Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Gelecek zaman, dilbilgisinde şu andan sonraki bir zamanda gerçekleşen bir olayı veya durumu anlatan yapısıdır.
Fiil cümlelerinde
Türkçede gelecek zaman kipi fiil sonuna büyük ünlü uyumuna uyacak şekilde eklenen -ecek ve -acak ekleri ile oluşturulur. Ünsüzden sonra ek doğrudan gelirken, ünlü ile biten eylemlere eklenmeden önce yardımcı ünsüz gelir.
- yaz-acak (ünsüz ile biten fiil)
- oku-y-acak (ünlü ile biten fiil)
Türkçede farklı şahıslara göre basit gelecek zaman, çeşitli örneklerle aşağıda gösterilmiştir:
| Kişi | git- | gel- | ara- |
|---|---|---|---|
| 1. tekil kişi (ben) | gid-eceğ-im | gel-eceğ-im | ara-y-acağ-ım |
| 2. tekil kişi (sen) | gid-ecek-sin | gel-ecek-sin | ara-y-acak-sın |
| 3. tekil kişi (o) | gid-ecek | gel-ecek | ara-y-acak |
| 1. çoğul kişi (biz) | gid-eceğ-iz | gel-eceğ-iz | ara-y-acağ-ız |
| 2. çoğul kişi (siz) | gid-ecek-siniz | gel-ecek-siniz | ara-y-acak-sınız |
| 3. çoğul kişi (onlar) | gid-ecek-ler | gel-ecek-ler | ara-y-acak-lar |
İsim cümlelerinde
İsim cümlelerinin gelecek zaman hâli yoktur. Farklı zamanlardaki isim cümleleri, "olmak" fiili eklenerek gelecek zamana dönüştürülür. Olmak fiili eklendiğinde cümle fiil cümlesine dönüşür:
- Bugün hava çok güzel. (geniş zamanlı isim cümlesi)
- Yarın hava çok güzel olacak. (gelecek zamanlı fiil cümlesi)
Gelecek zamanda süreklilik
Gelecek zamanda süreklilik, şimdiki zaman kipi (-iyor) ve gelecek zaman kipi eklerinin bir arada kullanılması ile gerçekleştirilir:
- Yarın bu saatlerde Ankara'ya doğru uçuyor olacağım.
Diğer dil ve lehçelerde
Hakaniye lehçesinde
Karahanlı Türkçesine veya Türkçenin Karahanlı dönemine verilen isim olan Hakaniye Lehçesi'nde gelecek zaman çekiminin -ġa; -ge, -ġay; -gey ve -ġu; -gü ekleri ile yapıldığını göre biliriz. ol yag korgay; ol ewge bargay; ol manga kelgey;barġay men ve katıġlanġa men gibi asıl kelimeye yapılan ekler Çiğil, Yağma, , , yukarı Çin'e kadar Uygur dillerinde bir kuraldır.
Eski Türkçede sıkça kullanılan -daçı; -deçi, -taçı; -teçi ekinin ise Hakaniye Lehçesi'nde çok az kullanılmıştır.
Hakaniye Lehçesi'nde "yakın gelecek zaman" şeklinde ikinci bir gelecek zaman -ġalır; -gelir, -galur; -gelür gibi eklerden söz edilmektedir.
Böyle eklerin örnekleri şöyledir:
alġalır,atġalır,köngelir,yetgelür,barġalır men... gibi.
