Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Güçlü etkileşim, kuarklar ve gluonlar arasındaki etkileşimdir ve kuantum renk dinamiği kuramı ile betimlenir. Güçlü etkileşim, gluonlar tarafından taşınan ve kuarklar ile antikuarklara, ayrıca gluonların kendilerine etki eden kuvvettir. Gluon, Latince kökenli bir kelime olup, İngilizcedeki Glue kelimesinin köküdür ve yapışkan madde anlamını karşılamaktadır.
Güçlü etkileşim doğrudan temel parçacıklara etki ediyor olmasına rağmen bu kuvvet hadronlar arasındaki nükleer kuvvet olarak da karşımıza çıkar. Güçlü etkileşime giren parçacıkların doğrudan gözlemlenmesinin olanaksız olduğu pek çok serbest kuark gözlemleme çalışmasının başarısızlıkla sonuçlanması sonucu anlaşılmıştır. Sadece hadronların gözlemlenebilmesi görüngüsü asimptotik özgürlük kuramı ile açıklanır.
Tarihçe
1970'li yıllara kadar proton ve nötronların temel parçacıklar olduğu düşünülüyordu ve kuvvetli etkileşim ifadesi bugün nükleer kuvvet olarak bildiğimiz çekirdek içi kuvvetler için kullanılmaktaydı. Gözlemlenen kuvvet aslında kuvvetli etkileşiminin mezon ve baryonlar, yani hadronlar üzerindeki kalıntı etkileri idi. Bu kuvvet atom çekirdeğindeki protonlar arasındaki elektrostatik itme kuvvetini yenerek çekirdeği bir arada tutabilecek kadar güçlü olmalıydı; bu nedenle çekirdek içi etkileşim, güçlü etkileşim olarak adlandırıldı. Kuarkların keşfi ile birlikte bilim adamları kuvvetin protonlara değil, onları oluşturan kuark ve gluonlara etki ettiğini anladılar. Farkın anlaşılmasının ardından eski kavram kalıntı güçlü etkileşim, yeni kavram ise renk kuvveti olarak adlandırıldı.
Ayrıntılar
Parçacık fiziğinde standart modelin bir kısmı olan kuantum renk dinamiği, olarak adlandırılan yerel (ayar) simetri grubu üzerine kurulu bir Abelyen olmayan ayar kuramıdır. Güçlü etkileşimin kuvveti ile belirlenir. Bağlaşım sabiti etkileşen parçacıkların renk yüküne ve aralarındaki mesafenin/etkileşim enerjisinin büyüklüğüne göre değişir. Kuarklar ve gluonlar renk yükü taşıyan ve dolayısıyla güçlü etkileşime girebilen yegane temel parçacıklardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- David J. Griffiths, (1987). Introduction to Elementary Particles. John Wiley & Sons. ISBN 0-471-60386-4 18 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- (1987). Modern Elementary Particle Physics. Perseus Books. ISBN 0-201-11749-5
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Guclu etkilesim kuarklar ve gluonlar arasindaki etkilesimdir ve kuantum renk dinamigi kurami ile betimlenir Guclu etkilesim gluonlar tarafindan tasinan ve kuarklar ile antikuarklara ayrica gluonlarin kendilerine etki eden kuvvettir Gluon Latince kokenli bir kelime olup Ingilizcedeki Glue kelimesinin kokudur ve yapiskan madde anlamini karsilamaktadir Notr bir pionun aracilik ettigi proton notron saciliminin bir diyagrami Guclu etkilesim dogrudan temel parcaciklara etki ediyor olmasina ragmen bu kuvvet hadronlar arasindaki nukleer kuvvet olarak da karsimiza cikar Guclu etkilesime giren parcaciklarin dogrudan gozlemlenmesinin olanaksiz oldugu pek cok serbest kuark gozlemleme calismasinin basarisizlikla sonuclanmasi sonucu anlasilmistir Sadece hadronlarin gozlemlenebilmesi gorungusu asimptotik ozgurluk kurami ile aciklanir Tarihce1970 li yillara kadar proton ve notronlarin temel parcaciklar oldugu dusunuluyordu ve kuvvetli etkilesim ifadesi bugun nukleer kuvvet olarak bildigimiz cekirdek ici kuvvetler icin kullanilmaktaydi Gozlemlenen kuvvet aslinda kuvvetli etkilesiminin mezon ve baryonlar yani hadronlar uzerindeki kalinti etkileri idi Bu kuvvet atom cekirdegindeki protonlar arasindaki elektrostatik itme kuvvetini yenerek cekirdegi bir arada tutabilecek kadar guclu olmaliydi bu nedenle cekirdek ici etkilesim guclu etkilesim olarak adlandirildi Kuarklarin kesfi ile birlikte bilim adamlari kuvvetin protonlara degil onlari olusturan kuark ve gluonlara etki ettigini anladilar Farkin anlasilmasinin ardindan eski kavram kalinti guclu etkilesim yeni kavram ise renk kuvveti olarak adlandirildi AyrintilarParcacik fiziginde standart modelin bir kismi olan kuantum renk dinamigi olarak adlandirilan yerel ayar simetri grubu uzerine kurulu bir Abelyen olmayan ayar kuramidir Guclu etkilesimin kuvveti ile belirlenir Baglasim sabiti etkilesen parcaciklarin renk yukune ve aralarindaki mesafenin etkilesim enerjisinin buyuklugune gore degisir Kuarklar ve gluonlar renk yuku tasiyan ve dolayisiyla guclu etkilesime girebilen yegane temel parcaciklardir Ayrica bakinizZayif etkilesim elektromanyetik etkilesim ve kutlecekim Parcacik fiziginde Standart Model Kuantum alan kurami ve ayar kurami ve Cekirdek fizigiKaynakcaDavid J Griffiths 1987 Introduction to Elementary Particles John Wiley amp Sons ISBN 0 471 60386 4 18 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi 1987 Modern Elementary Particle Physics Perseus Books ISBN 0 201 11749 5