Cepkenli böcekgiller

Staphylinidae, üstfamilyasına bağlı bir hayvan familyasıdır. Yılda yaklaşık 600 kadar yeni türü kaydediliyor. Fosillerine 200 milyon yıl önce Trias Döneminden beri rastlanıyor.

Staphylinidae
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Sınıf: Insecta Takım: Coleoptera Üst familya: Familya: Staphylinidae Latreille, 1802

Tipik savunma hareketi (Ocypus olens)

Tipik savunma hareketi (Ocypus sp.)

Özellikler

Ufak böceklerdir. En irileri 3 cm gelir. Larva tipi . Cepkeni hatırlatan (kın kanatlarının) son 3-4 abdomen segmenti açıkta kalacak kadar kısa olması familyanın tipik ayırt edici özelliğidir. Üst kanatlarının kısalması alt kanatlarının korunmasını azaltmamış, aksine abdomenin daha etkin hareket etmesine izin vermiştir. Bu da uyumu ve türleşmeyi güçlendirmiştir.

Taksonomi

Staphylinidae familyasına bağlı taksonlar (2022):

Altfamilyalar:

1. Aleocharinae - Fleming, 1821
2. Apateticinae - Fauvel, 1895
3. Dasycerinae - Reitter, 1887
4. Empelinae - Newton and Thayer, 1992
5. Euaesthetinae - C. G. Thomson, 1859
6. Glypholomatinae - Jeannel, 1962
7. Habrocerinae - Mulsant and Rey, 1877
8. Leptotyphlinae - Fauvel, 1874
9. Megalopsidiinae - Leng, 1920
10. Micropeplinae - Leach, 1815
11. Microsilphinae - Crowson, 1950
12. Neophoninae - Fauvel, 1905
13. Olisthaerinae - C. G. Thomson, 1858
14. Omaliinae - MacLeay, 1825
15. Osoriinae - Erichson, 1839
16. Oxyporinae - Fleming, 1821
17. Oxytelinae - Fleming, 1821
18. Paederinae - Fleming, 1821
19. Phloeocharinae - Erichson, 1839
20. Piestinae - Erichson, 1839
21. Proteininae - Erichson, 1839
22. Protopselaphinae - Newton and Thayer, 1995
23. Pselaphinae - Latreille, 1802
24. Pseudopsinae - Ganglbauer, 1895
25. Scaphidiinae - Latreille, 1807
26. Solieriinae - Newton and Thayer, 1992
27. Staphylininae - Latreille, 1802
28. Steninae - MacLeay, 1825
29. Tachyporinae - MacLeay, 1825
30. Trichophyinae - C. G. Thomson, 1858
31. Trigonurinae - Reiche, 1865

Cinsler:

1. Belonuchus - Bordmann, 1837
2. Cafius - Stephens, 1829
3. Creophilus -
4. Cryptobium -
5. Ctenandropus -
6. Diochus -
7. Gabrius -
8. Hadrotes - Le Conte, 1861
9. Holocorynus -
10. Homoeotarsus - Gemminger and Harold, 1868
11. Lathrobium -
12. Leptacinus -
13. Leurocorynus -
14. Lithocharis -
15. Medon -
16. Nesomedon -
17. Ophiomedon -
18. Phacophallus -
19. Philonthus - Stephens, 1829
20. Philothalpus -
21. Phlaeopora -
22. Psephidonus - Gistel
23. Quedius -
24. Stenus - Latreille
25. Stiliderus -
26. Sunius -
27. Thinopinus - Le Conte, 1852
28. Thyreocephalus -
29. Xanthocorynus -
30. Xantholinus - Serville, 1825

Dağılım ve habitat

Dünya çapında yaygın olan familya üyeleri, her türlü ekosistemde bulunur. Genellikle gübre ve leşlerde, taş altlarında ve çürümekte olan mantar ve yaprak gibi malzemelerde bulunurlar. Çoğu toprak yüzeyinde yaşarken, Leptotyphlinae alt familyası toprağın derinliklerinde bulunır. Kuş ve memelilerin yuvalarında yaşayanlar buradaki akar vs diğer omurgasızları avlarlar. Karınca ve termit yuvalarında da görülürler. Bunlar mimikri ile karıncalara şaşılacak kadar benzerler.

