Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Altiplano (Quechua ve Aymara dillerinde: ) Peru'nun güneydoğusu ile Batı Bolivya'da Batı (Cordillera Occidental) ve Doğu-Andlar arasında (Cordillera Oriental) bulunan bir platodur.
Konum
Altiplano ortalama 3.600 m rakımda bulunur ve yaklaşık 170.000 km² alana yayılır. Altiplano'nun kuzeyinde dünyanın en büyük dağ gölü Titikaka Gölü bulunur. Buradan başlayarak Altiplano 1.000 km kadar güneye doğru uzanır.
İklim
Altiplano iklimi soğuk ve yarı kurak -kurakdır. Yıllık ortalama sıcaklıklar batı kısmında 3 derece ile Titikaka Gölü kenarında 12 derece arasında oynar. Yağışlar, güneybatıda 200 mm altında iken Titikaka Gölü'nde 800 mm üzerindedir. Kar yağışı enderdir ve en çok Nisan ve Eylül arasında görülür.
Altiplano'nun iç kesimleri değişken nemli iklimli yüksek dağ bitki örtülü 'nın karakteristik özelliklerini gösterirken; kenar kesimleri 'nun karakteristik özelliklerini taşır: yani, az sıcaklık değişmelerinde görece daha yüksek neme sahiptir.
Akarsu ve göller
Kuzey'de Titikaka Gölü'nün yanında diğer önemli su kaynakları Poopó Gölü ve Orta Altiplano'da tuz gölü ve güneydeki Salar de Uyuni'dir. Titikaka Gölü ve Poopó Gölü nehri ile birbire bağlanırlar.
Tarihçe
Altiplano, bu bölge Senozoik zamanın (65 milyon yıl önce) başlarında Batı ve Doğu Kordiller dağ sırasına karşı güçlü bir şekilde çöktüğünde gelişir. Böylece kilometrelerce kalınlığında tortul kayaçlar oluşur.
Miosen (20 milyon yıl) Batı Kordiller'de volkanik aktivite egemen olur ki, bugün 6000 metre yüksekliği bulan stratovolkanlar oluşur. Bugün hala Altiplano kıyısındaki sıcak buhar ve kükürt kaynakları, bu genç volkanizme delalet eder.
2 Milyon yıl önce Pleistosen zamanın başından beri intermontan havzanın yükselmesi meysana gelir. Altiplano'nun merkezi ve güneydeki küçük havzalarda geçen 30.000 yılda büyük göller () görülür. Bu zamana ait, 20 ile 70 metre derinliğe sahip tatlı su kaynakları, bugüne oranla daha yüksek yağış miktarına delalet eder. Buzul Çağı sonu ve 10.000 yıl önce Holosen zamanın başlangıcı, bariz bir iklim değişikliği meydana getirir. Daha sıcak olmasına rağmen yağış miktarı geriye gider.
Yerleşim
Altiplano 10.000 yıl önceki ilk yerleşimden beri eski yüksek kültürlere ait sulama teraslarının bulunduğu merkezi bir yerleşim bölgesi olmuştur.
Bugün Altiplano'nun doğu kenarında Bolivya'nın büyük şehri La Paz vardır. Şehir 3.100 metredeki bir vadi kazanından dik yamaç boyunca 4.000 metrede bulunan düzlüğe kadar uzanır. Milyonluk şehir El Alto hemen plato sınırındadır. Güneydoğuda büyük şehirler Oruro ve Potosí bulunur.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Altiplano ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altiplano Quechua ve Aymara dillerinde Peru nun guneydogusu ile Bati Bolivya da Bati Cordillera Occidental ve Dogu Andlar arasinda Cordillera Oriental bulunan bir platodur Bolivya Altiplano da bir dag manzarasiKonumAltiplano ortalama 3 600 m rakimda bulunur ve yaklasik 170 000 km alana yayilir Altiplano nun kuzeyinde dunyanin en buyuk dag golu Titikaka Golu bulunur Buradan baslayarak Altiplano 1 000 km kadar guneye dogru uzanir IklimPuno Peru dan Bolivya topraklarindaki La Paz Bolivya ya giden yolda yaklasik 14 000 feet yukseklikte cekilen bir fotograf On planda Altiplano arka planda Cordillera Real in zirveleri goruluyor Altiplano iklimi soguk ve yari kurak kurakdir Yillik ortalama sicakliklar bati kisminda 3 derece ile Titikaka Golu kenarinda 12 derece arasinda oynar Yagislar guneybatida 200 mm altinda iken Titikaka Golu nde 800 mm uzerindedir Kar yagisi enderdir ve en cok Nisan ve Eylul arasinda gorulur Altiplano nun ic kesimleri degisken nemli iklimli yuksek dag bitki ortulu nin karakteristik ozelliklerini gosterirken kenar kesimleri nun karakteristik ozelliklerini tasir yani az sicaklik degismelerinde gorece daha yuksek neme sahiptir Akarsu ve gollerTitikaka Golu sahili Kuzey de Titikaka Golu nun yaninda diger onemli su kaynaklari Poopo Golu ve Orta Altiplano da tuz golu ve guneydeki Salar de Uyuni dir Titikaka Golu ve Poopo Golu nehri ile birbire baglanirlar TarihceUyuni nin tren mezarligi Salar de Uyuni nin kiyisindadir Altiplano bu bolge Senozoik zamanin 65 milyon yil once baslarinda Bati ve Dogu Kordiller dag sirasina karsi guclu bir sekilde coktugunde gelisir Boylece kilometrelerce kalinliginda tortul kayaclar olusur Miosen 20 milyon yil Bati Kordiller de volkanik aktivite egemen olur ki bugun 6000 metre yuksekligi bulan stratovolkanlar olusur Bugun hala Altiplano kiyisindaki sicak buhar ve kukurt kaynaklari bu genc volkanizme delalet eder 2 Milyon yil once Pleistosen zamanin basindan beri intermontan havzanin yukselmesi meysana gelir Altiplano nun merkezi ve guneydeki kucuk havzalarda gecen 30 000 yilda buyuk goller gorulur Bu zamana ait 20 ile 70 metre derinlige sahip tatli su kaynaklari bugune oranla daha yuksek yagis miktarina delalet eder Buzul Cagi sonu ve 10 000 yil once Holosen zamanin baslangici bariz bir iklim degisikligi meydana getirir Daha sicak olmasina ragmen yagis miktari geriye gider YerlesimAltiplano 10 000 yil onceki ilk yerlesimden beri eski yuksek kulturlere ait sulama teraslarinin bulundugu merkezi bir yerlesim bolgesi olmustur Bugun Altiplano nun dogu kenarinda Bolivya nin buyuk sehri La Paz vardir Sehir 3 100 metredeki bir vadi kazanindan dik yamac boyunca 4 000 metrede bulunan duzluge kadar uzanir Milyonluk sehir El Alto hemen plato sinirindadir Guneydoguda buyuk sehirler Oruro ve Potosi bulunur Dis baglantilarWikimedia Commons ta Altiplano ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Kaynakca