Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Elazığ ağzı (veya Harput ağzı), Türkiye Türkçesi ağızlarının doğu grubunda yer almaktadır. Kullanılan kelime ve telaffuzlar temelini, şu anki Elazığ ili sınırları içerisinde bulunan tarihi Harput'tan alır.
Kelimelerin Bazı Telaffuzları
Elâzığ ağzı telaffuzlarına genellikle -yor eki atılır.
- 1. tekilde (ben) kelimenin sonuna -im eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -um kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidim' şeklinde telafuz edilir.
- 2. tekilde (sen) kelimenin sonuna -isin eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -sun kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidisin' şeklinde telafuz edilir.
- 3. tekilde (o) kelimenin sonuna -i eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidi' şeklinde telafuz edilir.
- 1. çoğulda (biz) kelimenin sonuna -ik eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -uz kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidik' şeklinde telafuz edilir.
- 2. çoğulda (siz) kelimenin sonuna -isiz eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -sun -uz kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidisiz' şeklinde telafuz edilir.
- 3. çoğulda (onlar) kelimenin sonuna -iler eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -lar kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidiler' şeklinde telafuz edilir.
Kelimelerin çoğunda 'k' harfi değiştirilerek 'g' şeklinde telaffuz edilir.
Bazı Kelimelerin Elâzığ ağzı Karşılığı
Günlük hayatta kullandığımız bazı kelimelerin Elâzığ ağzı karşılığı şöyledir:
| Söylenen Kelime | Kelimelerin Karşılığı |
|---|---|
| Ayancah | Merdiven |
| Ayınmah | Uyanmak, kendine gelmek. Fark etmek, sezmek. Bir zarara uğrayacağını anlayıp önlemek |
| Baboş | Yiğit, delikanlı,çocuk ve gençlere sevgi ifade eden hitap. |
| Basduh | Pestil, Üzüm ya da Dut şırasından yapılır. Erik ezmesindende yapıldığı olur. Bağ-nişe-erük basduğu gibi isimlere ayrılır. |
| Bıldır | Geçen Yıl. |
| Bibi | Hala |
| Cısdıbıldah | Çırıl çıplak. |
| Cıncıh | Temiz, çok temiz. |
| Çağa | Çocuk |
| Çağam | Yavrum, çocuğum. |
| Çüt | Çift, iki kişi beraber. |
| Densüz | Akınsız, izansız, münasebetsiz. |
| Devresü | Ertesi. |
| Diyesin | Acaba. |
| Diyeze/Eze | Teyze |
| Dönbek | Darbuka |
| Dutunu | Dut'un çukur taş içinde dövülüp un haline getirilmiş hali. |
| Enselemek | Kovalamak. |
| Erçel | Yaramaz, huysuz çocuk. |
| Erişte | Makarna gibi kesilip, çorbası yapılan kurutulmuş hamur. |
| Eşgere | Aşikar, açık. |
| Evermek | Evlendirmek. |
| Eyreti | İyreti, emanet. |
| Farşımalamat | Gizli yapılan bir işin açığa çıkması. Rezil olmak. |
| Gakgo | Ağabey, büyük kardeş. |
| Gakgoş | Abi, kardeş anlamında hitap. |
| Garnağıssi | Karın ağrısı (Beddua) |
| Garış | Beddu'a. Garış vermek: Beddu'a etmek. |
| Gaynata | Kayın baba, kayın peder. |
| Gıggılik | Tepe, zirve, en uç yükseklik. |
| Gırnata | Kılarnet |
| Gişi | Koca, eş. |
| Gurabiye | Bisküvi, kuru pasta. Gurabiye çocuğu: Kibar, nazik. |
| Gurut | Suyu süzülmüş yoğurtun kurutulmasıyla yapılan bir yemek malzemesi. |
| Güvegi | Damat |
| Gövüllenmek | Sevdalanmak. |