2010 rakamlarına göre Türkiye'de 22 alt familyada toplanan 250 cinse ait 1600 tür ve alt tür bulunur. Bu rakamın % 32'sine denk gelen 511 tür ve alt tür endemik olup yalnızca Türkiye'de bulunurlar. Staphylinidae uzmanı olan Dr. Sinan Anlaş'ın belirttiğine göre Türkiye'deki araştırmalar Batı Palearktik bölgenin diğer kısımlarındaki çalışmalara nazaran daha az ve yetersizdir. Araştırmaların fazlalığına bağlı olarak bu sayıda artış bekleniyor.

Ekoloji

Besin kaynağı

Çoğu serbest yırtıcılardır. Diğer omurgasızları avlarlar. Belirli bir besine özelleşme göstermediklerinden tür sayısı böylesine fazladır. alt familyasının üyeleri çiçeklerle beslenir. Gyrophaena gibi bazıları da mantarla beslenir.

Etkenler

Çok iyi uçucudurlar. Akşamları sürü halinde uçarken insanların gözüne girerler. Gözü yaşartacak kadar can yakıcı olan bu durum, böceğin saldırıya uğradığını sanarak tahriş edici sıvıyı salmasından kaynaklanır. Ciddi bir durum yaratmayan bu tatsızlık dışında insanlara belirgin bir zararları yoktur.

Galeri

• Oxytelinae
  (Anotylus nitidulus)
• Oxytelinae
  (Anotylus rugosus)
• Scydmaeninae
  (Cephennium thoracicum)
• Scydmaeninae
  (Euconnus hirticollis)
• Scydmaeninae
  (Euconnus rutilipennis)
• Scydmaeninae
  (Eutheia plicata)
• Scydmaeninae
  (Nevraphes angulatus)
• Scydmaeninae
  (Scydmaenus tersatus)
• Scydmaeninae
  (Stenichnus scutellaris)
• Staphylininae
  (Ocypus olens)
• Staphylininae
  (Philonthus cruentatus)
• Staphylininae
  (Philonthus punctus)
• Staphylininae
  (Staphylinus caesareus)
• Aleocharinae
  (Gyrophaena pseudocriddlei)
• Aleocharinae
  (Oxypoda stanleyi)
• Aleocharinae
  (Schistoglossa carexiana)
• Tachyporinae
  (Tachinus signatus)
• Tachyporinae
  (Tachinus subterraneus)
• Tachyporinae
  (Tachyporus hypnorum)
• Tachyporinae
  (Tachyporus obtusus)

Konuyla ilgili yayınlar

• Serdar Tezcan & Sinan Anlaş (2009), Notes on rove beetles (Coleoptera: Staphylinidae) collected by light traps from integrated cherry orchards in Izmir province of Turkey, Türk. entomol. derg., 2009, 33 (1): 3-11
• [3] 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sinan Anlaş & Armin Rose (2009), Some additional notes about staphylininae (Coleoptera:Staphylinidae) fauna of Turkey, Mun. Ent. Zool. Vol. 4, No. 2, June 2009
• [4] Memiş Kesdek, Erol Yıldırım, Sinan Anlaş, and Serdar Tezcan (2009), Contribution to the Knowledge of Staphylinidae fauna of Turkey (Coleoptera), Mun. Ent. Zool. Vol. 4, No. 2, June 2009
• [5] 1 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sinan Anlaş & Ethem Çevik (2008), Faunistic studies on Paederinae (Coleoptera:Staphylinidae) in Manisa province, Turkey, Mun. Ent. Zool. Vol. 3, No. 2, June 2008

Kaynakça

1. ^ . 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 
2. ^ Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
3. ^ [1] 11 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkiye Staphylinidae uzmanı Dr. Sinan Anlaş ve çalışmaları
4. ^ Dr. Sinan Anlaş (2009), Distributional checklist of the Staphylinidae (Coleoptera) of Turkey, with new and additional records, Linzer biol. Beitr. 41/1, 215-342, 30.8.2009

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Staphylinidae ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Staphylinidae ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.