Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Aza - Türk, Altay, , ve Moğol mitolojisinde kötü ruh. Asa şeklinde de söylenir. Moğollar Ada derler. Azalar biçiminde çoğul olarak kullanılır.
Özellikleri
Yeraltındaki karanlık yurtlarında yaşarlar. Genel olarak kötücül ruhların ve kötü varlıkların tamamına verilen bir addır. Çoğu zaman, görüntüleri yoktur, yalnızca sesleri ve çıkardıkları gürültüler işitilir. İnsanlar onlardan korktukları için harabelerde ve kalıntılarda gezmeye çekinirler. Oyrotlarda 13 farklı kötücül ruh kategorisinin tamamını anlatır. Karşıtı Aya’dır. Bazı kaynaklarda üç türü sayılır.
- Azabuk: Kötücül ruhlar.
- Azaşulbus: Kötücül cadılar.
- Azahortan: Kötücül hortlaklar.
Bu sözcüklerin hepsi de farklı niteliklerde olmak üzere hep kötü ruh demektir. Azar sözcüğü yine kötü ruhlara dayalı hastalıkları ifade eder. Azarlamak fiili de buradan türemiştir. İnsanlara kötü ruhları göndermek demektir. Yakut mitolojisinde Abası adı ile kullanılır. Kumandılarda ise iki farklı sınıf olarak yer alırlar.
Ruhsal ve fiziksel hastalıkları tanımlamakta kullanılan Azar-Bazar (Asar-Masar, Eser-Meser, Azar-Pazar, Ezar-Bezar) veya Azar-Kazar (Ezer-Kezer) ya da Kasar-Pasar (Kazar-Pazar) tamlamaları da yine bu kavramla yakından alakalıdır ve olasılıkla üç tür kötücül varlıkla ilgilidir:
1. Azar (Ezer), 2. Kazar (Kezer), 3. Pazar (Bezer).
Çertegriler Türk ve Altay mitolojisinde ve halk inanışında Şeytan ile özdeşleşmiştir. Azaların en tehlikeli ve en kötüleridir. İnsanlara geri dönüşü olmayan zararlar verebilirler. Korkunç ve güçlü yetenekleri vardır. Yertanrı (Cer Tengri) ile de alakalı görünmektedir. Çorlar ise daha çok cinlere benzeyen varlıklardır.
Azar-Bazar
Azar-Bazar, Azerbaycan Türkçesinde, "her tür hastalık" manasına gelir. Yılın son Çarşamba gününde, Azerbaycan kırsal bölgelerinde tüm evlerin önünde ateşler yakılır ve herkes ateşin üstünden atlayarak, "Azarım-Bazarım, bu ateşin üstüne dökülsün" der. Buradaki "Azar-Bazar", şeytanî ruhların adlarıdır. Sonradan anlam kaymasına uğrayarak "her türlü hastalık" içeriğini ifade etmeye başlamıştır.
Etimoloji
(Az/Ad) kökünden türemiştir. Azmak, azarlamak fiilleri ile aynı kökene sahiptir. Yas tutmak anlamını da içerir. Aşırılık, sapkınlık, suç gibi anlamlar içeren ve Az- ile başlayan sözcükler bu kökten türemiştir. Moğolcada Az/Azh sözcüğü varoluş anlamına gelir. Eski Moğolca Ad/Ada, Eski Türkçe Ada/Aza sözcükleri tehlike ifade eder.
Kaynakça
- ^ "Sibirya Türklerinin Mitoloji ve İnançlarında Kötü Ruhlar, Naciye Yıldız" (PDF). 13 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Aralık 2011.
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 82)
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 84)
- ^ . 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2011.
Dış bağlantılar
- Sibirya Türklerinde Mitoloji, Naciye Yıldız 13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aza Turk Altay ve Mogol mitolojisinde kotu ruh Asa seklinde de soylenir Mogollar Ada derler Azalar biciminde cogul olarak kullanilir OzellikleriYeraltindaki karanlik yurtlarinda yasarlar Genel olarak kotucul ruhlarin ve kotu varliklarin tamamina verilen bir addir Cogu zaman goruntuleri yoktur yalnizca sesleri ve cikardiklari gurultuler isitilir Insanlar onlardan korktuklari icin harabelerde ve kalintilarda gezmeye cekinirler Oyrotlarda 13 farkli kotucul ruh kategorisinin tamamini anlatir Karsiti Aya dir Bazi kaynaklarda uc turu sayilir Azabuk Kotucul ruhlar Azasulbus Kotucul cadilar Azahortan Kotucul hortlaklar Bu sozcuklerin hepsi de farkli niteliklerde olmak uzere hep kotu ruh demektir Azar sozcugu yine kotu ruhlara dayali hastaliklari ifade eder Azarlamak fiili de buradan turemistir Insanlara kotu ruhlari gondermek demektir Yakut mitolojisinde Abasi adi ile kullanilir Kumandilarda ise iki farkli sinif olarak yer alirlar A Certegri Seytan B Cor Cin Ruhsal ve fiziksel hastaliklari tanimlamakta kullanilan Azar Bazar Asar Masar Eser Meser Azar Pazar Ezar Bezar veya Azar Kazar Ezer Kezer ya da Kasar Pasar Kazar Pazar tamlamalari da yine bu kavramla yakindan alakalidir ve olasilikla uc tur kotucul varlikla ilgilidir 1 Azar Ezer 2 Kazar Kezer 3 Pazar Bezer Certegriler Turk ve Altay mitolojisinde ve halk inanisinda Seytan ile ozdeslesmistir Azalarin en tehlikeli ve en kotuleridir Insanlara geri donusu olmayan zararlar verebilirler Korkunc ve guclu yetenekleri vardir Yertanri Cer Tengri ile de alakali gorunmektedir Corlar ise daha cok cinlere benzeyen varliklardir Azar BazarAzar Bazar Azerbaycan Turkcesinde her tur hastalik manasina gelir Yilin son Carsamba gununde Azerbaycan kirsal bolgelerinde tum evlerin onunde atesler yakilir ve herkes atesin ustunden atlayarak Azarim Bazarim bu atesin ustune dokulsun der Buradaki Azar Bazar seytani ruhlarin adlaridir Sonradan anlam kaymasina ugrayarak her turlu hastalik icerigini ifade etmeye baslamistir Etimoloji Az Ad kokunden turemistir Azmak azarlamak fiilleri ile ayni kokene sahiptir Yas tutmak anlamini da icerir Asirilik sapkinlik suc gibi anlamlar iceren ve Az ile baslayan sozcukler bu kokten turemistir Mogolcada Az Azh sozcugu varolus anlamina gelir Eski Mogolca Ad Ada Eski Turkce Ada Aza sozcukleri tehlike ifade eder Kaynakca Sibirya Turklerinin Mitoloji ve Inanclarinda Kotu Ruhlar Naciye Yildiz PDF 13 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Aralik 2011 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 82 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 84 16 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2011 Dis baglantilarSibirya Turklerinde Mitoloji Naciye Yildiz 13 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz