Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Giordano Vitale veya Vitale Giordano (15 Ekim 1633 - 3 Kasım 1711) İtalyan matematikçidir . En çok Saccheri dörtgenleri üzerindeki teoremi ile tanınır. Ayrıca Vitale Giordani, Vitale Giordano da Bitonto ve kısaca Giordano olarak da anılır.
Giordano Vitale | |
|---|---|
 De componendis gravium momentis, 1687 | |
| Doğum | 15 Ekim 1633 Bitonto, İtalya |
| Ölüm | 3 Kasım 1711 (78 yaşında) |
| Milliyet | İtalyan |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik |
| Çalıştığı kurum | Sapienza Üniversitesi |
Hayatı
Giordano, muhtemelen 15 Ekim 1633'te güneydoğu İtalya'daki Bitonto'da doğdu. Bir ergen olarak şehrini terk etti (ya da terk etmek zorunda kaldı) ve maceralı bir gençliğin ardından (kendisine tembel dediği için kayınbiraderini öldürmek de dahil) Papalık ordusunda asker oldu. Bu maceralar sırasında Clavius'un Aritmetica prattica'sını ilk matematik kitabı olarak okudu. Yirmi sekiz yaşında Roma'da yaşarken kendini matematiğe adamaya karar verdi. Çalıştığı en önemli kitap Commandino'nun İtalyanca tercümesi Öklid'in Elementleri idi.
Roma'da ünlü matematikçiler Giovanni Borelli ve arkadaşları olan Michelangelo Ricci ile tanıştı. Roma'daki son kalışı sırasında eski İsveç eski Kraliçesi Christina tarafından bir yıl boyunca matematikçi olarak işe alındı. XIV. Louis tarafından kurulmasından bir yıl sonra 1667'de Roma'daki Fransız Akademisi'nde matematik öğretim görevlisi oldu ve 1685'te Roma'nın prestijli Sapienza Üniversitesi'nde matematik kürsüsünü kazandı. Vincenzo Viviani'nin arkadaşı Giordano, Leibniz ile Roma'da 1689-90 İtalya üzerinden yaptığı yolculuk sırasında Roma'da kaldığı sırada tanışmıştır. Leibniz'e Euclide resttituto adlı kitabının ikinci baskısının bir kopyasını verdi. Giordano 3 Kasım 1711'de öldü ve Roma'daki Damaso bazilikasına gömüldü.
Çalışması
Giordano bugünlerde en çok, 1668 tarihli Euclide restuto (Borelli'nin 1658 tarihli Euclides Restitutus'undan adını alan) kitabında kanıtladığı Saccheri dörtgenleri üzerine bir teoremi ile tanınmaktadır.
Borelli'nin (paralel postulat) ispatını incelerken Giordano, bunun düz bir çizgiden her yerde eşit uzaklıkta olan bir çizginin kendisinin düz olduğu varsayımına bağlı olduğuna dikkat çekti. Bu da, 1574 tarihli Euclid Yorumu'ndaki varsayımının kanıtı hatalı olan Clavius'tan kaynaklanmaktadır. Giordano, Clavius'ta bulduğu ve şimdi Saccheri dörtgeni olarak adlandırılan bir figürü kullanarak, varsayımın kendi kanıtını bulmaya çalıştı ve bunu kanıtladı:
- ABCD bir Saccheri dörtgeniyse (A ve B açıları dik açılar, AD ve BC kenarları eşit) ve HK, DC'den AB'ye herhangi bir dik ise, o zaman
- (i) C ve D'deki açılar eşittir ve
- (ii) ayrıca HK, AD'ye eşitse, o zaman C ve D açıları dik açılardır ve DC, AB'den eşit uzaklıktadır.
İlginç olan ikinci kısımdır (ilk kısım 11. yüzyılda Ömer Hayyam tarafından zaten ispatlanmıştı), bu şu şekilde yeniden ifade edilebilir:
- Bir CD doğrusunun 3 noktası AB doğrusuna eşit uzaklıktaysa, tüm noktalar eşit uzaklıktadır.
