Bu sayfanın herhangi bir incelenmiş sürümü bulunmuyor bu yüzden standartlara uygunluk açısından kontrol edilmemiş olabil

Bu sayfanın herhangi bir bulunmuyor; bu yüzden standartlara uygunluk açısından kontrol edilmemiş olabilir.

Aşurbeyovlar — Azerbaycan halkının tanınmış soylarından biridir. Soyun kökeninde Afşar boyundan olan Aşur Han Afşar yer alır. Aşurbeyovlar soyunun kökü, eski Türk boylarından olan Afşarlara dayanmaktadır. Nadir Şah 1740 yılında Azerbaycan’a geldiğinde, Bakü'de ve çevre köylerde kendine destek oluşturmak amacıyla Afşar Türk boylarından birçok kişiyi bugünkü Sabuncu, Zabrat ve Keşle bölgelerine yerleştirmişti. Onun döneminde Aşur Han, Tebriz şehrinin hakimi ve Azerbaycan’ın serdarı olmuştur. Aşurbeyliler soyu soyadlarını Aşur Han Afşar’ın adından almıştır.

Aşurbeyovların tarihi

Aşur Han veya Aşur Bey soyunun ulu atası hakkında ilk bilgiler, Türk Afşar boyundan olan Aşur Han’dan bahseden Abbasqulu Ağa Bakıhanov tarafından verilmiştir. O yazıyor ki, 1743 yılında Bakü Hanlığı ordusunun başkomutanı, Azerbaycan’ın serkerdesi Aşur Bey ve Fetali Han Afşar ordularıyla birlikte Bakü’den Şirvan bölgesine doğru harekete geçmişlerdi. Amaç, Sarvanlı ve kendini Safevîler hanedanının temsilcisi olarak tanıtan Mirza Hüseyin’in önderliğinde İrevan halkı tarafından başlatılan isyanı bastırmaktı. Aşur Han ve Fetali Han’ın ordularıyla Yalancı Sam Mirza ve onun müttefiki Kazıkumuklu Surhay Han’ın oğlu Mehmed’in orduları arasında savaş Ağsu şehri yakınlarında gerçekleşti. Savaşta yenilen Sam Mirza Gürcistan’a çekildi. Aşur Han ve Fetali Han ise Ağsu’yu kuşatarak fethettiler. Bu hizmetlerinden dolayı Nadir Şah, Aşur Han’a Abşeron Yarımadası’nda, bunlar arasında Sabuncu, Keşle ve Zabrat köyleri dahil olmakla topraklar bağışladı. Daha sonra bu petrol bakımından zengin topraklar Aşur Han’ın soyuna miras kaldı. Bakü Ruslar tarafından işgal edildikten sonra, Aşur Han’ın torunları Aşurbeyov soyadıyla mirasçı soylular olarak kayda geçirildiler.

Aşur Han’ın beş oğlu vardı: Abdullah Bey, Hacı Ejder Bey, İsa Bey, Nesrullah Bey ve Beşir Bey. Büyük oğlu Hacı Ejder Bey, son Bakü hanı ve çar hükümeti döneminde “bey hakları” ile Sabuncu ve Zabrat köylerine sahipti. Rus-Kacar savaşı sırasında o, tahttan indirilmiş Bakü hanı Hüseynkulu Han’ı destekledi. Hüseynkulu Han, şahın ordusuyla birlikte Bakü’ye yaklaşarak şehri kuşatma altına almıştı. Savaşta yenildikten sonra Kacar ordusu güneye çekildi, Hüseynkulu Han da onlarla birlikte geri çekildi. Onu destekleyen beyler, bu arada Aşur Bey, oğlu Ahmed Bey ve bazı aile üyeleri onun tarafına geçtiler. Mülkleri ise akrabaları arasında paylaştırıldı. 1873 yılında “Bey Komisyonu”, Hacı Ejder Bey’in ve Beşir Bey’in, yani Aşur Han Afşar’ın büyük oğullarının soylarının bey kökenli olduğunu onayladı. Böylece bu soy, Aşurbeyov soyadıyla kalıtsal bey haklarını korudu. Daha sonra bu ailenin bazı üyeleri Aşurbeyli veya Aşurlu soyadlarını da taşımaya başladılar. 19. yüzyılın sonlarında Aşurbeyovların kalıtsal topraklarında büyük petrol yatakları keşfedildi. Bu keşif sayesinde Aşurbeyovlar, devrim öncesi Bakü’nün en zengin ailelerinden birine dönüştü.

