Avar Hanlığı Avarca Awarazul Nutsallhi Rusça Аварское ханство 13 yüzyıl ile 19 yüzyıl arası Batı Dağıstan da uzun süre h

Avar Hanlığı, (Avarca:Awarazul Nutsallhi, Rusça:Аварское ханство) 13. yüzyıl ile 19. yüzyıl arası Batı Dağıstan'da uzun süre hüküm sürmüş bir Müslüman devletidir.

Awarazul Nutsallhi (av)
Avar Xanlığı (az)
Аварское ханство(ru)

Avar Hanlığı

13. yüzyıl-1859

Bayrak

Avar Hanlığı

Başkent

Hunzak

Yaygın dil(ler)

Avarca, Persçe

Hükûmet

Monarşi

Khan, Nutsal

• 1774-1801	Umma Han

Tarihçe

• Kuruluşu	13. yüzyıl
• Dağılışı	1859

Ardıllar

Rusya İmparatorluğu

Tarihi

12. yüzyılın başlarında Hristiyan Sarir Krallığı'nın yıkılmasının ardından Kafkasya Avarları Müslümanlaşmaya başlamıştır. Bölge Sübedey Bahadır önderliğindeki Moğollar tarafından işgal edilince, 1222 yılında bölgede askeri gerilimler artmıştır. Ardından Avarlar, Harezmşahlar hükümdarı II. Muhammed'e Moğollar ile yapılacak savaşta destek sözü vermişse de, Avarların Moğollarla savaşlarına dair bir belge yoktur.

Altın Orda'nın dağılmasının ardından Gazi-Kumuk'ta şamhallığın yükselişi, Avar hanının hedeflerinin 15. ve 16. yüzyıllarda azalacağının bir belirtisidir. Bu yıllarda hanlık yapısal açıdan iradesiz bir devlet haline gelmiştir. Ülkedeki cemaatlerin handan oldukça büyü bir özerklik elde etmesiyle hanlık, bazen güçlü düşmanlarına karşı Çar'ın koruyuculuğunu istemek zorunda kalmıştır.

1740 yılının yazında Afşar Hanedanı hükümdarı Nadir Şah, Gazi-Kumuk'a gelmiştir. Kumuk Şamahalı Haspulat Han, Haytak Usmisi Ahmet Han ve Akuşa Kadısı'na sadâkatlerinden dolayı iltifat ederek hediyeler vermiştir. Ağustos 1740'ta da Avar topraklarına girmiş, 80 bin kişilik ordusu Andi'de Avarlar ve Dağıstanlı müttefiklerce bozguna uğratılmıştır.

1801 tarihinde Umma Han'ın ölümünden sonra Avar hanlığı Rus İmparatorluğu'na bağlanmıştır. Avar Hanlığı yıkılmasına rağmen 1828'de Kafkasya İmamlığı'nın himayesini girmiş ve 1859 yılında Rusların İmamlığı ilhakıyla Avar Hanlığı'nın varlığı sona ermiş oldu.

Notlar

^ Şerafettin Erel, "Dağıstan ve Dağıstanlılar" sf.14, İstanbul Matbaası (1961).
^ M. Sadık Bilge, "Osmanlı devleti ve Kafkasya" sf.121, Eren Yayıncılık (2005).

Kaynakça

History of Dagestan, vol. 1-4. Moscow, 1967-69.

[Avar_Hanlığı-1-1] Şerafettin Erel, "Dağıstan ve Dağıstanlılar" sf.14, İstanbul Matbaası (1961).

[Avar_Hanlığı-2-2] M. Sadık Bilge, "Osmanlı devleti ve Kafkasya" sf.121, Eren Yayıncılık (2005).