600 yıldır (paralel varsayımı) anlamada ilk gerçek ilerleme budur.
Yayınları
Giordano'nun yayınlanmış çalışmaları şunları içerir:
- Lexicon mathematicum astronomicum geometricum (1. baskı 1668, Paris. 2. baskı, eklemeler 1690, Roma)
- Euclide restituto, ovvero gli antichi elementi geometrici ristaurati e facilitati da Vitale Giordano da Bitonto. Libri XV. ("Öklid Restore Edildi veya Giordano Vitale tarafından yeniden inşa edilen ve kolaylaştırılan antik geometrik unsurlar, 15 Kitap"), (1. baskı 1680, Roma. 2. baskı, 1686, Roma)
- Fundamentum doctrinae motus grauium et comparatio momentorum grauis in planis seiunctis ad grauitationes (1689, Roma)
Kaynakça
- ^ [T. L. Heath (1908), "The Thirteen Books of Euclid's Elements, Vol. 1", p.194, University Press, Cambridge]
- ^ [George Bruce Halsted (1920), translator's preface to Saccheri's "Euclides Vindicatus", p.ix, The Open Court Publishing Company, Chicago]
- ^ [Roberto Bonola (1912), "Non-Euclidean Geometry", p.15, The Open Court Publishing Company, Chicago]
- ^ [George Edward Martin (1998), "The Foundations of Geometry and the Non-Euclidean Plane", p.272, Springer]
Konuyla ilgili yayınlar
- M. Teresa Borgato, manoscritti non pubblicati di Vitale Giordano, corrispondente di Leibniz.
- Leibniz Tradition und Aktualitat V. Internationaler Leibniz-Kongress, unter der Schirmherrschaft des Niedersachsischen Ministerprasidenten Dr. Ernst Albrecht, Vortrage Hannover 14 – 19 Kasım 1988.
- Francisco Tampoia, Vitale Giordano, Un matematico bitontino nella Roma barocca, Arming Publisher Rome 2005.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Giordano Vitale (mathematician) ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Roberto Bonola (1912) Non-Euclidean Geometry, Open Court, Chicago. English translation by H. S. Carslaw.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Giordano Vitale veya Vitale Giordano 15 Ekim 1633 3 Kasim 1711 Italyan matematikcidir En cok Saccheri dortgenleri uzerindeki teoremi ile taninir Ayrica Vitale Giordani Vitale Giordano da Bitonto ve kisaca Giordano olarak da anilir Giordano VitaleDe componendis gravium momentis 1687Dogum15 Ekim 1633 1633 10 15 Bitonto ItalyaOlum3 Kasim 1711 78 yasinda MilliyetItalyanKariyeriDaliMatematikCalistigi kurumSapienza UniversitesiHayatiGiordano muhtemelen 15 Ekim 1633 te guneydogu Italya daki Bitonto da dogdu Bir ergen olarak sehrini terk etti ya da terk etmek zorunda kaldi ve macerali bir gencligin ardindan kendisine tembel dedigi icin kayinbiraderini oldurmek de dahil Papalik ordusunda asker oldu Bu maceralar sirasinda Clavius un Aritmetica prattica sini ilk matematik kitabi olarak okudu Yirmi sekiz yasinda Roma da yasarken kendini matematige adamaya karar verdi Calistigi en onemli kitap Commandino nun Italyanca tercumesi Oklid in Elementleri idi Roma da unlu matematikciler Giovanni Borelli ve arkadaslari olan Michelangelo Ricci ile tanisti Roma daki son kalisi sirasinda eski Isvec eski Kralicesi Christina tarafindan bir yil boyunca matematikci olarak ise alindi XIV Louis tarafindan kurulmasindan bir yil sonra 1667 de Roma daki Fransiz Akademisi nde matematik ogretim gorevlisi oldu ve 1685 te Roma nin prestijli Sapienza Universitesi nde matematik kursusunu kazandi