Soyun tanınmış temsilcileri

Ünlü tarihçi Sara Aşurbeyli’nin "Bakü Şehrinin Tarihi" adlı kitabında Aşurbeyovlar soyunun dokuz temsilcisinin adı geçmektedir:

Aliyar Bey – Bey unvanından vazgeçmiştir. Daha sonra kendisi ve çocukları köylü statüsünde olmuşlardır.
Aşur Bey Hacı İmamverdi Bey oğlu – Aşur Han Afşar’ın büyük torunuydu ve Abşeron’un Zabrat ve Sabunçu köylerinde topraklara sahipti. Bunun dışında, ekime elverişli topraklarla birlikte plantasyonları da bulunmaktaydı. 1826 yılında, yani İkinci Rus-Kacar Savaşı sırasında, eski Bakü Hanı Hüseynkulu Han’ın tahta dönmesine yardım etmiş, başarısız olduktan sonra ailesiyle birlikte Kacar İmparatorluğu’na kaçmıştır.
Ahmet Bey Aşur Bey oğlu – 1826 yılında babası ve ailenin diğer fertleriyle birlikte Kacar İmparatorluğu’na kaçmıştır.
Nabat Hanım Koca Bey kızı (1795–1912) – Hacı İmamverdi Bey Aşurhan oğlu’nun torunuydu. Nabat Hanım, zengin tüccar Hacı Musa Rıza Rzayev ile evlenmiş ve bu evlilikten Hacı Abbasqulu Rzayev adında bir oğlu, Eşref ve Gülbeste adında kızları olmuştur. Nabat Hanım çok milyonluk bir servete sahipti; bu servet petrol madenlerinden ve gelir getiren binalardan oluşuyordu. Kendisi hayırsever olarak tanınmaktaydı. Şollar su kemerinin inşasına büyük miktarda maddi destek sağlamış, Sabunçu’da yoksullar ve yetimlerin tedavi edildiği hastanenin ve şehrin yoksul halkı için hamamın yapılmasına yardım etmiştir. O, Bakü’nün en büyük camisi olan Taze Pir Camii’nin yapımını finanse etmiştir. Caminin projesini hazırlamak için ünlü mimar Ziver Bey Ahmedbeyov’u davet etmiş, onu Doğu ülkelerine göndererek oradaki cami mimarisiyle tanışmasını sağlamıştır. Ziver Bey geri döndükten sonra iki katlı minarelere sahip cami projesini sunmuştur. İnşaat 1905 yılında başlamış ve 1914 yılında tamamlanmıştır. Ancak guberniya yönetiminin müdahalesiyle minareler yalnızca birinci kata kadar inşa edilebilmiştir. Caminin temel taşını koymak için Nabat Hanım, Hacı Zeynelabidin Tağıyev’i davet etmiş, inşaat tamamlandıktan sonra ise son taşı da camiye o koymuştur. Ancak Nabat Hanım inşaatın tamamlanmasını görememiş ve ölümünden sonra bu işle oğlu Hacı Abbaskulu Rzayev ilgilenmiştir. Nabat Hanım 117 yaşında vefat etmiş ve yaptırdığı caminin girişine defnedilmiştir.
Teymur Bey Kara Bey oğlu (1834 – Eylül 1908) – Hacı İmamverdi Bey Aşurhan oğlu’nun torunuydu. Teymur Bey, Sabuncu’da geniş topraklara ve petrol madenlerine sahipti. Hayırseverlik faaliyetleriyle uğraşmış, Sabunçu’da okullar ve hastaneler inşa ettirmiş, camileri onartmıştır. Teymur Bey, Zabrat köyünden olan Tutu Hanım ile evliydi ve Bala Bey ile Ali Bey adında iki oğlu, Cevahir Hanım, Beyim Hanım ve Ümmüleyla Hanım adında kızları olmuştur. 1904 yılında Bakü’deki şimdiki Gogol Sokağı’nda, mimar İosif Goslavski’nin projesiyle bir malikâne yaptırmış, bu malikâneyi oğluna düğün hediyesi olarak vermiştir. Vefat ettikten sonra eşi, onun vasiyetini yerine getirerek elli hacı adayıyla birlikte Teymur Bey’in cenazesini Kerbela’ya götürmüştür. Orada defnedildikten sonra mezarının üzerine bir cami yaptırmıştır.
Hacı Mehdiqulu Bey (1851–1926) – Ahmed Bey’in oğludur. 1894 yılında Bakü şehrinin aristokrasisi ve soyluları tarafından II. Nikolay’ın taç giyme törenine zengin hediyelerle birlikte Moskova’ya gönderilmiştir. Hediyeler arasında değerli taşlarla süslenmiş altın bir hançer de bulunmaktaydı. Bu nedenle kendisine Aziz Stanislav Nişanı verilmiştir. Ayrıca İmparatoriçe Mariya’nın İdaresi’nin fahri üyesi olmuştur.