| Hımik | Burnundan, genizden konuşan. |
| Hıllike | Giyimine özen göstermeyen. |
| Horata | Laf söz.. |
| Horata etmek | Laflamak. |
| İsot | Biber |
| İtürmüşüm | Unutmuşum. |
| Kırtik | 1- Pek az, azıcık. 2- Kullanılmakla az bir parça kalmış sabun. (Bir kırtik kalmış) |
| Kortik | Çukur. |
| Gumbik | Küçük tümsek. |
| Küvre | Sünnet olan çocuğu kucalayan. |
| Loğ | Dam toprağını şıkıştırmakta kullanılan taş silindir. |
| Makaraları koyvermek | Topluca gülmek. |
| Mahna | Bahane. |
| Mezre/Mezire | Mezra, Şehir Harput'ta iken şimdiki Elâzığ'ın yerinin adı. Yakın zamana kadar, Harputlular ve çevre köylüler Elâzığ'a mezre veya Mezzire derlerdi. |
| Mıkayyet olmak | Sahip çıkmak, sahip olmak. |
| Mıhaşer/Mıkaşer | Kabuğu çıkarılmış ve iki parçaya ayrılmış kara nohut. Erişte çorbasına konulur. |
| Mozik | Topaç |
| Orcik | Cevzili sucuk. Üzüm şırasından yapılan bulamaca, ipe dizilmiş ceviz badem içi dizisi birkaç defa batırılıp kurutularak yapılır. |
| Örken | Kalın ip halat. |
| Ösgemek | Özlemek. |
| Pırçikli | Havuç |
| Pirpirim | 1- Semizotu. 2- Çok yaşlı ya da düşkün kişi. |
| Sufat | Surat, sima. |
| Sitil | Bakraç, kova. |
| Şeve | Camdan yapılmış bilezik. |
| Şeve gırmah | Hareketli, edalı ve işveli bir şekilde oyun oynamak. |
| Şılombu patlatmak | Gaz yapmak, osurmak, yellenmek. |
| Taka | Duvarda yapılmış kapaksız küçük dolap. |
| Tavlanmah | Şişmanlamak. |
| Tavlu | Şişman. |
| Tevekkeli | Akılsız, saf, sehlük. |
| Tump | İki tarla arasındaki sınır belirleyen toprak yükseklik |
| Tosbağa | Kaplumbağa. |
| Usulcanah | Yavaşça, sessizce. |
| Utmah | Oyunda ya da kumarda kazanmak. |
| Utuzmah | Oyunda ya da kumarda kaybetmek. |
| Ürkütmek | 1-Hayvanı korkutup kaçırmak. 2-Çalmak aşırmak. |
| Üsgüre | Derin çorba kasesi. |
| Yatsı Mehli | Yatsı namazı vakti. |
| Yalavuz | Yalnız |
| Yarennik | Şaka. |
| Yarennik etmek | Şakalaşmak. |
| Zokah/Zuvah | Sokak. |
| Zurba | Kuş sürüsü. Sürü. Kalabalık.. |
Kaynakça
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Elazig agzi veya Harput agzi Turkiye Turkcesi agizlarinin dogu grubunda yer almaktadir Kullanilan kelime ve telaffuzlar temelini su anki Elazig ili sinirlari icerisinde bulunan tarihi Harput tan alir Kelimelerin Bazi TelaffuzlariElazig agzi telaffuzlarina genellikle yor eki atilir Napiyorsun kelimesinin Elazig Agzi telafuzuNe ediyorsun cumlesinin Elazig Agzi telafuzu1 tekilde ben kelimenin sonuna im eki getirilir Ornegin Gid i yor um kelimesinde yor eki atilarak Gidim seklinde telafuz edilir 2 tekilde sen kelimenin sonuna isin eki getirilir Ornegin Gid i yor sun kelimesinde yor eki atilarak Gidisin seklinde telafuz edilir 3 tekilde o kelimenin sonuna i eki getirilir Ornegin Gid i yor kelimesinde yor eki atilarak Gidi seklinde telafuz edilir 1 cogulda biz kelimenin sonuna ik eki getirilir Ornegin Gid i yor uz kelimesinde yor eki atilarak Gidik seklinde telafuz edilir 2 cogulda siz kelimenin sonuna isiz eki getirilir Ornegin Gid i yor sun uz kelimesinde yor eki atilarak Gidisiz seklinde telafuz edilir 3 cogulda onlar kelimenin sonuna iler eki getirilir Ornegin Gid i yor lar kelimesinde yor eki atilarak Gidiler seklinde telafuz edilir