Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
- Piskoposluk bölgesinin dînî yetkilisi için piskopos maddesine bakınız.
Piskoposluk, bir piskoposun dînî idâresi altında olan bölgedir. Batı Hristiyanlığında (Katolikler ve Protestanlar), piskoposluk bölgesi bir piskoposun yetki alanıdır. Yardımcı piskoposlar da bulunabilir. Bir piskoposluğun alt bölgelerine pariş denilir. Piskoposluk için kullanılan diocese, diócesis, diocèse, vb. isimler Yunanca διοίκησις (diokisis) isminden gelmektedir. Doğu Hristiyanlığında (Ortodokslar, vd.) bu kelime, patriklik bölgesi anlamında kullanılmaktadır. Bu sebeple, Doğu Hristiyanlığında, patriğin astları konumundaki piskoposlar, parişlerin yöneticileridir. Bu sisteme piskoposluk yönetim sistemi denir. Başpiskoposluk, bir piskoposluktan hiyerarşik olarak üstündür. Başpiskopos, bir metropolit olabilir. Metropolitler, bir yöneticisidirler. Kilise eyâletleri, piskoposluklardan meydâna gelir ve eyâletin merkezi bir . Kilise metropolisi, bâzen bir yerleşim yeri olan metropolisle çakışıktır. Bu yönetim düzeni, temel olarak, kiliselerin Roma eyâletlerine göre teşkilatlanması ile ortaya çıkmıştır. Metropolitlerin idâre ettiği kilise eyâletinde çalışan ve onun astı olan piskoposlara sufragan piskopos denir. Orta Çağ Avrupasında ortaya çıktı. Yönetim alanlarındaki bölgenin hem piskoposu hem de siyâsî lideri durumundaki bu yöneticilerin alanları bâzen özerk bâzen de tam bağımsız siyâsî devlet olarak tezâhür etti.
Târihsel gelişimi
Roma İmparatorluğu’nun son zamanlarındaki idârî teşkilatlanmasında daha çok alt birimlere ayrılan eyâletlerin yönetimi için diokisler kuruldu. Romalıların dili Latince'ye dioecesis kelimesi Yunanca διοίκησις (diokisis) kelimesinden geçmiştir ve “idâre” anlamına gelir. 4. yüzyılda İmparatorluk'un Hristiyanlığı resmî din olarak benimsemesi ile birlikte idârî teşkilatın yöneticileri yanında kilise teşkilâtının yöneticilerinin makamları da devlet tarafından yetkilendirilmiş duruma geldi. Resmî kilise teşkilatı, Roma'nın idârî teşkilâtına paralel bir yapı olarak kuruldu. İdârenin ve kilisenin sorumluluk alanları çoğu durumda çakışıyordu.
5. yüzyılda Batı Roma'nın çöküşü ile birlikte, piskoposlar, toplumsal alanda, Roma vâlilerinin bıraktığı boşluğu da doldurdular. Doğu Roma'da ise buna benzer bir gelişme yaşandı. Bizans İmparatorluğu, Roma'nın idârî teşkilatlanmasını büyük ölçüde ilgâ etti. Günümüzde de birçok piskoposun, piskoposluk alanı (diokisi), Roma'nın diokislerinin yaklaşık coğrâfî alanıyla çakışıktır.
Günümüzde
2015 Ocak verilerine göre, Katolik Kilisesi teşkilâtında 2851 piskoposluk mevcuttu: 1 papalık, 641 başpiskoposluk (patriklik, 4 büyük başpiskoposluk, 551 metropolit başpiskoposluk, 77 yalın başpiskoposluk) ve 2209 piskoposluk. Doğu Katolik Kiliselerinde, Batı'daki diokisin (piskoposluğun) karşılığı olarak eparkia (ἐπαρχία) kelimesi kullanılır. Yunan Ortodoks geleneğinde piskoposluklara metropolis, Slav Ortodoks geleneğinde eparkiya (епархия) denir.
Başpiskoposluk
Bir başpiskopos tarafından yönetilen piskoposluklar genellikle başpiskoposluk olarak adlandırılır; çoğu, bir kilise eyaletinin başında yer alan metropol piskoposluklarıdır. Katolik Kilisesi'nde, bazıları bir metropol piskoposluğunun veya doğrudan Kutsal Makam'a tabidir.
"Başpiskoposluk" terimi Katolik kilise hukukunda bulunmaz, "piskoposluk" ve "episkoposluk merkezi" terimleri herhangi bir piskoposun dini yargı yetkisi altındaki alan için geçerlidir. Başpiskopos unvanı kişisel gerekçelerle bir Diosezan piskoposa verilirse, onun piskoposluğu bu nedenle bir başpiskoposluk haline gelmez.