Hacı İbrahim Ejder Bey Aşurbeyov (1858–1923) – ünlü petrol sanayicisi ve hayırsever, Musakhan Bey’in oğludur. Hacı Ejder Bey, Bakü’deki Göy Cami’nin inşasını finanse etmiştir. Caminin inşası 1912 yılının Mart ayından 1913 yılının Aralık ayına kadar sürmüştür. Caminin projesi mimar Ziver Bey Ahmedbeyov’a aitti. Hacı Ejder Bey, söz konusu caminin bulunduğu yerde defnedilmiştir. Cami günümüzde Samed Vurğun Caddesi’nde, Zabitler Parkı’nın karşısında yer almaktadır.
İsa Bey Hacı Mehdiqulu Bey oğlu Aşurbeyov – hayırsever ve kamu adamıdır. İsa Bey 1878 yılında doğmuştur. Ahmed Bey Ağaoğlu’nun editörlüğünü yaptığı "İrşad" gazetesini finanse etmiştir. "Hümmet" örgütünün yönetiminde yer almış, "Nicat" cemiyetinin yönetim kurulunun üyesi olmuştur. 31 Aralık 1937 tarihinde tutuklanarak kurşuna dizilmiştir.
Beşir Bey Muhammethasan Bey Aşurbeyov — Balakhani ve Sabuncu’da petrol madenlerine sahip milyonculardan biridir, İttihat Partisi’nin kurucularından ve partinin Merkez Komitesi üyesidir. Beşir Bey, Mart katliamı sırasında Sabuncu köyü sakinlerinin saldırıdan korunması ve savunmasının organize edilmesi konusunda ciddi faaliyet göstermiştir. Ayrıca İttihad Partisi’ne maddi destek sağlamıştır. Nisan işgalinden sonra akrabalarının çoğu İran ve Türkiye’ye göç etse de, Beşir Bey servetini yeni düzene bağışlayarak canına dokunulmayacağını düşünmüş ve bu konuda Neriman Nerimanov’dan da garanti almıştır. Ancak ailesinin yaşadığı malikane devlet tarafından müsadere edilmiş ve ailesi komaya yatırılmıştır. Kendisi 1925 yılında tutuklanmış, 5 yıllık hapis cezasından sonra 1930’da Nargin Adası’nda idam edilmiştir.
Meşedi Ağası Bey Aşurbeyov – Sabuncu köyünde petrol sahalarına sahipti. 1925 yılında vefat etmiştir.
Bala Bey Aşurbeyov (1882–1937) – Teymur Bey Aşurbeyov’un oğlu ve ünlü tarihçi Sara Aşurbeyli’nin babasıdır. Bala Bey 1882 yılında doğmuştur. Rus gimnazyumunu ve Tiflis’te ekonomi kurslarını bitirmiştir. Girişimcilikle uğraşmış ve ağabeyi Ali Bey (1878–1940) ile birlikte hayırseverlik faaliyetlerinde bulunmuştur. Ruhulla Akhundov’un (reel okul), akademisyen Mir Esedulla Mirgasımov’un (Odessa Tıp Enstitüsü) ve Henife Pirverdiyev’in (reel okul) eğitimine destek vermişlerdir. Bakü su hattının, Sabuncu hastanesinin ve Sankt-Peterburg’daki büyük caminin inşasının finansmanına katılmışlardır.Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin yıkılmasından sonra ailesiyle birlikte İstanbul’a göç etmiştir. Sovyetlerin Yeni Ekonomik Politika döneminde kardeşinin tavsiyesiyle Bakü’ye dönmüş, burada tutuklanarak Karaganda sürgün kampına gönderilmiştir. 1937 yılında kurşuna dizilmiştir. 1965 yılında Bala Bey Aşurbeyov ölümünden sonra beraat etmiştir.
Ali Bey Teymur Bey oğlu Aşurbeyov — petrol milyoneri ve ünlü hayırsever olmasının yanı sıra, petrol sahasında artan rekabet ortamında kardeşi Bala Bey ile birlikte tanınmış hakemlerden biri olarak faaliyet göstermiştir. "Ali Bey ve Bala Bey Aşurbeyov Kardeşleri" şirketi, Bakü’nün en gelişmiş petrol şirketlerinden biri idi. Şirketin sahaları Sabuncu ve Zabrat köyleri yakınında yer alıyordu. Uzun yıllar Aşurbeyov sahalarının müdürlüğünü yapmış dağ mühendisi Lann, sonradan Estonya'nın madencilik sanayi bakanı olmuştur. Nisan işgalinden sonra Ali Bey tutuklanmış, Moskova’da “Lubyanka” hapishanesinde tutulmuştur. Ancak kardeşi Bala Bey’in eşi İsmet Hanım’ın uzak akrabası olan Neriman Nerimanov’un yardımıyla serbest bırakılmıştır. 1940 yılında kalp krizinden vefat etmiştir. Kendi şahsi bütçesiyle Cuma Camii’ni yaptırmıştır.