Azericede
Gələcək zaman
Azericede gelecek zaman tablosu (-(y)acaq-, -(y)əcək- Gelecek Zaman Eki + Kişi Ekleri) böyledir:
| Gelecek Zaman | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Olumlu | Olumsuz | ||||||
| gələcəyəm | geleceğim | oxuyacağam | okuyacağım | gəlməyəcəyəm | gelmeyeceğim | oxumayacağam | okumayacağım |
| gələcəksən | geleceksin | oxuyacaqsan | okuyacaksın | gəlməyəcəksən | gelmeyeceksin | oxumayacaqsan | okumayacaksın |
| gələcək(dir) | gelecek(tir) | oxuyacaq(dır) | okuyacak(tır) | gəlməyəcək(dir) | gelmeyecek(tir) | oxumayacaq(dır) | okumayacak(tır) |
| gələcəyik | geleceğiz | oxuyacağıq | okuyacağız | gəlməyəcəyik | gelmeyeceğiz | oxumayacağıq | okumayacağız |
| gələcəksiniz | geleceksiniz | oxuyacaqsınız | okuyacaksınız | gəlməyəcəksiniz | gelmeyeceksiniz | oxumayacaqsınız | okumayacaksınız |
| gələcəklər | gelecekler | oxuyacaqlar | okuyacaklar | gəlməyəcəklər | gelmeyecekler | oxumayacaqlar | okumayacaklar |
Türkmencede
Türkmence gelecek zamanda şahıslara göre fiil çekimi yoktur. Gelecek zaman yerine zamirler kullanılır.
| Gelecek Zaman | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Olumlu | Olumsuz | ||||||
| men geljek | geleceğim | men okajak | okuyacağım | men geljek däl | gelmeyeceğim | men okajak däl | okumayacağım |
| sen geljek | geleceksin | sen okajak | okuyacaksın | sen geljek däl | gelmeyeceksin | sen okajak däl | okumayacaksın |
| ol geljek | gelecek | ol okajak | okuyacak | ol geljek däl | gelmeyecek | ol okajak däl | okumayacak |
| biz geljek | geleceğiz | biz okajak | okuyacağız | biz geljek däl | gelmeyeceğiz | biz okajak däl | okumayacağız |
| siz geljek | geleceksiniz | siz okajak | okuyacaksınız | siz geljek däl | gelmeyeceksiniz | siz okajak däl | okumayacaksınız |
| olar geljek | gelecekler | olar okajak | okuyacaklar | olar geljek däl | gelmeyecekler | olar okajak däl | okumayacaklar |
Özbekçede
Kelasi Zamon
| Olumlu | Olumsuz | ||
|---|---|---|---|
| Özbekçe | Türkçe | Özbekçe | Türkçe |
| kelaman | geleceğim | kelmayman | gelmeyeceğim |
| kelasan | geleceksin | kelmaysan | gelmeyeceksin |
| keladi | gelecek | kelmaydi | gelmeyecek |
| kelamiz | geleceğiz | kelmaymiz | gelmeyeceğiz |
| kelasiz | geleceksiniz | kelmaysiz | gelmeyeceksiniz |
| keladilar | gelecekler | kelmaydilar | gelmeyecekler |
Ulahçada
Balkanlar'da konuşulan doğu Romen dili olan Ulahçada gelecek zaman, "va" (düslemek) yardımcı değişmeyen cüzü ve dilek kipi kullanarak, aynen eski Rumencedeki gibi oluşturuluyor.
| Ulahça | Rumence (eski) | Türkçe |
|---|---|---|
| va s-cãntu | va să cânt | şarkı söyleyeceğim |
| va s-cãntsã | va să cânţi | şarkı söyleyeceksin |
| va s-cãntã | va să cânte | şarkı söyleyecek |
| va s-cãntãm | va să cântăm | şarkı söyleyeceğiz |
| va s-cãntats | va să cântaţi | şarkı söyleyeceksiniz |
| va s-cãntã | va să cânte | şarkı söyleyecekler |
Litvanyacada
Gelecekte gerçekleşecek olayları anlatmaya yarayan zamandır. Göreceli olarak kolay bir yapılışı vardır:
- Mastar eki -ti atılır,
- Gelecek zaman son eki -s- eklenir,
- Son olarak, uygun sonlandırma yapılır.
| dirbti = çalışmak | norėti = istemek | skaityti = okumak | |
|---|---|---|---|
| Ben | dirbsiu | norėsiu | skaitysiu |
| Sen | dirbsi | norėsi | skaitysi |
| O | dirbs | norės | skaitys |
| Biz | dirbsime | norėsime | skaitysime |
| Siz | dirbsite | norėsite | skaitysite |
| Onlar | dirbs | norės | skaitys |
- dirbsiu = 'Çalışacağım', norėsi = 'İsteyeceksin', skaitysime = 'Okuyacağız'
Kaynakça
- ^ Comrie, Bernard, Tense, Cambridge Univ. Press, 1985.
- ^ Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayını, İstanbul, 2002
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt II, sayfa 66.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt III, sayfa 236.
- ^ Kutadgu Bilig - 541
- ^ Hacıeminoğlu, 1996: sayfa 187.
- ^ Ercilasun, 1984: sayfa 126, 129.
- ^ Hacıeminoğlu, 1996: sayfa 188.
- ^ Ercilasun, 1984: sayfa 133-135.
- ^ Kutadgu Bilig - 116-11.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt II, sayfa 20-23
- ^ Kutadgu Bilig - 5976
- ^ Kutadgu Bilig - A, 176-7.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt II, sayfa 67-1
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gelecek zaman dilbilgisinde su andan sonraki bir zamanda gerceklesen bir olayi veya durumu anlatan yapisidir Grafikte yatay cizgi zamani carpi isareti gelecekte gerceklesmis olay veya durumu sembolize eder Fiil cumlelerindeTurkcede gelecek zaman kipi fiil sonuna buyuk unlu uyumuna uyacak sekilde eklenen ecek ve acak ekleri ile olusturulur Unsuzden sonra ek dogrudan gelirken unlu ile biten eylemlere eklenmeden once yardimci unsuz gelir yaz acak unsuz ile biten fiil oku y acak unlu ile biten fiil Turkcede farkli sahislara gore basit gelecek zaman cesitli orneklerle asagida gosterilmistir Kisi git gel ara 1 tekil kisi ben gid eceg im gel eceg im ara y acag im2 tekil kisi sen gid ecek sin gel ecek sin ara y acak sin3 tekil kisi o gid ecek gel ecek ara y acak1 cogul kisi biz gid eceg iz gel eceg iz ara y acag iz2 cogul kisi siz gid ecek siniz gel ecek siniz ara y acak siniz3 cogul kisi onlar gid ecek ler gel ecek ler ara y acak larIsim cumlelerindeIsim cumlelerinin gelecek zaman hali yoktur Farkli zamanlardaki isim cumleleri olmak fiili eklenerek gelecek zamana donusturulur Olmak fiili eklendiginde cumle fiil cumlesine donusur Bugun hava cok guzel genis zamanli isim cumlesi Yarin hava cok guzel olacak gelecek zamanli fiil cumlesi Gelecek zamanda sureklilikGelecek zamanda sureklilik simdiki zaman kipi iyor ve gelecek zaman kipi eklerinin bir arada kullanilmasi ile gerceklestirilir Yarin bu saatlerde Ankara ya dogru ucuyor olacagim Diger dil ve lehcelerdeHakaniye lehcesinde Karahanli Turkcesine veya Turkcenin Karahanli donemine verilen isim olan Hakaniye Lehcesi nde gelecek zaman cekiminin ġa ge ġay gey ve ġu gu ekleri ile yapildigini gore biliriz ol yag korgay ol ewge bargay ol manga kelgey barġay men ve katiġlanġa men gibi asil kelimeye yapilan ekler Cigil Yagma yukari Cin e kadar Uygur dillerinde bir kuraldir Eski Turkcede sikca kullanilan daci deci taci teci ekinin ise Hakaniye Lehcesi nde cok az kullanilmistir Hakaniye Lehcesi nde yakin gelecek zaman seklinde ikinci bir gelecek zaman ġalir gelir galur gelur gibi eklerden soz edilmektedir Boyle eklerin ornekleri soyledir alġalir atġalir kongelir yetgelur barġalir men gibi Azericede Gelecek zaman Azericede gelecek zaman tablosu y acaq y ecek Gelecek Zaman Eki Kisi Ekleri boyledir Gelecek ZamanOlumlu Olumsuzgeleceyem gelecegim oxuyacagam okuyacagim gelmeyeceyem gelmeyecegim oxumayacagam okumayacagimgeleceksen geleceksin oxuyacaqsan okuyacaksin gelmeyeceksen gelmeyeceksin oxumayacaqsan okumayacaksingelecek dir gelecek tir oxuyacaq dir okuyacak tir gelmeyecek dir gelmeyecek tir oxumayacaq dir okumayacak tir geleceyik gelecegiz oxuyacagiq okuyacagiz gelmeyeceyik gelmeyecegiz oxumayacagiq okumayacagizgeleceksiniz geleceksiniz oxuyacaqsiniz okuyacaksiniz gelmeyeceksiniz gelmeyeceksiniz oxumayacaqsiniz okumayacaksinizgelecekler gelecekler oxuyacaqlar okuyacaklar gelmeyecekler gelmeyecekler oxumayacaqlar okumayacaklarTurkmencede Turkmence gelecek zamanda sahislara gore fiil cekimi yoktur Gelecek zaman yerine zamirler kullanilir Gelecek ZamanOlumlu Olumsuzmen geljek gelecegim men okajak okuyacagim men geljek dal gelmeyecegim men okajak dal okumayacagimsen geljek geleceksin sen okajak okuyacaksin sen geljek dal gelmeyeceksin sen okajak dal okumayacaksinol geljek gelecek ol okajak okuyacak ol geljek dal gelmeyecek ol okajak dal okumayacakbiz geljek gelecegiz biz okajak okuyacagiz biz geljek dal gelmeyecegiz biz okajak dal okumayacagizsiz geljek geleceksiniz siz okajak okuyacaksiniz siz geljek dal gelmeyeceksiniz siz okajak dal okumayacaksinizolar geljek gelecekler olar okajak okuyacaklar olar geljek dal gelmeyecekler olar okajak dal okumayacaklarOzbekcede Kelasi Zamon OlumluOlumsuzOzbekce Turkce Ozbekce Turkcekelaman gelecegim kelmayman gelmeyecegimkelasan geleceksin kelmaysan gelmeyeceksinkeladi gelecek kelmaydi gelmeyecekkelamiz gelecegiz kelmaymiz gelmeyecegizkelasiz geleceksiniz kelmaysiz gelmeyeceksinizkeladilar gelecekler kelmaydilar gelmeyeceklerUlahcada Balkanlar da konusulan dogu Romen dili olan Ulahcada gelecek zaman va duslemek yardimci degismeyen cuzu ve dilek kipi kullanarak aynen eski Rumencedeki gibi olusturuluyor Ulahca Rumence eski Turkceva s cantu va să cant sarki soyleyecegimva s cantsa va să canţi sarki soyleyeceksinva s canta va să cante sarki soyleyecekva s cantam va să cantăm sarki soyleyecegizva s cantats va să cantaţi sarki soyleyeceksinizva s canta va să cante sarki soyleyeceklerLitvanyacada Gelecekte gerceklesecek olaylari anlatmaya yarayan zamandir Goreceli olarak kolay bir yapilisi vardir Mastar eki ti atilir Gelecek zaman son eki s eklenir Son olarak uygun sonlandirma yapilir dirbti calismak noreti istemek skaityti okumakBen dirbsiu noresiu skaitysiuSen dirbsi noresi skaitysiO dirbs nores skaitysBiz dirbsime noresime skaitysimeSiz dirbsite noresite skaitysiteOnlar dirbs nores skaitysdirbsiu Calisacagim noresi Isteyeceksin skaitysime Okuyacagiz Kaynakca Comrie Bernard Tense Cambridge Univ Press 1985 Prof Dr Muharrem Ergin Turk Dil Bilgisi Bayrak Yayini Istanbul 2002 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt II sayfa 66 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt III sayfa 236 Kutadgu Bilig 541 Hacieminoglu 1996 sayfa 187 Ercilasun 1984 sayfa 126 129 Hacieminoglu 1996 sayfa 188 Ercilasun 1984 sayfa 133 135 Kutadgu Bilig 116 11 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt II sayfa 20 23 Kutadgu Bilig 5976 Kutadgu Bilig A 176 7 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt II sayfa 67 1Dis baglantilar