Kaynakça
- ^ a b F. L. Cross, E. A. Livingstone ed.; The Oxford Dictionary of the Christian Church, s. 485 23 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Oxford University Press; Revised Third Edition, 2005;
- ^ Bruce Eagles; “Britons and Saxons on the Eastern Boundary of the Civitas Durotrigum 23 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.” (2004); Britannia, c. 35, s. 234
- ^ Edith Mary Wightman; Gallia Belgica; s. 26 23 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; University of California Press: 1985
- ^ "Catholic Encyclopedia (1913)/Archdiocese - Wikisource, the free online library". en.wikisource.org (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Piskoposluk bolgesinin dini yetkilisi icin piskopos maddesine bakiniz Piskoposluk bir piskoposun dini idaresi altinda olan bolgedir Bati Hristiyanliginda Katolikler ve Protestanlar piskoposluk bolgesi bir piskoposun yetki alanidir Yardimci piskoposlar da bulunabilir Bir piskoposlugun alt bolgelerine paris denilir Piskoposluk icin kullanilan diocese diocesis diocese vb isimler Yunanca dioikhsis diokisis isminden gelmektedir Dogu Hristiyanliginda Ortodokslar vd bu kelime patriklik bolgesi anlaminda kullanilmaktadir Bu sebeple Dogu Hristiyanliginda patrigin astlari konumundaki piskoposlar parislerin yoneticileridir Bu sisteme piskoposluk yonetim sistemi denir Baspiskoposluk bir piskoposluktan hiyerarsik olarak ustundur Baspiskopos bir metropolit olabilir Metropolitler bir yoneticisidirler Kilise eyaletleri piskoposluklardan meydana gelir ve eyaletin merkezi bir Kilise metropolisi bazen bir yerlesim yeri olan metropolisle cakisiktir Bu yonetim duzeni temel olarak kiliselerin Roma eyaletlerine gore teskilatlanmasi ile ortaya cikmistir Metropolitlerin idare ettigi kilise eyaletinde calisan ve onun asti olan piskoposlara sufragan piskopos denir Orta Cag Avrupasinda ortaya cikti Yonetim alanlarindaki bolgenin hem piskoposu hem de siyasi lideri durumundaki bu yoneticilerin alanlari bazen ozerk bazen de tam bagimsiz siyasi devlet olarak tezahur etti Tarihsel gelisimiMS 400 civarinda Roma Imp nun diokisleri Her diokis birkac Roma eyaletinden olusuyordu Roma Imparatorlugu nun son zamanlarindaki idari teskilatlanmasinda daha cok alt birimlere ayrilan eyaletlerin yonetimi icin diokisler kuruldu Romalilarin dili Latince ye dioecesis kelimesi Yunanca dioikhsis diokisis kelimesinden gecmistir ve idare anlamina gelir 4 yuzyilda Imparatorluk un Hristiyanligi resmi din olarak benimsemesi ile birlikte idari teskilatin yoneticileri yaninda kilise teskilatinin yoneticilerinin makamlari da devlet tarafindan yetkilendirilmis duruma geldi Resmi kilise teskilati Roma nin idari teskilatina paralel bir yapi olarak kuruldu Idarenin ve kilisenin sorumluluk alanlari cogu durumda cakisiyordu 5 yuzyilda Bati Roma nin cokusu ile birlikte piskoposlar toplumsal alanda Roma valilerinin biraktigi boslugu da doldurdular Dogu Roma da ise buna benzer bir gelisme yasandi Bizans Imparatorlugu Roma nin idari teskilatlanmasini buyuk olcude ilga etti Gunumuzde de bircok piskoposun piskoposluk alani diokisi Roma nin diokislerinin yaklasik cografi alaniyla cakisiktir Gunumuzde2015 Ocak verilerine gore Katolik Kilisesi teskilatinda 2851 piskoposluk mevcuttu 1 papalik 641 baspiskoposluk patriklik 4 buyuk baspiskoposluk 551 metropolit baspiskoposluk 77 yalin baspiskoposluk ve 2209 piskoposluk Dogu Katolik Kiliselerinde Bati daki diokisin piskoposlugun karsiligi olarak eparkia ἐparxia kelimesi kullanilir Yunan Ortodoks geleneginde piskoposluklara metropolis Slav Ortodoks geleneginde eparkiya eparhiya denir BaspiskoposlukBir baspiskopos tarafindan yonetilen piskoposluklar genellikle baspiskoposluk olarak adlandirilir cogu bir kilise eyaletinin basinda yer alan metropol piskoposluklaridir Katolik Kilisesi nde bazilari bir metropol piskoposlugunun veya dogrudan Kutsal Makam a tabidir Baspiskoposluk terimi Katolik kilise hukukunda bulunmaz piskoposluk ve episkoposluk merkezi terimleri herhangi bir piskoposun dini yargi yetkisi altindaki alan icin gecerlidir Baspiskopos unvani kisisel gerekcelerle bir Diosezan piskoposa verilirse onun piskoposlugu bu nedenle bir baspiskoposluk haline gelmez Kaynakca a b F L Cross E A Livingstone ed The Oxford Dictionary of the Christian Church s 485 23 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Oxford University Press Revised Third Edition 2005 Bruce Eagles Britons and Saxons on the Eastern Boundary of the Civitas Durotrigum 23 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi 2004 Britannia c 35 s 234 Edith Mary Wightman Gallia Belgica s 26 23 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi University of California Press 1985 Catholic Encyclopedia 1913 Archdiocese Wikisource the free online library en wikisource org Ingilizce Erisim tarihi 13 Mayis 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link