Reşad Bey (1909–1944) – Bala Bey Aşurbeyov’un oğludur. Askerî eğitimini yeni tamamlamış bir askerî doktordu. İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1944 sonbaharında Sovyet birliklerinin Budapeşte’yi ele geçirmesi sırasında ağır yaralanmış ve hayatını kaybetmiştir. Budapeşte yakınlarındaki bir köyde defnedilmiştir.
Sara Bala Bey kızı Aşurbeyli (1906–2001) — Azerbaycanlı bilim insanı, tarihçi ve şarkiyatçı, tarih bilimleri doktoru (1966), Azerbaycan SSC’nin emektar bilim adamı (1982), Azerbaycan SSC Devlet Ödülü sahibi (1986), Azerbaycan Ressamlar Birliği üyesi.Sara Aşurbeyli, 1906 yılında Bakü'de, mimar İosif Goslavski’nin projesiyle inşa edilmiş görkemli bir malikanede, petrol sanayicisi ve hayırsever Bala Bey Aşurbeyov’un ailesinde dünyaya geldi. Eğitimini önce Türkiye’de, Fransız Koleji’nde aldı, daha sonra ise Azerbaycan Devlet Üniversitesi’nin Şarkiyat Fakültesi’ni bitirdi. Çalışma hayatına Azerbaycan Tarih Müzesi’nde başladı ve burada çeşitli etnik azınlıkların betimlenmesiyle ilgili işlerde yer aldı. 1949 yılında Leningrad Şarkiyat Enstitüsü’nde doktora tezini, 1964 yılında ise Gürcistan Bilimler Akademisi’nde doktorluk tezini savundu. Sara Hanım, Orta Çağ Bakü şehrinin tarihi ve mimarisi üzerine araştırmalarıyla tanındı. Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü’nde kıdemli bilimsel araştırmacı olarak çalıştı. 1993 yılından hayatının sonuna kadar Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi'nde faaliyetini sürdürdü. Onun Şirvanşahlar tarihi üzerine yazdığı kitap, en önemli akademik araştırmalardan biri olarak kabul edilmektedir.
İgor Rauf oğlu Aşurbeyli (1963) – 9 Eylül 1963 tarihinde Bakü'de doğmuştur. 1985 yılında Azerbaycan Petrol ve Kimya Enstitüsü’nü bitirmiş ve 1988 yılında “Sosium” Kooperatif Koordinasyon-Üretim Birliği’ni kurarak yöneticiliğini yapmıştır. 1990 yılında Moskova’ya taşınarak, “Sosium” Bilimsel-Üretim Birliği’ni kurmuş ve yönetmiştir. 2000–2011 yıllarında “Almaz” Bilimsel-Üretim Birliği’nin genel direktörü olmuş, S-300, S-400 ve S-500 hava savunma füze sistemlerinin geliştirilmesine liderlik etmiştir. Ayrıca Rusya Hava-Uzay Savunma Sistemi Konsepti’ni hazırlamıştır. Aşurbeyli, 2013 yılında Viyana’da Aerospace International Research Center’i kurmuş ve “Room Space Journal” dergisinin baş editörü olmuştur. 2016 yılında “Asgardia” adlı sanal uzay devletinin kurulduğunu ilan etmiştir. Teknik bilimler doktoru olan Aşurbeyli, 100’den fazla bilimsel eserin yazarıdır ve çeşitli nişan ve madalyalarla ödüllendirilmiştir. Kendisi farklı dönemlerde Rusya Federasyonu Hükümeti’nin Bilim ve Teknoloji alanındaki ödülü, Şeref Nişanı, G. K. Jukov madalyası, “Moskova’nın 850. yılı” anı madalyası, “Nijniy Novgorod’un 800. yılı” anı madalyası (2021), “Savunma Bakanlığı’nın 200. yılı” madalyası, “Rusya’nın Ulusal Olimpi” ödülü – “Yılın Sanayici Bilim İnsanı” unvanı (2003), “Yılın Adamı-2013” ödülü – tarihi geleneklerin yeniden canlandırılması alanındaki çalışmaları nedeniyle ve Aziz Serafim Sarovski Nişanı ile ödüllendirilmiştir.
Danyal Ahmed Bey oğlu Aşurbeyov – 19 Mayıs 1976’da Bakü’de doğmuştur. Bir dönem Azerbaycan Devlet Televizyon ve Radyo İdaresi’nde genel programlar bölümünün başkanı olarak görev yapmıştır.

