Halil Ethem Eldem

Halil Ethem Eldem (d. 1861, İstanbul - ö. 17 Kasım 1938), Sadrazam İbrahim Ethem Paşa’nın oğlu, Osman Hamdi Bey'in küçük kardeşidir.

Halil Ethem Eldem
Doğum	Halil Ethem 1861 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Eğitim
Meslek	Öğretmen Tarihçi Siyasetçi
Akraba(lar)	Sadrazam İbrahim Ethem Paşa, Osman Hamdi Bey

Zürih Üniversitesi'nde tabii ilimler, Viyana Poliklinik Yüksek Okulu'nda tabii ilimler ve kimya eğitimi aldı. Basel Üniversitesi'nde felsefe doktorası yapmıştır. Seraskerlik Fabrikalar Nezareti'nde müşavirlik, Genelkurmay Dairesi Tercüme Şubesi'nde mütercimlik, İstanbul Şehremini, Asar-ı Atika Müzeleri Müdürlüğü, Darüşşafaka, Mülkiye Mektebi, Darü’l-Muallimin ve Darülfünun tabiiyye ve jeoloji öğretmenliği, Sanayi-î Nefise Mektebi'nde müdürlük, Tarih-i Osmani Encümeni üyeliği, Maarif Vekaleti Türk Tarih Encümeni üyeliği, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kurucu üyeliği ve asbaşkanlığı, TBMM IV.ve V. Dönem İstanbul milletvekilliği ile IV. ve V. Dönem Kitaplık Encümeni Reisliği yapmıştır. Leibzig ve Bal Darülfünunları fahrî felsefe doktorluğu unvanı sahibidir. Evli ve iki çocuk babasıdır.

Hayatı

Mektup (1909)

İlköğrenimini Kaptan İbrahim Paşa Rüştiyesi’nde orta öğrenimini Berlin’de, yüksek tahsilini ise Zürih, Viyana ve Basel’de tamamladı. Basel Üniversitesi Felsefe Fakültesi’nde doktora yapmış ve 1885’te İstanbul’a dönmüştür. Sırasıyla Bâb-ı Seraskeri Fabrikalar Nezareti, Erkân-ı Harbiye Dairesi, Dârüşşafakati’l-İslâmiye, Mekteb-i Mülkiye, Dârülmuallimin, Dârülfünûn, Âsâr-ı Atîka Müze-i Hümâyunu, İstanbul Şehreminliği, İstanbul Âsâr-ı Atîka Muhipleri Cemiyeti, Âsâr-ı Atîka Encümeni, Târîh-i Osmânî Encümeni, Türk Tarih Kurumu gibi kurum ve kuruluşlarda çalışmıştır. 1 Mart 1931’de emekli olan Halil Bey, aynı yıl içinde İstanbul’dan milletvekili seçilerek iki dönem bu görevi sürdürmüş ve 17 Kasım 1938’de ölmüştür.

Edirnekapı Şehitliği'nde yer alan mezarı.

Halil Bey, Osmanlı döneminin sonları ile Cumhuriyet döneminin başlarında faaliyet göstermiş Türk kültür tarihinin önemli bir şahsiyetidir. Âsârı Atîka Müzesi’nin başında bulunmasından dolayı daha çok ilkçağ eserleriyle ilgilenmiş, fakat bunun yanında Türk-İslam kitâbe ve sikkeleriyle de uğraşmıştır. Nitekim Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası ve Türk Tarih Encümeni Mecmuası’nda yayınlanan makalelerinin birkaçı hariç hepsi kitâbeler hakkındadır. Türk müzeciliğinin gelişmesinde önemli katkıları olan Halil Bey, Anadolu’daki yüzlerce kitâbenin toplanıp yayımlanması, Türk mimari eserlerinin korunması ve ihyâsı konusunda gayret göstermiştir.

Kaynakça

1. ^ ^{a b} "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.