Kelimelerin cogunda k harfi degistirilerek g seklinde telaffuz edilir Kapi kelimesi ve kaldirmak fiilinin Elazig Agzi telafuzuBazi Kelimelerin Elazig agzi KarsiligiGunluk hayatta kullandigimiz bazi kelimelerin Elazig agzi karsiligi soyledir Soylenen Kelime Kelimelerin KarsiligiAyancah MerdivenAyinmah Uyanmak kendine gelmek Fark etmek sezmek Bir zarara ugrayacagini anlayip onlemekBabos Yigit delikanli cocuk ve genclere sevgi ifade eden hitap Basduh Pestil Uzum ya da Dut sirasindan yapilir Erik ezmesindende yapildigi olur Bag nise eruk basdugu gibi isimlere ayrilir Bildir Gecen Yil Bibi HalaCisdibildah Ciril ciplak Cincih Temiz cok temiz Caga CocukCagam Yavrum cocugum Cut Cift iki kisi beraber Densuz Akinsiz izansiz munasebetsiz Devresu Ertesi Diyesin Acaba Diyeze Eze TeyzeDonbek DarbukaDutunu Dut un cukur tas icinde dovulup un haline getirilmis hali Enselemek Kovalamak Ercel Yaramaz huysuz cocuk Eriste Makarna gibi kesilip corbasi yapilan kurutulmus hamur Esgere Asikar acik Evermek Evlendirmek Eyreti Iyreti emanet Farsimalamat Gizli yapilan bir isin aciga cikmasi Rezil olmak Gakgo Agabey buyuk kardes Gakgos Abi kardes anlaminda hitap Garnagissi Karin agrisi Beddua Garis Beddu a Garis vermek Beddu a etmek Gaynata Kayin baba kayin peder Giggilik Tepe zirve en uc yukseklik Girnata KilarnetGisi Koca es Gurabiye Biskuvi kuru pasta Gurabiye cocugu Kibar nazik Gurut Suyu suzulmus yogurtun kurutulmasiyla yapilan bir yemek malzemesi Guvegi DamatGovullenmek Sevdalanmak Himik Burnundan genizden konusan Hillike Giyimine ozen gostermeyen Horata Laf soz Horata etmek Laflamak Isot BiberIturmusum Unutmusum Kirtik 1 Pek az azicik 2 Kullanilmakla az bir parca kalmis sabun Bir kirtik kalmis Kortik Cukur Gumbik Kucuk tumsek Kuvre Sunnet olan cocugu kucalayan Log Dam topragini sikistirmakta kullanilan tas silindir Makaralari koyvermek Topluca gulmek Mahna Bahane Mezre Mezire Mezra Sehir Harput ta iken simdiki Elazig in yerinin adi Yakin zamana kadar Harputlular ve cevre koyluler Elazig a mezre veya Mezzire derlerdi Mikayyet olmak Sahip cikmak sahip olmak Mihaser Mikaser Kabugu cikarilmis ve iki parcaya ayrilmis kara nohut Eriste corbasina konulur Mozik TopacOrcik Cevzili sucuk Uzum sirasindan yapilan bulamaca ipe dizilmis ceviz badem ici dizisi birkac defa batirilip kurutularak yapilir Orken Kalin ip halat Osgemek Ozlemek Pircikli HavucPirpirim 1 Semizotu 2 Cok yasli ya da duskun kisi Sufat Surat sima Sitil Bakrac kova Seve Camdan yapilmis bilezik Seve girmah Hareketli edali ve isveli bir sekilde oyun oynamak Silombu patlatmak Gaz yapmak osurmak yellenmek Taka Duvarda yapilmis kapaksiz kucuk dolap Tavlanmah Sismanlamak Tavlu Sisman Tevekkeli Akilsiz saf sehluk Tump Iki tarla arasindaki sinir belirleyen toprak yukseklikTosbaga Kaplumbaga Usulcanah Yavasca sessizce Utmah Oyunda ya da kumarda kazanmak Utuzmah Oyunda ya da kumarda kaybetmek Urkutmek 1 Hayvani korkutup kacirmak 2 Calmak asirmak Usgure Derin corba kasesi Yatsi Mehli Yatsi namazi vakti Yalavuz YalnizYarennik Saka Yarennik etmek Sakalasmak Zokah Zuvah Sokak Zurba Kus surusu Suru Kalabalik Kaynakca 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2016