklari ve sokaklari ile geleneksel Vietnam atmosferine sahiptir Eski Mahalle deki pek cok caddede yerel tuccarlarin uzmanlastigi mallari hang belirten adlar vardir Ornegin Hang Bạc gumus magazalari hala gumus ve mucevher ticareti konusunda uzmanlasmis bircok magazaya sahiptir Iki bolgeye genellikle Fransiz Mahalleleri denir Ba Đinh Bolgesi ndeki hukumet bolgesi ve Hoan Kiếm Bolgesi nin guneyinde Her iki bolgede de kendine ozgu Fransiz Somurge tarzi villalar ve agaclarla cevrili genis caddeler bulunmaktadir Vietnam in siyasi merkezi olan Ba Đinh de Baskanlik Sarayi Ulusal Meclis Binasi ve cogu somurge Fransiz Hindicini nin idari binalarini kullanan cesitli bakanliklar ve elcilikler de dahil olmak uzere yogun bir Vietnam hukumet merkezi vardir Tek Sutunlu Pagoda Lycee du Protectorat ve Ho Chi Minh Mozolesi de Ba Dinh dedir Hoan Kiếm in Fransiz Mahallesi nin guneyinde Hanoi Opera Binasi Sofitel Legend Metropole Hanoi oteli Vietnam Ulusal Tarihi Muzesi eskiden Ecole francaise d Extreme Orient idi ve St Joseph Katedrali dahil olmak uzere bircok Fransiz Somurge simge yapisi vardir Hoan Kiem deki Fransiz Somurge binalarinin cogu artik yabanci elcilikler olarak kullanilir Hanoi 2014 yilindan bu yana TripAdvisor tarafindan surekli olarak dunyanin en iyi on destinasyonu arasinda secilmektedir 2014 te sekizinci 2015 te dorduncu ve 2016 da sekizinci sirada yer aldi Hanoi TripAdvisor in yillik TripIndex raporunda en uygun fiyatli uluslararasi destinasyondur Hanoi 2017 yilinda 5 milyondan fazla uluslararasi turisti agirlayacakti MutfakChả ca Lao Vọng Hanoi kokenli bir yemektir Hanoi nin zengin mutfak gelenekleri vardir Bun chả chả ca Lao Vọng banh cuốn ve cốm gibi Vietnam in en unlu yemeklerinin cogunun Hanoi den geldigine inanilir Pirinc sehriye eriste ve marulla birlikte tatli tuzlu corbada servis edilen komurde kavrulmus domuz etinden olusan bir yemek olan Bun chả yerel halk arasinda acik ara en populer yiyecektir Baskan Barack Obama bu yemegi 2016 yilinda Anthony Bourdain ile Le Van Huu restoraninda denemis ve Eski Mahalle de kendi adini tasiyan bir restoranin acilmasina yol acmisti Hanoi de menulerinde ozellikle yilanlar ve cesitli bocek turleri iceren yemekler sunan cok sayida restoran vardir Hanoi nin Khuong Thuong koyundeki bircok restoranda boceklerden ilham alan menuler bulunabilir Bu restorandaki ozel yemekler genellikle Tayland halkinin veya Vietnam in Muong ve Tay etnik halkinin mutfak tarzlarinda islenmis karinca yumurtasi iceren yemeklerdir Hanoi de kopek eti yemek 1990 larda ve 2000 lerin basinda populerdi ancak artik guclu itirazlar nedeniyle hizla azalmaktadir Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Hanoi ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurKaynakca General Statistics Office of Vietnam 2023 PDF Statistical Publishing House Vietnam s 105 10 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Temmuz 2023 Bilinmeyen parametre ceviri baslik gormezden gelindi yardim Baron amp La Salle Dictionnaire des Communes administratif et militaire France metropolitaine et France d outre mer Paris Charles Lavauzelle amp Cie 1949 Papin Philippe 2001 Histoire de Hanoi Fayard ss 381 386 ISBN 2213606714 25 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 Hong Khanh 29 Mayis 2008 Địa giới Ha Nội chinh thức mở rộng từ 1 8 VnExpress 4 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2010 Vietnam Genel Istatistik Ofisi 2009 The 2009 vietnam population and housing census completed results 15 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Subat 2021 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi census2019 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Hanoi to scrap its own conditions for residency registration hanoitimes vn Ingilizce 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2021 PDF PricewaterhouseCoopers 10 Kasim 2009 23 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Archived copy PDF 6 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Ocak 2015 21 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi CROP DIVERSIFICATION IN VIET NAM Nguyen van Luat 28 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2017 Hanoi s four key infrastructure projects put into use 5 Ocak 2015 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2017 a b c d e Lincoln Martha 2008 Report from the field street vendors and the informal sector in Hanoi Dialectical Anthropology 32 3 261 265 doi 10 1007 s10624 008 9062 9 JSTOR 29790838 Wertheim Heck Sigrid Raneri Jessica Evelyn Oosterveer Peter 1 Ekim 2019 Food safety and nutrition for low income urbanites exploring a social justice dilemma in consumption policy Environment and Urbanization Ingilizce 31 2 397 420 doi 10 1177 0956247819858019 ISSN 0956 2478 PMC 7340485 2 PMID 32704235 a b c FORBES DEAN 2001 Socio Economic Change and the Planning of Hanoi Built Environment 1978 27 2 68 84 JSTOR 23287513 Turner Shoenberger Sarah Laura June 2011 Street Vendor Livelihoods and Everyday Politics in Hanoi Vietnam The Seeds of a Diverse Economy Urban Studies 49 5 1027 1044 doi 10 1177 0042098011408934 30 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Aralik 2020 Mastercard lists Hanoi HCMC among top 20 Asia Pacific travel destinations VNExpress Ingilizce 22 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2019 Plevin Julia 26 Eylul 2009 Notes on Hanoi Vietnam The Huffington Post 21 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2017 The 25 Most Popular Travel Destinations in the World Business Insider 15 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2016 TripAdvisor s picks World s top 25 destinations CNN 24 Mart 2015 24 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2016 TripAdvisor picks world s top 10 destinations CNN 21 Mart 2016 29 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2016 TNH Hanoi Vietnamca 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2012 Will Chase 2005 Will Chase Arts 7 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2012 VietNamNet Bridge 1 Haziran 2007 29 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2012 Caught the bug yet Restaurants in Hanoi 3 Agustos 2011 18 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2012 Vietnam daki bir yerlesim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz