Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Fren, bir cismin hareketini durdurmak veya hızını azaltmak için kullanılan aygıt. Frenlerin çoğu döner mekanik parçalar üzerinde etki yaparak mekanik, hidrodinamik ya da elektriksel yolla kinetik enerji soğururlar.
En yaygın fren türü olan mekanik frenlerde kinetik enerji ısıya dönüştürülerek yok edilir. Bu düzeneklerde sabit bir sürtünme elemanı, hidrolik ya da pnömatik yolla döner bir kampana ya da diske bastırılarak sürtünme oluşturulur. Kampanalı (tamburlu) frenlerin sürtünme elemanları, bir yüzü içbükey papuçlardır; disk frenlerinde ise yastıklardan ya da halka biçiminde kelepçelerden yararlanılır. Bu elemanlar organik maddelerden, metalden ya da seramikten yapılabilir; çoğunlukla da asbest kullanılır. E = ½m·v2 bağıntısı sebebiyle cisimlerin kinetik enerjisinin hızının karesiyle orantılı olarak artması yüzünden yüksek hızlarda daha güçlü frenlere gereksinim duyulur.
Tekli frenler, sert bir bağlantı elemanı yoluyla mekanik olarak çalıştırılabilir, ama örneğin bir otomobilde olduğu gibi tek bir merkezden birkaç fren birden harekete geçirilecekse, bütün tekerleklerde eşit frenleme etkisi elde etmek zordur; bu nedenle bütün frenlere aynı yağ basıncıyla etki eden hidrolik kumanda sistemi kullanılır. Demiryolu vagonlarının frenlerinde, doğrudan tekerleklerin çevresine çembersel olarak basan ve sıkıştırılmış havayla çalışan dökme demir papuçlar kullanılır.
Hidrodinamik (akışkanlı) frenin bir rotoru (dönen elemanı), bir de stratoru (duran elemanı) vardır, bunlar hidrolik kavramadaki kanatlı çark ile türbine benzetilebilir. Bu frenlerde harekete karşı direnç, sıvının (çoğunlukla su) rotordaki bir dizi cepten stratordaki ceplere doğru dolanımı ve akışkan sürtünmesiyle oluşturulur. Dönmeye karşı direnç, yani frenleme gücü, rotorun hızına bağlı olduğundan hidrodinamik frenler dönen bir elemanı tamamen durduramazlar; ama sıvı yeterince soğutulabilirse büyük miktarda kinetik enerji yok edilebilir. Hidrolik frenler özellikle dağlık bölgelerde çalışan ağır kamyonlarda oldukça kullanıklıdır.
Tipler
Frenler genellikle sürtünmeli veya elektromanyetik olarak sınıflandırılır.
Sürtünmeli frenler
FAD: Ön fren diski
FPD: Arka fren diski
FPT: Arka fren kampanası
CF: Fren pedalı
SF: servo fren
PF: Fren pompası
SLF: Fren yağ kabı
RF: Bölücü frenleme
FS: Park freni
Sürtünmeli frenler en yaygın kullanılandır ve bunlar aşınma yüzeyi olarak "pabuç" veya "balata"'sı olan ve akışkanın sürtünmesini kullanan paraşüt örneğinde olduğu gibi hidrodinamik frenler olarak ikiye ayrılır.
"Sürtünmeli fren" balata/pabuç frenleri ifade etmek için kullanılır. Hidrodinamik frenlerde sürtünme kullanılmasına rağmen pratikte sürtünmeden bahsedilmez. Sürtünmeli frenler sabit balatalı ve dönen aşınma yüzeyli cihazlardır.
Dönen kampananın dışına band kayışla sürtünme ile fren kuvveti uygulayan "band fren"'ler, kampananın içinden sürtünme kuvveti uygulayan ve içten genişleyen pabuçlu ve dönen kampanalı "kampana fren" ve dönen bir diski sıkıştıran fren pabuçlu "disk fren" en çok görülen fren tasarımlarıdır.
Daha az kullanılan başka frenler de vardır. Örneğin, PCC troley frenlerinde, elektromıknatıs ile raya kenetlenen düz bir pabuç vardır; Murphy freni dönen tamburu sıkıştırır ve Ausco Lambert disk frenindeyse disk yüzeyleri arasına oturan ve yanal olarak genişleyen pabuçları olan içi boş disk vardır.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fren bir cismin hareketini durdurmak veya hizini azaltmak icin kullanilan aygit Frenlerin cogu doner mekanik parcalar uzerinde etki yaparak mekanik hidrodinamik ya da elektriksel yolla kinetik enerji sogururlar Bir motosikletin disk freni En yaygin fren turu olan mekanik frenlerde kinetik enerji isiya donusturulerek yok edilir Bu duzeneklerde sabit bir surtunme elemani hidrolik ya da pnomatik yolla doner bir kampana ya da diske bastirilarak surtunme olusturulur Kampanali tamburlu frenlerin surtunme elemanlari bir yuzu icbukey papuclardir disk frenlerinde ise yastiklardan ya da halka biciminde kelepcelerden yararlanilir Bu elemanlar organik maddelerden metalden ya da seramikten yapilabilir cogunlukla da asbest kullanilir E m v2 bagintisi sebebiyle cisimlerin kinetik enerjisinin hizinin karesiyle orantili olarak artmasi yuzunden yuksek hizlarda daha guclu frenlere gereksinim duyulur Tekli frenler sert bir baglanti elemani yoluyla mekanik olarak calistirilabilir ama ornegin bir otomobilde oldugu gibi tek bir merkezden birkac fren birden harekete gecirilecekse butun tekerleklerde esit frenleme etkisi elde etmek zordur bu nedenle butun frenlere ayni yag basinciyla etki eden hidrolik kumanda sistemi kullanilir Demiryolu vagonlarinin frenlerinde dogrudan tekerleklerin cevresine cembersel olarak basan ve sikistirilmis havayla calisan dokme demir papuclar kullanilir Hidrodinamik akiskanli frenin bir rotoru donen elemani bir de stratoru duran elemani vardir bunlar hidrolik kavramadaki kanatli cark ile turbine benzetilebilir Bu frenlerde harekete karsi direnc sivinin cogunlukla su rotordaki bir dizi cepten stratordaki ceplere dogru dolanimi ve akiskan surtunmesiyle olusturulur Donmeye karsi direnc yani frenleme gucu rotorun hizina bagli oldugundan hidrodinamik frenler donen bir elemani tamamen durduramazlar ama sivi yeterince sogutulabilirse buyuk miktarda kinetik enerji yok edilebilir Hidrolik frenler ozellikle daglik bolgelerde calisan agir kamyonlarda oldukca kullaniklidir TiplerBir kampanali frenin yapisiTek eksenli yandan cekmeli bisiklet freni Frenler genellikle surtunmeli veya elektromanyetik olarak siniflandirilir Surtunmeli frenler Arabalarin tipik fren sistemi FAD On fren diski FPD Arka fren diski FPT Arka fren kampanasi CF Fren pedali SF servo fren PF Fren pompasi SLF Fren yag kabi RF Bolucu frenleme FS Park freni Surtunmeli frenler en yaygin kullanilandir ve bunlar asinma yuzeyi olarak pabuc veya balata si olan ve akiskanin surtunmesini kullanan parasut orneginde oldugu gibi hidrodinamik frenler olarak ikiye ayrilir Surtunmeli fren balata pabuc frenleri ifade etmek icin kullanilir Hidrodinamik frenlerde surtunme kullanilmasina ragmen pratikte surtunmeden bahsedilmez Surtunmeli frenler sabit balatali ve donen asinma yuzeyli cihazlardir Donen kampananin disina band kayisla surtunme ile fren kuvveti uygulayan band fren ler kampananin icinden surtunme kuvveti uygulayan ve icten genisleyen pabuclu ve donen kampanali kampana fren ve donen bir diski sikistiran fren pabuclu disk fren en cok gorulen fren tasarimlaridir Daha az kullanilan baska frenler de vardir Ornegin PCC troley frenlerinde elektromiknatis ile raya kenetlenen duz bir pabuc vardir Murphy freni donen tamburu sikistirir ve Ausco Lambert disk frenindeyse disk yuzeyleri arasina oturan ve yanal olarak genisleyen pabuclari olan ici bos disk vardir Ayrica bakinizFren sistemi Havali fren sistemi Hiz kesici