Aşurbeyovların evi ve villası

Aşurbeyov evi

Aşurbeyovların malikanesi 1904 yılında Bakü şehrinde Teymur Bey Aşurbeyov’un siparişiyle, oğlu Bala Bey’e düğün hediyesi olarak inşa edilmiştir. Evin mimarı İosif Goslavski’dir. Malikanenin birinci katında Aşurbeyovların ofisi ile birlikte bir Gürcü doktorun ve eşi knyaginya Dadiani’nin dairesi bulunmaktaydı. İkinci katta 12 odalı apartmanda Bala Bey ailesiyle birlikte yaşıyordu, üçüncü katta ise Teymur Bey Aşurbeyov, eşi Tutu Hanım ve büyük oğlu Ali Bey ikamet etmekteydi.

Mart katliamı sırasında Aşurbeyovlar yaşadıkları malikaneyi boşaltıp Sabuncu köyüne taşınmışlardı. Aileye ait olan bina, Bala Bey’in kızlarının Fransız öğretmeni Mademoiselle Grelo tarafından talandan kurtarılmıştır. Sara Aşurbeyova anılarında, Grelo’nun binanın giriş kapısına Fransa bayrağı asarak ve kendisini Fransız soylusu olarak tanıtarak Bala Bey’in dairesini ve binanın birçok kısmını Ermeni ve Bolşeviklerden koruyabildiğini yazar. Ancak Ermeni ve Bolşevik güçler binanın arka tarafından Ali Bey’in yaşadığı bölüme girip evini yağmalamış ve yakmışlardır. 1920’de Azerbaycan’ın Sovyet birlikleri tarafından işgalinden sonra Aşurbeyovların evi müsadere edilmiştir.

Mimari Özellikler

Malikaneye üç cadde — günümüzde Beşir Safaroglu, Vidadi ve Gogol caddelerine açılmaktadır. Üç katlı bina, şehrin merkezi mahallelerinden birinde kare şeklinde konumlanmıştır. Mimari üslupta klasikçilik ile barok öğelerinin eklektik birleşimi görülmektedir. Planlama, bahçe ve “camlı balkon” galerisi ile kapalı bir şekildeydi; bu da 20. yüzyıl başlarında Bakü’nün yapı geleneklerine uygundu. Binanın cepheleri, taş üzerine işlenmiş süslü mimari detaylarla zengin şekilde tasarlanmıştır. Ana cephe köşeleri barok üslubunda süslenmiş çıkıntılı pencerelerle tamamlanır, balkonlar ise korint sütunları ve zarif demir parmaklıklarla zenginleştirilmiştir. Ne yazık ki, binanın duvar resimlerinden yalnızca “Oazis” adlı eser korunmuştur.