Vincenzo Viviani nin arkadasi Giordano Leibniz ile Roma da 1689 90 Italya uzerinden yaptigi yolculuk sirasinda Roma da kaldigi sirada tanismistir Leibniz e Euclide resttituto adli kitabinin ikinci baskisinin bir kopyasini verdi Giordano 3 Kasim 1711 de oldu ve Roma daki Damaso bazilikasina gomuldu CalismasiGiordano nun bir dogruya esit uzakliktaki noktalarin geometrik yerinin kendisinin bir dogru oldugunu kanitlama girisimiGiordano teoremi Giordano bugunlerde en cok 1668 tarihli Euclide restuto Borelli nin 1658 tarihli Euclides Restitutus undan adini alan kitabinda kanitladigi Saccheri dortgenleri uzerine bir teoremi ile taninmaktadir Borelli nin paralel postulat ispatini incelerken Giordano bunun duz bir cizgiden her yerde esit uzaklikta olan bir cizginin kendisinin duz oldugu varsayimina bagli olduguna dikkat cekti Bu da 1574 tarihli Euclid Yorumu ndaki varsayiminin kaniti hatali olan Clavius tan kaynaklanmaktadir Giordano Clavius ta buldugu ve simdi Saccheri dortgeni olarak adlandirilan bir figuru kullanarak varsayimin kendi kanitini bulmaya calisti ve bunu kanitladi ABCD bir Saccheri dortgeniyse A ve B acilari dik acilar AD ve BC kenarlari esit ve HK DC den AB ye herhangi bir dik ise o zaman i C ve D deki acilar esittir ve ii ayrica HK AD ye esitse o zaman C ve D acilari dik acilardir ve DC AB den esit uzakliktadir Ilginc olan ikinci kisimdir ilk kisim 11 yuzyilda Omer Hayyam tarafindan zaten ispatlanmisti bu su sekilde yeniden ifade edilebilir Bir CD dogrusunun 3 noktasi AB dogrusuna esit uzakliktaysa tum noktalar esit uzakliktadir 600 yildir paralel varsayimi anlamada ilk gercek ilerleme budur YayinlariGiordano nun yayinlanmis calismalari sunlari icerir Lexicon mathematicum astronomicum geometricum 1 baski 1668 Paris 2 baski eklemeler 1690 Roma Euclide restituto ovvero gli antichi elementi geometrici ristaurati e facilitati da Vitale Giordano da Bitonto Libri XV Oklid Restore Edildi veya Giordano Vitale tarafindan yeniden insa edilen ve kolaylastirilan antik geometrik unsurlar 15 Kitap 1 baski 1680 Roma 2 baski 1686 Roma Fundamentum doctrinae motus grauium et comparatio momentorum grauis in planis seiunctis ad grauitationes 1689 Roma Kaynakca T L Heath 1908 The Thirteen Books of Euclid s Elements Vol 1 p 194 University Press Cambridge George Bruce Halsted 1920 translator s preface to Saccheri s Euclides Vindicatus p ix The Open Court Publishing Company Chicago Roberto Bonola 1912 Non Euclidean Geometry p 15 The Open Court Publishing Company Chicago George Edward Martin 1998 The Foundations of Geometry and the Non Euclidean Plane p 272 Springer Konuyla ilgili yayinlarM Teresa Borgato manoscritti non pubblicati di Vitale Giordano corrispondente di Leibniz Leibniz Tradition und Aktualitat V Internationaler Leibniz Kongress unter der Schirmherrschaft des Niedersachsischen Ministerprasidenten Dr Ernst Albrecht Vortrage Hannover 14 19 Kasim 1988 Francisco Tampoia Vitale Giordano Un matematico bitontino nella Roma barocca Arming Publisher Rome 2005 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Giordano Vitale mathematician ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Roberto Bonola 1912 Non Euclidean Geometry Open Court Chicago English translation by H S Carslaw