Aşurbeyovların villası

Aşurbeyovların villası 1901 yılında 7 hektarlık alanda Teymur Bey Aşurbeyov’un katkılarıyla inşa edilmiştir. Villanın arazisinde çeşitli yapılar uzun dikdörtgen alan boyunca yerleştirilmiş ve üst ile alt teraslara yayılmıştır. Arazinin planlamasında bulvarlar ve yollar özel bir rol oynamıştır. Merkezi bulvar, ana kapılardan başlayıp tüm alanı keserek geçmekte ve alt terasa götüren merdivenlerle tamamlanmaktadır. Villanın giriş mimarisinde ve planlama çözümünde özel bir ihtişam ve görkem unsuru gözlemlenmemektedir.

Galeri

İsa bey Aşurbeyov
Hacı Ejder bey Aşurbeyov
Teymur bey ve Tutu hanım Aşurbeyovlar
Teymur bey Aşurbeyov
Bala bey ve İsmet hanım Aşurbeyovlar
Sara Aşurbeyova çoçukluk yıllarında
Bala Bey Aşurbeyov’un evinde yılbaşı kutlaması. Alt sırada soldan birinci Raşad Bey, üçüncü – Sitare Hanım, dördüncü – Sara Hanım, beşinci – Meryem Hanım.
Sara Aşurbeyli kız kardeşi Sitara ile
Sara Aşurbeyli kız kardeşleriyle birlikte
Sara Aşurbeyova yakın akrabasıyla birlikte
1904 Aşurbeyov'un evi

Kaynakça

^ Çingizoğlu 2008, s. 323–324.
^ ^a ^b Ашурбейли 1992, s. 336.
^ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Tarix Arxivi, f.55, op.1, d.9.
^ История Азербайджана 1960, s. 208.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ашурбейли 1992, s. 337.
^ Фатуллаев 1986, s. 249.
^ Сулейманов 1990, s. 33.
^ Mehparə (27 Ocak 2010). "Sivri daşlardakı mürgülü xatirələr". Mədəniyyət (Культура). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ ^a ^b "О ПРЕДКАХ". www.sara-ashurbeyli.info. 5 Ocak 2009. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ "Благотворительные учреждения России. — Санкт-Петербург:, 1912. — ss. 108—109". тип. Имп. Уч-ща глухонемых. 24 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ ^a ^b ^c Фатуллаев 1978, s. 215.
^ Akhundov 1996, s. 32, 34.
^ "Иса бек Ашурбеков. Мемориальный сайт Сары ханым Ашурбейли". www.sara-ashurbeyli.info. 25 Nisan 2012. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ Из воспоминаний Джейхуна Гаджибейли. Как была создана первая азербайджанская опера 2008, s. 39.
^ Островский 2002, s. 550.
^ "Из письма Узеира Гаджибекова Муслиму Магомаеву. Примечание № 4". uzeyir.musigi-dunya.az. 31 Mart 2012. 11 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ ^a ^b "Məşhur Aşurbəyovlardan biri". azerbaijan-news.az. 3 Temmuz 2019. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.
^ "Əfşar boyundan olan maarifçi fədailər – Aşurbəyovlar". 1 Şubat 2021. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.
^ "Məzarı tapılmayan repressiya və azadlıq qurbanlarının siyahısı". 28 Ocak 2019. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
^ "Məşhur Aşurbəyovlardan biri". www.azerbaijan-news.az. 2019 -08-03. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= ()
^ ^a ^b Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, s. 110.
^ "Azərbaycan xalq cümhuriyyəti dövründə dövlət-din münasibətləri". stm.az. 8 Mayıs 2020. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.
^ "Справка о реабилитации отца Сары ханым Бала бека Ашурбекова". www.sara-ashurbeyli.info. 25 Nisan 2012. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ "Bakının neftxudaları - Aşurbəyovlar ailəsi". modern.az. 5 Şubat 2024. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2024.
^ "Bakının memarlıq incisi: Aşurbəyovlar malikanəsi". Zaman. 30 Ekim 2013. 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2024.
^ "Sara Aşurbəyli – Azərbaycan tarixşünaslığında əbədi yaşayan tədqiqatçı alim". https://azerbaijan-news.az. 1 Ocak 1970. 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024. |website= dış bağlantı ()^[]
^ "ЖЕНЩИНА - ЛЕГЕНДА К 100-летию со дня рождения С.Б.АшурбейлиРамиз АШУРЛИ". www.sara-ashurbeyli.info. |arşiv-url= kullanmak için |arşiv-tarihi= gerekiyor () tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2024.
^ "Негромкий подвиг Сары Ашурбейли". Франгиз ХАНДЖАНБЕКОВА. 6 Ekim 2013. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.
^ "Игорь Ашурбейли стал обычным зрителем концерна". www.kommersant.ru. 16 Şubat 2012. 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.
^ "Ашурбейли, Игорь Рауфович". www.arzamas.org. 22 Mayıs 2003. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.
^ "Ашурбейли Игорь Рауфович". arzamas.org. 25 Ekim 2020. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.
^ "Ашурбейли Игорь Рауфович". svop.ru. 4 Mart 2017. 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.
^ "НА АзТВ ПРОДОЛЖАЮТСЯ НОВЫЕ НАЗНАЧЕНИЯ". www.mediaforum.az. 10 Nisan 2007. 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2024.
^ Фатуллаев 1986, s. 422.
^ О.БУЛАНОВА (14 Mayıs 2020). "Тайны Баку: Дом Ашурбековых". azerhistory.com. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ "Дом Ашурбекова (Баку, ул. Гоголя 28)". www.ourbaku.com. 14 Nisan 2022. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.
^ Ахундов Ф. "Дом Ашурбекова". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Рустамова-Тогиди 2009, s. 101.

Genel

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II Cild. (2005), Bəşir bəy Aşurbəyov, Bakı: Şərq-Qərb” Nəşriyyat Evi
Фатуллаев, Шамиль Сейфулла оглы (1978), Градостроительство Баку XIX—начала XX веков / Под ред. проф. В. И. Пилявского, Стройиздат
Рустамова-Тогиди, С. (2009), Март 1918 г. Баку. Азербайджанские погромы в документах / Под ред. М. Джафарли
Фатуллаев, Шамиль Сейфулла оглы (1986), Градостроительство и архитектура Азербайджана XIX — начала XX века
Ашурбейли, Сара ханум Балабек кызы (1992), История города Баку. Период средневековья, Баку: Азернешр
История Азербайджана, История Азербайджана, том. II. (1960), Баку Eksik ya da boş |başlık= ()
Сулейманов, М. (1990), Дни минувшие, Баку: Азербайджанское государственное издательство
Akhundov, Fuad (1996), The Ironic Fate of the Ashurbeyli Family, Azerbaijan International — No. 4.1.
Островский, А. В. (2002), Кто стоял за спиной Сталина?, Moskva: ОЛМА Медиа Групп, ISBN
Рустамова-Тогиди, Солмаз (2009), Март 1918 г. Баку. Азербайджанские погромы в документах / Под ред. М. Джафарли, Баку: Научно-исследовательский центр Министерства Национальной Безопасности Азербайджана, ISBN
Çingizoğlu, Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar (2008), Avşarlar, Bakı: Şuşa

[FOOTNOTEÇingizoğlu2008323–324-1] Çingizoğlu 2008, s. 323–324.

[FOOTNOTEАшурбейли1992336-2] Ашурбейли 1992, s. 336.

[3] Azərbaycan Respublikasının Dövlət Tarix Arxivi, f.55, op.1, d.9.

[FOOTNOTEИстория_Азербайджана1960208-4] История Азербайджана 1960, s. 208.

[FOOTNOTEАшурбейли1992337-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ашурбейли 1992, s. 337.

[FOOTNOTEФатуллаев1986249-6] Фатуллаев 1986, s. 249.

[FOOTNOTEСулейманов199033-7] Сулейманов 1990, s. 33.

[8] Mehparə (27 Ocak 2010). "Sivri daşlardakı mürgülü xatirələr". Mədəniyyət (Культура). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[:1-9] "О ПРЕДКАХ". www.sara-ashurbeyli.info. 5 Ocak 2009. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[10] "Благотворительные учреждения России. — Санкт-Петербург:, 1912. — ss. 108—109". тип. Имп. Уч-ща глухонемых. 24 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[FOOTNOTEФатуллаев1978215-11] Фатуллаев 1978, s. 215.

[FOOTNOTEAkhundov199632,_34-12] Akhundov 1996, s. 32, 34.

[13] "Иса бек Ашурбеков. Мемориальный сайт Сары ханым Ашурбейли". www.sara-ashurbeyli.info. 25 Nisan 2012. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[FOOTNOTEИз_воспоминаний_Джейхуна_Гаджибейли._Как_была_создана_первая_азербайджанская_опера200839-14] Из воспоминаний Джейхуна Гаджибейли. Как была создана первая азербайджанская опера 2008, s. 39.

[FOOTNOTEОстровский2002550-15] Островский 2002, s. 550.

[16] "Из письма Узеира Гаджибекова Муслиму Магомаеву. Примечание № 4". uzeyir.musigi-dunya.az. 31 Mart 2012. 11 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[:0-17] "Məşhur Aşurbəyovlardan biri". azerbaijan-news.az. 3 Temmuz 2019. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.

[18] "Əfşar boyundan olan maarifçi fədailər – Aşurbəyovlar". 1 Şubat 2021. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.

[19] "Məzarı tapılmayan repressiya və azadlıq qurbanlarının siyahısı". 28 Ocak 2019. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.

[20] "Məşhur Aşurbəyovlardan biri". www.azerbaijan-news.az. 2019 -08-03. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= ()

[FOOTNOTEAzərbaycan_Xalq_Cümhuriyyəti_Ensiklopediyası110-21] Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, s. 110.

[22] "Azərbaycan xalq cümhuriyyəti dövründə dövlət-din münasibətləri". stm.az. 8 Mayıs 2020. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.

[23] "Справка о реабилитации отца Сары ханым Бала бека Ашурбекова". www.sara-ashurbeyli.info. 25 Nisan 2012. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[24] "Bakının neftxudaları - Aşurbəyovlar ailəsi". modern.az. 5 Şubat 2024. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2024.

[25] "Bakının memarlıq incisi: Aşurbəyovlar malikanəsi". Zaman. 30 Ekim 2013. 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2024.

[26] "Sara Aşurbəyli – Azərbaycan tarixşünaslığında əbədi yaşayan tədqiqatçı alim". https://azerbaijan-news.az. 1 Ocak 1970. 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024. |website= dış bağlantı ()^[]

[27] "ЖЕНЩИНА - ЛЕГЕНДА К 100-летию со дня рождения С.Б.АшурбейлиРамиз АШУРЛИ". www.sara-ashurbeyli.info. |arşiv-url= kullanmak için |arşiv-tarihi= gerekiyor () tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2024.

[28] "Негромкий подвиг Сары Ашурбейли". Франгиз ХАНДЖАНБЕКОВА. 6 Ekim 2013. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.

[29] "Игорь Ашурбейли стал обычным зрителем концерна". www.kommersant.ru. 16 Şubat 2012. 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.

[30] "Ашурбейли, Игорь Рауфович". www.arzamas.org. 22 Mayıs 2003. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.

[31] "Ашурбейли Игорь Рауфович". arzamas.org. 25 Ekim 2020. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.

[32] "Ашурбейли Игорь Рауфович". svop.ru. 4 Mart 2017. 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.

[33] "НА АзТВ ПРОДОЛЖАЮТСЯ НОВЫЕ НАЗНАЧЕНИЯ". www.mediaforum.az. 10 Nisan 2007. 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2024.

[FOOTNOTEФатуллаев1986422-34] Фатуллаев 1986, s. 422.

[35] О.БУЛАНОВА (14 Mayıs 2020). "Тайны Баку: Дом Ашурбековых". azerhistory.com. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[36] "Дом Ашурбекова (Баку, ул. Гоголя 28)". www.ourbaku.com. 14 Nisan 2022. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024.

[37] Ахундов Ф. "Дом Ашурбекова". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[FOOTNOTEРустамова-Тогиди2009101-38] Рустамова-Тогиди 2009, s. 101.